KARDITSAS.BLOG: ♡ ΚΑΡΔΙΤΣΙΩΤΕΣ: ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΚΑΛΑΚΟΣ ♡

Δευτέρα 1 Μαΐου 2017

♡ ΚΑΡΔΙΤΣΙΩΤΕΣ: ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΚΑΛΑΚΟΣ ♡

Θωμάς Μπακαλάκος: Ο «ασυμβίβαστος» συνθέτης

Ο Θωμάς Μπακαλάκος δεν χρειάζεται συστάσεις, είναι γνωστός σε όλους, παλιότερους και νεότερους, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Στο άρθρο αυτό επιχειρούμε εμείς μια σύντομη ανακεφαλαίωση της πορείας και των δημιουργιών του. Στη συνέχεια μας μιλάει ο ίδιος για το έργο του (μετά από ισχυρή πίεσή μας γιατί προτιμά τη δημιουργική δουλειά παρά να μιλά για τον ίδιο) και κυρίως για τα νέα του έργα. Στο τέλος του άρθρου δείτε βίντεο και ακούστε μουσική από τα έργα του Θωμά Μπακαλάκου.

Καταγόμενος από αγροτική οικογένεια (γεννήθηκε στην Κυψέλη Καρδίτσας) είχε και έχει βαθειά μέσα του ριζωμένη την παράδοση. Θυμάται και επαναλαμβάνει την κουβέντα του πατέρα του «η παράδοση είναι σαν το βουνό, δεν σπρώχνεται», μένει μέσα μας ακλόνητη.

Σε νεαρή ηλικία, παράλληλα με τις σπουδές στη Μαθηματική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο ωδείο άρχισε το συνθετικό του έργο.

Το 1972 - 73 έγραψε «Τα αγροτικά», τα οποία κυκλοφόρησαν μετά την μεταπολίτευση, το 1975. Κατά τη διάρκεια της επταετίας, παρουσίασε παράνομα μερικά κομμάτια σε μπουάτ της Πλάκας και έγιναν γνωστά πριν την κυκλοφορία τους.

Εργάστηκε ως καθηγητής επί οχτώ χρόνια. Υπήρξε μέλος της «καλλιτεχνικής επιτροπής διοίκησης των μουσικών γυμνασίων και λυκείων» χωρίς μισθό, επί 3 χρόνια. Επίσης, υπήρξε αιρετό μέλος της «Ανώτατης Συνομοσπονδίας Γονέων και Μέσης εκπαίδευσης και υπεύθυνος της έκδοσης του περιοδικού της Συνομοσπονδίας.

Επί δεκαετίες υπηρέτησε την τοπική αυτοδιοίκηση.

Εργάστηκε και εργάζεται σε μέσα ενημέρωσης, είναι μέλος της Ε.Σ.Η.Ε.Α., υπήρξε υπεύθυνος μουσικών παραγωγών και παραγωγός μουσικών εκπομπών στην Ε.Ρ.Τ.

Ως δεκαθλητής κέρδισε διακρίσεις στις ρίψεις.

Υπήρξε αιρετό μέλος της Π.Ο.Θ.Α. (Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος), αντιπρόεδρος και Γενικός Γραμματέας της Ε.Μ.Σ.Ε. (Ένωσης Μουσικοσυνθετών Στιχουργών Ελλάδος), υπεύθυνος των εκδόσεων και υπεύθυνος για τη λειτουργία επί χρόνια του εισπρακτικού οργανισμού πνευματικών δικαιωμάτων της ένωσης, μέλος της 21μελούς γενικής συνέλευσης του Κέντρου Κινηματογράφου και μέλος κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ως εκπρόσωπος της Ε.Μ.Σ.Ε.

Ο Θωμάς Μπακαλάκος, υπήρξε μέλος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και πρόσφερε στο κίνημα από διάφορες θέσεις, σε τοπικές οργανώσεις, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου, μέλος του τομέα πολιτισμού, αναπληρωτής γραμματέας του τομέα πολιτισμού και από τα ιδρυτικά μέλη της Π.Α.Σ.Π.

Υπήρξε πρόεδρος του «Πανελλήνιου Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου». Επί 7 χρόνια ήταν υπεύθυνος για τη διοργάνωση του φεστιβάλ και επιμελήθηκε σχετικές εκδόσεις με παρτιτούρες έργων μουσικής δωματίου.

Ως συνθέτης και στιχουργός έχει γράψει συμφωνικά έργα (ορατόρια, όπερες κ.λπ. με κορυφαίο, ίσως, τον «Ιπποκράτειο Όρκο», για πλήρη συμφωνική ορχήστρα, μικτή χορωδία και τέσσερις σολίστες. Το έργο παίχτηκε το 2001 στο Ηρώδειο.

Από τα πλέον χαρακτηριστικά έργα του είναι ένας κύκλος επτά (7) συλλογών έργων με το γενικό τίτλο: ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ.

Ο συνθέτης, ως Θεσσαλός, ολοκλήρωσε πρώτα τη συλλογή ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ και τα παρουσίασε σε τέσσερες (4) συναυλίες τον περασμένο χρόνο (2013), υπό την αιγίδα της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών του Δήμου Αθηναίων και την αρωγή της Ε.Σ.Η.Ε.Α.

Πρόκειται για έργα μουσικής δωματίου, Λόγιας Σύγχρονης Ελληνικής Μουσικής, που το κάθε ένα είναι βασισμένο στα μουσικά υλικά ενός δημοτικού τραγουδιού και φέρει τον ίδιο τίτλο.

Τα έργα στις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ είναι έργα μεταμοντέρνας τεχνοτροπίας, με την έννοια της αξιοποίησης των μουσικών συστημάτων, της τονικότητας και του δωδεκαφθογγισμού, σε συνδυασμό.

Όπως προαναφέραμε, το 1975 κυκλοφόρησε ο πρώτος δίσκος του Θωμά Μπακαλάκου με τίτλο «ΤΑ ΑΓΡΟΤΙΚΑ». Τα τραγούδια αυτά όπως και όσα άλλα είχε εκδώσει μέχρι το 1984, είχαν τεράστια επιτυχία στον κόσμο γιατί τα τραγούδια αυτά εξέφραζαν τις αγωνίες του λαού, τους αγώνες του, ακόμα και τις ελπίδες του. Ο λαός έκανε τα τραγούδια αυτά «δικά του»!

Αυτή η αγάπη, η αποδοχή των τραγουδιών αυτών από το λαό, έγινε αφορμή να κατασυκοφαντηθεί το έργο του συνθέτη με διάφορους τρόπους μετά το 1981 από τους «εκσυγχρονιστές» της παράταξης που ανέλαβε την εξουσία τότε, από εκείνους που ήθελαν να αλλάξουν τον κινηματικό χαρακτήρα της παράταξης και να την οδηγήσουν στο «κατεστημένο». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μαζί με πολλούς άλλους ο ασυμβίβαστος Μπακαλάκος να τεθεί στο περιθώριο και φυσικά τα έργα του να μην παίζονται από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης.

Το έργο του «ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ», με οικολογικό περιεχόμενο για πολλούς ήταν το πρώτο στον κόσμο που έδωσε την αφορμή για την ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον. Εκείνη την εποχή τουλάχιστον στην Ευρώπη δεν υπήρχαν οι «επαγγελματίες» ακτιβιστές, πράσινοι, οικολόγοι, κ.λπ.

Τα έργα του Μπακαλάκου είναι διαχρονικά! Σ’ όλες τις εποχές είναι επίκαιρα, από τότε που πρωτοτραγουδήθηκαν μέχρι σήμερα, αλλά και μέχρι να αλλάξει κάτι σ’ αυτόν τον κόσμο που να νιώσει ο κόσμος, ο λαός, την κοινωνική δικαιοσύνη και ότι αμείβεται για τον καθημερινό του κόπο και μόχθο.

Στη συγκέντρωση των αγροτών στην Αθήνα, στις 19 Φεβρουαρίου 2014, σε συναυλία που είχε οργανωθεί με την ορχήστρα του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου στην πλατεία Βάθη, παίχτηκαν τραγούδια μόνο του Θωμά Μπακαλάκου από «ΤΑ ΑΓΡΟΤΙΚΑ».

Βασίλης Παπακωνσταντίνου - Θωμάς Μπακαλάκος - Πρώτη του Μάη

Όταν αναγγέλθηκε η παρουσία του κ. Μπακαλάκου στο παναγροτικό συλλαλητήριο οι αγρότες τον καταχειροκρότησαν και απαίτησαν να τραγουδήσει ο ίδιος ένα τραγούδι. Κατασυγκινημένος ο δημιουργός έπιασε το μικρόφωνο μετά από 25 και πλέον χρόνια, όπως ο ίδιος εξομολογείται, και τραγούδησε το «Γεια και χαρά σας βρε πατριώτες».
Ο ίδιος ο συνθέτης μας είπε:

Στο τέλος της εφηβείας μου, όταν συνήθως οι νέοι που θέλουν να ασχοληθούν με τη μουσική τελειώνουν τις σπουδές τους, εγώ δυστυχώς τότε τις ξεκίνησα, σχεδόν ταυτόχρονα με τις σπουδές μου στα μαθηματικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών, όχι από τεμπελιά αλλά επειδή τα οικονομικά μας πριν δεν το επέτρεπαν. Φυσικά όταν η γνώση δεν προσφέρεται στον άνθρωπο στην ηλικία που πρέπει, τότε όποιος αποφασίσει να διευρύνει παράκαιρα τις γνώσεις του, ιδιαίτερα στη δύσκολη γλώσσα της μουσικής, πρέπει να ξοδέψει πολύ περισσότερο χρόνο και κόπο. Προσωπικά μπήκα σε αυτόν τον αγώνα και τον ευχαριστήθηκα, αλλά λόγω και του ότι δεν ήμουν φρόνιμος και προσαρμοστικός στα τεκταινόμενα της ελληνικής μουσικής ζωής, αναγκάστηκα να περάσω τη μουσική μου εφηβεία στην ηλικία που είμαι σήμερα.

Εμφανίστηκα στην ελληνική μουσική σκηνή, στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Τότε, ανάμεσα στο διασκεδαστικό και το ιδεολογικοπολιτικό τραγούδι, εισήγαγα το κοινωνικό τραγούδι, με την έκδοση δίσκων θεματικού περιεχομένου.

Με τα τραγούδια μου αναδείκνυα προβλήματα των πολιτών στο άστυ και στην περιφέρεια, τα οποία βιώνουν ανεξάρτητα από τις πολιτικές ή κομματικές τους τοποθετήσεις. Ανέδειξα επίσης θέματα περιβάλλοντος, σε μια εποχή που οι φωνές, οι κινήσεις και οι οργανώσεις οικολογίας, ήταν σπάνιες σε παγκόσμιο επίπεδο και ανύπαρκτες στην πατρίδα μας.

Έθετα επίσης ζητήματα προσαρμογής της πατρίδας μας στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και προοπτικής της χώρας μας στην Ευρώπη.

Χαρακτηριστικά μου έργα είναι «ΤΑ ΑΓΡΟΤΙΚΑ», η «ΠΟΡΕΙΑ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ», «ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ», «ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ» και αργότερα το έργο «ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΕΙΑ ΧΑΡΑ» και υπότιτλο «ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ».

Από το 1985 και ύστερα σταμάτησα αναγκαστικά να γράφω τραγούδια, γιατί πλέον δεν είχα καμία πρόσβαση στις δισκογραφικές εταιρείες, ούτε στα μέσα ενημέρωσης για να εκδώσω και να δείξω τα έργα μου.

Ξαφνικά οι πόρτες για μένα έκλεισαν, γιατί ως προεξάρχων τότε, στο χαμένο αγώνα για την κατοχύρωση της ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ στα Πνευματικά Δικαιώματα (Π.Δ) για όλους τους δημιουργούς μουσικών έργων, στάθηκα απέναντι στον ιδιώτη εκμεταλλευτή των Π.Δ, ο οποίος διαχειρίζεται τον πακτωλό χρημάτων από τα (Π.Δ), σχεδόν ανεξέλεγκτα, από το 1930 μέχρι σήμερα, στάθηκα απέναντι σε συναδέλφους ευνοούμενους από αυτά τα συμφέροντα και πλήρωσα τα αυτονόητα για τη στάση μου.

Από τότε βρέθηκα στην απομόνωση, εισέπραξα την περιφρόνηση και το χειρότερο τη συκοφαντία, χωρίς να μου δίνεται καμία δυνατότητα αντίδρασης και βήμα να διατυπώσω τις δικές μου απόψεις αλλά ούτε και βήμα να δείξω τα έργα μου.

Δυστυχώς τα χρόνια πέρασαν, οι ροκάνες του δημοσίου χρήματος στόμωσαν στο φαγοπότι, πολλοί από τους συναδέλφους μου που τότε διαφωνήσαμε πέθαναν, εγώ μεγάλωσα και ακόμα παλεύουμε για την ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ στα πνευματικά δικαιώματα για όλους τους δημιουργούς και στην πατρίδα μας, όπως ισχύει για τους συναδέλφους μας, σε όλα τα κράτη του κόσμου.

Η κατάστασή μας είναι απελπιστική και συνιστά τον ορισμό της πολιτισμικής μας δυστυχίας.

Τα χρόνια από το 1985 μέχρι σήμερα, ήταν για μένα χρόνια μελέτης έρευνας και ασκήσεων, με σκοπό να διαμορφώσω μια δική μου μουσική πρόταση που να συνιστά ένα νέο τρόπο σύνθεσης έργων λόγιας μουσικής, με αδρά ελληνικά χαρακτηριστικά, βασισμένα στη σύγχρονη μουσική σκέψη και στις νέες εξελίξεις στη μουσική τέχνη.

Συνθέτω μουσική με σκοπό τα έργα μου να προκαλούν βαθειά αισθητική απόλαυση στον ακροατή και όχι, με μοντερνισμούς εντυπώσεων, να τον αναγκάζουν σε πειραματική δοκιμασία.

Αν και είχα τη βεβαιότητα, ότι ποτέ δεν θα μπορούσα να δείξω στον κόσμο τα έργα που έγραφα, επέμενα να συνθέτω.

Το έκανα από αγάπη στη μουσική, η οποία καθώς κινείται στο χώρο των ιδεών φρεσκάρει τις παλιές και γίνεται δημιουργική δύναμη διαμόρφωσης νέων ιδεών, χωρίς τις οποίες καμιά κρίση δεν μπορεί να ξεπεραστεί. Από την άποψη αυτή διατηρούσα κάποιες ελπίδες.

Άρχισαν να πραγματοποιούνται οι ελπίδες μου, όταν πήρα κάποιες παραγγελίες έργων από σοβαρούς φορείς και ανθρώπους, οι οποίοι φρόντισαν και για την παρουσίασή τους.

Ο ΟΜΙΛΟΣ ΦΙΛΩΝ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΥ ΟΡΚΟΥ, με πρόεδρο τον ιδεολόγο καθηγητή του πανεπιστημίου Αθηνών κ. Καρπάθειο, μου παρήγγειλε τον ορατόριο «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ ΟΡΚΟΣ».

Παίχτηκε στο Ηρώδειο το 2001 και προκάλεσε αίσθηση.

Έτσι εμφανίζομαι ξανά στο προσκήνιο, αλλά πλέον στο χώρο της σύγχρονης ελληνικής μουσικής.

Ενέτεινα τη συνθετική μου προσπάθεια και συγχρόνως έδωσα βήμα στους νέους συναδέλφους μου, ιδρύοντας το ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΔΩΜΑΤΙΟΥ (Π.Φ.Μ.Δ), που διοργάνωσα επί επτά συνεχή έτη, χωρίς ούτε ένα ευρώ επιχορήγησης από το κράτος ή κρατικό φορέα. Με στήριξαν φίλοι ιδιώτες που με εμπιστεύτηκαν οι καταξιωμένοι μαέστροι, Αγραφιώτης, Φιδετζής, Άλκης Παναγιωτόπουλος, οι συνθέτες Αντωνίου, Φυλαχτός, Παπαδάτος, Τέυλορ και άλλοι, για να κάνουμε το Φεστιβάλ το σοβαρότερο θεσμό στο χώρο της λόγιας ελληνικής μουσικής. Δυστυχώς και το Φεστιβάλ μας, το κατάπιε και αυτό η κρίση.

Το (Π.Φ.Μ.Δ) έγινε αιτία να γραφτούν 300 νέα έργα. Πολλοί νέοι και διάσημοι σήμερα συνθέτες ξεκίνησαν με βραβείο από το φεστιβάλ μας».

Τώρα είναι αλήθεια ότι περνάω τη μουσική μου εφηβεία, με συγκεκριμένα βήματα και έργα με ιδιαίτερα γνωρίσματα, ως αποτέλεσμα μιας δικής μου τεχνικής σύνθεσης και μιας ολοκληρωμένης μουσικής πρότασης σύνθεσης, που μπορούν να αποτελέσουν τα μέσα και για άλλους συνθέτες που επιδιώκουν τη δημιουργία έργων σύγχρονης ελληνικής μουσικής, με αδρά ελληνικά χαρακτηριστικά.

- Πρώτο βήμα ήταν η παρουσίαση του ορατόριου ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ ΟΡΚΟΣ στο Ηρώδειο το 2001. Είναι μελοποίηση του ομώνυμου κειμένου του Ιπποκράτη.

Πρόκειται για ένα συμφωνικό έργο διάρκειας μιας ώρας και τριάντα λεπτών, το οποίο διεύθυνε, σε πρώτη παρουσίαση στο Ηρώδειο, ο εθνικός μας μαέστρος Βύρων Φιδετζής. Έπαιξε η Νέα Συμφωνική Ορχήστρα του Φεστιβάλ της Σόφιας, η περίφημη χορωδία Αnimato με τραγουδιστές τους κορυφαίους σολίστες της Εθνικής μας Λυρικής Σκηνής.

Ο όμιλος που το παρήγγειλε μερίμνησε και για την ηχογράφησή του.

Η παρτιτούρα εκδόθηκε από τον οίκο ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΑΚΑΣ.

Παίχτηκε και από άλλες μεγάλες συμφωνικές ορχήστρες, στην Αθήνα, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και αλλού.

Επιλέχτηκε από την Κρατική Ορχήστρα της Αιγύπτου να παιχτεί στην περίφημη όπερα του Κάιρου, στο νησί του Νείλου, με απόφαση που μου κοινοποίησε το υπουργείο Πολιτισμού της χώρας, για τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ, οι οποίες ματαιώθηκαν λόγω των γεγονότων στην Αίγυπτο. Επίσης το έργο επιλέχτηκε από τη συμφωνική της Φλωρεντίας των ΗΠΑ».

- Δεύτερο βήμα ήταν η παρουσίαση το 2012 ενός ακόμη ορατόριου με τον τίτλο «Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ», διάρκειας πενήντα λεπτών.

Είναι η μελοποίηση του ύμνου στην αγάπη του Αποστόλου Παύλου, από την πρώτη προς Κορινθίους επιστολή. Το έργο παίχτηκε στον προαύλιο χώρο του παλαιοχρηστιανικού ναού του Αποστόλου Παύλου, που ανακαλύφτηκε στο Λιμανάκι της Γλυφάδας, από όπου φέρεται ότι αναχώρησε ο Απόστολος μετά το πέρας της διδασκαλίας του στην Αθήνα.

- Τρίτο βήμα, την ίδια χρονιά, ήταν η έκδοση σε CD τριών κουαρτέτων εγχόρδων, με τον τίτλο THOMASBAKALAKOS. THREEPEICESSTRINGQUARTET. NEWHELLENIKQUARTET.

Η σπουδαία ηχογράφηση έγινε από το περίφημο και διάσημο διεθνώς ελληνικό μουσικό σύνολο του Γιώργου Δεμερτζή. Ήταν επιλογές από τους κύκλους έργων του «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ», «ΠΡΟΤΥΠΑ» και «ΣΥΜΦΩΝΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ».

- Τέταρτο βήμα ήταν η παρουσίαση το 2013 της συλλογής έργων μουσικής δωματίου με τον τίτλο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ.

Είναι η πρώτη από τις επτά συλλογές, κάτω από το γενικό τίτλο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ.

Έπαιξαν οι κορυφαίοι μουσικοί: Σπύρος Μουρίκης κλαρινέτο, Απόστολος Παλιός Πιάνο και το κουαρτέτο εγχόρδων L’anima της Στέλλας Τσάνη.

Αυτές τις μέρες βρίσκομαι και πάλι στο στούντιο.

Ηχογραφώ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ένα από τα μεγάλης διάρκειας έργα μου για πιάνο, με τον τίτλο ΑΡΝΗ. Ερμηνευτής είναι ο κορυφαίος σήμερα Έλληνας πιανίστας κ. Απόστολος Παλιός.

Είναι μια μουσική αναφορά στην ιστορικών και μυθολογικών διαστάσεων περιοχή της Καρδίτσας ΑΡΝΗ και στην περίφημη ομώνυμη συνθήκη, η οποία συντάχτηκε ανάμεσα στους Θεσσαλούς που πρωτοεγκαταστάθηκαν εκεί, 65 χρόνια μετά τον τρωικό πόλεμο και τους εντόπιους κατακτημένους, που δεχτήκαν να μείνουν στον τόπο τους και να δουλεύουν γι αυτούς, ως πενέστες.

Το έργο είναι ενταγμένο στη συλλογή ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ.

Στο αιτιολογικό κείμενο του πολιτιστικού τμήματος του δήμου Καρδίτσας που εισηγήθηκε την παραγωγή του έργου, αναφέρονται και τα εξής.

«Στην ΑΡΝΗ ο Μπακαλάκος προσπάθησε να αποδώσει μουσικά το μύθο του Θεσσαλού, μύθο-αφετηρία της ιστορικής πορείας του γένους των Θεσσαλών, του φύλλου που συνέδεσε ιστορικά το όνομά του με το χώρο της θεσσαλικής περιφέρειας. Ο Μπακαλάκος ανασυνθέτει μουσικά σε ένα έργο με έξι μέρη, τις συνθήκες κατάληψης της προϊστορικής Άρνης από τους Θεσσαλούς, την προσαρμογή των νέων κατοίκων στις υπάρχουσες συνθήκες, την κατάληψη και της υπόλοιπης περιφέρειας από τους Θεσσαλούς με ορμητήριο την Άρνη, ενώ τα τρία τελευταία μέρη αποδίδουν πως η καθημερινότητα και η κοινωνική ζωή των κατοίκων ξαναβρήκε τον κανονικό της ρυθμό. Δύο από τις σκηνές του τελευταίου μέρους, που είναι και το μεγαλύτερο, αφιερώνονται στον κόσμο των παιδιών, φόρος τιμής στην παιδική ηλικία του συνθέτη, η οποία τον τροφοδότησε με πλούσιες μνήμες και δημιουργική φαντασία. Ο αρχετυπικός μύθος της «Άρνης» δεν είναι παρά η αφορμή του Μπακαλάκου να μιλήσει για τον τόπο του μέσα από ένα μουσικό έργο που να συμπυκνώνει τις αξίες, την αισθητική και το ιδιαίτερο, ποικίλο πολιτισμικό ιδίωμα της πεδινής δυτικής Θεσσαλίας. Στόχος του δεν είναι να διαιωνίσει την ιστορία μια κατάκτησης, αλλά να καταγράψει διαχρονικά δομικά στοιχεία της θεσσαλικής ιστορίας. Η θεώρηση αυτή δίνει στο εγχείρημά του έναν χαρακτήρα πολύ ευρύτερο, χωρικά και θεματικά, σε σχέση με αυτόν που επαγγέλλεται ο τίτλος του έργου του. Μακριά από μιμητικές λαϊκότροπες ή δυτικότροπες φόρμες, το έργο αξιοποιεί μουσικά μοτίβα γνωστών παραδοσιακών θεσσαλικών σκοπών, αναδεικνύοντας τη μελωδική και ρυθμική τους ποιότητα και την αξία τους ως άυλα σύμβολα του συλλογικού ασυνείδητου. Τα έργα του ως αποτέλεσμα του συνδυασμού των μουσικών συστημάτων, τα χαρακτηρίζει μεταμοντέρνα τεχνοτροπία με τη έννοια της αξιοποίησης, τόσο της τροπικότητας με σύγχρονη μουσική σκέψη, όσο και των μουσικών συστημάτων τονικότητας, ελεύθερης ατονικότητας και δωδεκαφθογγισμού, ως εργαλεία έκφρασης και όχι ως χαρακώματα αντιπαράθεσης των οπαδών τους».

Στην παρτιτούρα του έργου, η οποία θα συμπεριλαμβάνεται στο λεύκωμα εκτός από το ηχογράφημα, θα υπάρχουν ενδιάμεσα των έξι μερών και των 16 σκηνών του έργου, εικαστικές παρεμβάσεις, όχι ως μια στείρα οπτικοποίηση του περιεχομένου του μουσικού έργου, αλλά ως μια δημιουργική επαναδιαπραγμάτευση και μια αναδιατεταγμένη, αυθύπαρκτη παρουσίαση των ίδιων ερεθισμάτων που τροφοδότησαν την έμπνευση μου για τη σύνθεση του έργου».

Τα έργα μου στις επτά συλλογές με τον γενικό τίτλο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, είναι η εμπροσθοφυλακή της μουσικής μου πρότασης.

Με τις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ δείχνω έναν νέο τρόπο δημιουργικής αφομοίωσης και αξιοποίησης της ελληνικής μουσικής παράδοσης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, με σύγχρονη μουσική σκέψη.

Ειδικότερα το κάθε έργο στις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ, βασίζεται στα μουσικά υλικά ενός δημοτικού τραγουδιού, τα οποία αξιοποιώ για τη σύνθεση ενός νέου και πρότυπου έργου, το οποίο φέρει τον ίδιο τίτλο, με το εν λόγω δημοτικό τραγούδι. Όπως για παράδειγμα το κουαρτέτο εγχόρδων ΜΠΗΚΑΝ ΤΑ ΓΙΔΙΑ ΣΤΟ ΜΑΝΤΡΙ.

Τα έργα στις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ έχουν τη δομή και το χαρακτήρα μουσικής νουβέλας. Είναι δηλαδή έργα αφηγηματικού χαρακτήρα με αναφορές στην παράδοση και ψυχογραφίες χαρακτήρων ανθρώπων που χόρεψαν ή τραγούδησαν παραδοσιακά τραγούδια. Συνήθως ο κάθε απλός άνθρωπος όταν χορεύει ή τραγουδάει ένα παραδοσιακό τραγούδι ζει στιγμές έντονης συναισθηματικής φόρτισης, στα όρια της έκστασης. Μπροστά από τα μάτια του περνάει η ζωή του ολόκληρη. Έζησα και είδα πολλούς ανθρώπους σε τέτοιες στιγμές έντασης και έκφρασης. Με τις μουσικές μου νουβέλες αφηγούμαι ιστορίες τους.

Στην εποχή της αναπαραγωγής του ήχου, ο λαός σιώπησε και περιμένει από τους δημιουργούς του να τον εκφράσουν με έργα που να πλησιάζουν σε αυθεντικότητα τη μουσική που ο ίδιος δημιούργησε στο παρελθόν.

Η διαρκής ανανέωση, ιδιαίτερα της μουσικής μας παράδοσης, μέσα από καινούργιες ιδέες, μουσικές δημιουργίες και ουσιαστικές πολιτιστικές δράσεις είναι υποχρέωση και καθήκον όλων μας.

Την παράδοση όταν δημιουργικά την αφομοιώνουμε, δίνει στα έργα μας ζωή, λειτουργικότητα και χάρη, όταν όμως την αντιγράφουμε δημιουργούμε μουσικά έργα διακοσμητικής αξίας, νεκρά δηλαδή, τα οποία απλά συνοδεύουν τον άνθρωπο σε στιγμές αποχαύνωσης, χωρίς να ενεργοποιούν το χώρο των ιδεών.

Σε ότι αφορά τις πηγές έμπνευσής μου και τα θέματα που πραγματεύομαι μουσικά, η ανεξάντλητη πηγή έμπνευσής μου είναι κυρίως η πλούσια σε ήχους και ρυθμούς ελληνική γλώσσα.

Ψάχνω τα μουσικά μου μοτίβα και τις μελωδίες μου μέσα στις λέξεις, μέσα στα κείμενα της αρχαίας και νεοελληνικής φιλολογίας, που εκφράζουν τις κοινωνικές, συναισθηματικές καταστάσεις του λαού μας και την πορεία της πατρίδας μας. Εκεί μέσα στις λέξεις και στα κείμενα της ελληνικής γλώσσας, βρίσκεται η ελληνική μουσική και περιμένει τους συνθέτες να την εξορύξουν.

Τα έργα μου είναι συνήθως οργανικά, αλλά για το κάθε ένα από αυτά, πριν ξεκινήσω το μουσικό σχεδιασμό τους, πρώτα γράφω τα κείμενα για το θέμα, που θέλω μουσικά να εκφράσω. Από αυτό το κείμενο γεννιούνται οι μουσικές μου ιδέες, από τις λέξεις που χρειάστηκα για να εκφράσω το θέμα μου εμπνέομαι τα μουσικά μοτίβα, από τις φράσεις και τις προτάσεις δημιουργώ τα μουσικά μου θέματα, ανάλογα με τα μέρη του κειμένου διαμορφώνω και τα μέρη του μουσικού έργου και τελικά τη φόρμα του. Κάθε μουσικό έργο μου έχει πίσω αρκετές σελίδες κειμένου, που έγραψα πριν το ξεκινήσω. Γι αυτό δεν απέχει της αλήθειας ότι για να είναι κανείς καλός συνθέτης, δεν είναι δυνατόν να είναι κακός συγγραφέας. Μετά αρχίζω το κτίσιμο επιλέγοντας και τακτοποιώντας τα μουσικά μεγέθη με βάση τις αρχές της συμμετρίας, της αρμονίας και της ισορροπίας, για να δώσω μια ενδιαφέρουσα υφή στο έργο. Αν ο συνθέτης δημιούργησε, επέλεξε και διαχειρίστηκε τα μουσικά του μεγέθη, με βάση τις παραπάνω αρχές που χαρακτηρίζονται ως οι βασικές αρχές του κάλους, τότε το έργο του, πιθανόν να είναι ένα μουσικό έργο τέχνης. Αυτές τις βασικές αρχές του κάλους, όταν υπάρχουν στο μουσικό έργο τέχνης και σε κάθε έργο τέχνης, τις αναγνωρίζει ακόμα και ο ποιο απλός άνθρωπος, γιατί με αυτές είναι απόλυτα εξοικειωμένος, καθώς με βάση αυτές τις αρχές είναι και ο ίδιος πλασμένος.

Γι αυτό και η δική μου άποψη είναι ότι ο καλύτερος ακροατής για να απολαύσει ένα έργο τέχνης, αλλά και να το καταξιώσει στο χρόνο είναι ο απλός και άδολος ακροατής, αρκεί να του δοθεί η ευκαιρία να γνωρίσει το έργο σε κατάλληλες συνθήκες παρουσίασης και υψηλής ερμηνευτικής απόδοσης από κορυφαίους μουσικούς.

Ας όψονται όσοι από θέσεις υπευθύνων δεν δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για να έρχεται σε επαφή με μουσικά έργα τέχνης και ο απλός, άδολος ακροατής.

Δυστυχώς οι περισσότεροι από τους υπεύθυνους, συντηρούν μια κατάσταση μουσικής μούχλας, για τους ίδιους και ίδιους, οι οποίοι από ένα σημείο και ύστερα, εθισμένοι πλέον, δεν αρκούν ούτε καν φτάνουν για να γεμίζουν τις γνωστές αίθουσες του «καλού κόσμου».

Εκεί συνήθως ακούγονται τα ίδια και τα ίδια έργα. Η πρώτη εκτέλεση έργου και ιδίως Έλληνα συνθέτη είναι σπάνιο γεγονός, ώστε να αποτελεί είδηση. Αυτή η απαράδεκτη κατάσταση ζημιώνει ακόμα και τα μεγάλα μουσικά αριστουργήματα, που επαναλαμβανόμενα συνεχώς, καταντάνε να γίνουν το μουσικό σκορβούτο για τους εθισμένους, από τους οποίους η μουσική, δεν μπορεί να περιμένει τίποτα. Ελάχιστοι από αυτούς αναζητούν τη μαγεία μιας πρώτης εκτέλεσης έργου και ακόμα λιγότεροι έχουν τη δυνατότητα να τη χαρούν και να την απολαύσουν.

Με βάση τα παραπάνω, οι απόψεις κάποιων συνθετών, ότι το έργο τους δεν αρέσει στο πολύ κοινό, γιατί δήθεν είναι δύσκολο ή γιατί το κοινό δεν έχει ανεβασμένο μουσικό επίπεδο, είναι φτηνές δικαιολογίες για να υπάρχουν.

Σε ότι αφορά στη σημερινή ελληνική μουσική γενικότερα, πρέπει να θεωρήσουμε ότι όλα τα είδη εμπλέκονται σε μια κατάσταση αλληλεπίδρασης, η οποία συναρτάται και με τον πακτωλό χρημάτων που τζιράρουν, αλλά και του τρόπου διαχείρισης αυτών των χρημάτων, κυρίως των Πνευματικών και Συγγενικών Δικαιωμάτων, τα οποία είναι περιουσία των δημιουργών και των ερμηνευτών.

Ειδικότερα στο χώρο της λεγόμενης ελαφράς μουσικής επικρατεί ακόμα ο άκρατος λαϊκισμός και το κραυγαλέο φολκλόρ, τα οποία, ιδίως στη μεταπολίτευση, γιγαντώθηκαν με την επικυριαρχία του λεγόμενου έντεχνου τραγουδιού, που έγινε και η αιτία της πλήρους σύγχυσης στο μουσικό γίγνεσθαι της πατρίδας μας. Απέφερε από τη μια μεριά πολύ χρήμα στις δισκογραφικές εταιρείες και στους διαχειριστές των ΠΔ και ΣΔ και από την άλλη επέφερε καίριο πλήγμα στη μουσική γενικότερα. Καταπλάκωσε όλα τα άλλα είδη της μουσικής και ευδοκίμησε αυτή χωρίς να αποτελεί καν μουσικό είδος, αλλά μια επίπλαστη παραλλαγή της γνήσιας λαϊκής μουσικής δημιουργίας, όχι με την μουσική έννοια του όρου, αλλά με την έννοια ότι ξεγέλασε ένα ολόκληρο λαό και επιπλέον συμπαρέσυρε στο λαϊκισμό και την τέχνη της ποίησης, η οποία μέχρι να την εγκλωβίσει το έντεχνο τραγούδι, ανθούσε ανενόχλητη, επειδή η εμπορεία της δεν είχε οικονομικό ενδιαφέρον και έτσι μεγαλουργούσε.

Οι λεγόμενοι έντεχνοι συνθέτες του τραγουδιού, έφτασαν τη σύγχυση, στα άκρα, με το να θέλουν από τη μια μεριά κάποιοι να δίνουν την εντύπωση στον απλό λαό ότι είναι παρόμοιοι με τους μεγάλους συνθέτες της Ευρώπης και από την άλλη, ως έντεχνοι αυτοί, να ξεχωρίσουν έναντι των μεγάλων συνθετών του λαϊκού τραγουδιού, που παρακολουθούσαν άναυδοι τα τεκταινόμενα. Ήμουν πολύ κοντά στον τελευταίο των μεγάλων του λαϊκού τραγουδιού Θόδωρο Δερβενιώτη. Απομονωμένος από τις δισκογραφικές εταιρείες τα τελευταία χρόνια έλεγε, « Θωμά πρέπει και εμείς οι άτεχνοι να έχουμε κάποιο λόγο για το ελληνικό τραγούδι». Ήξερε πολύ καλά ότι τις δικές του γνώσεις για τη μουσική ευρωπαϊκή, βυζαντινή και ευρωπαϊκή, μερικοί του «έντεχνου τραγουδιού», ούτε στον ύπνο τους δεν τις έχουν δει και αντιμετώπιζε την κατάσταση με χιούμορ.

Συνθέτες του έντεχνου, συνήθως μουσικά άτεχνοι, άλλοι ταλαντούχοι, άλλοι όχι, αλλά όλοι τους αρκούντος επιτήδειοι, αποκτώντας κάποιοι τεράστια πολιτική δύναμη και μια αγκαλιά παρτιτούρες τραγουδιών τους για συμφωνικές ορχήστρες μεγάλες χορωδίες κ.λπ, ο κάθε ένας τους, παρτιτούρες που άλλοι έγραφαν και αυτοί υπέγραφαν, καταπλάκωσαν την ελληνική μουσική.

Συνήθως αυτοί όριζαν και τους επιγόνους τους στο έντεχνο τραγούδι, με βάση την πυραμίδα ανικανότητας, για να έχουν σίγουρη και τη θέση τους, αλλά επέβαλαν και πολλούς στο χώρο της λόγιας μουσικής, οι οποίοι δέχτηκαν να τους εξυπηρετούν και να τους εξυμνούν.

Καταπλακωμένη η ελληνική μουσική από τους «έντεχνους» του τραγουδιού, πορεύεται μέχρι σήμερα, χωρίς να μπορεί να αφήσει ένα διακριτό μουσικό ίχνος, όπως έγινε στην εποχή του Σκαλκώτα στη λόγια μουσική και στην εποχή του Τσιτσάνη στη λαϊκή μουσική.

Η συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι οι άνθρωποι της λόγιας μουσικής, σχεδόν στο σύνολό τους, να στριμώχνονται, επί χρόνια, στο σκοτεινό δωμάτιο της avantgarde, προσπαθώντας μάταια να ανοίξουν παράθυρα, γιατί το δωμάτιο αυτό, από το 1965 και ύστερα θεωρείται από όλους σχεδόν τους Ευρωπαίους σφραγισμένο και κάποιοι εδώ το σερβίρουν ως αίθριο της μουσικής τέχνης.

Έτσι στο χώρο της λόγιας μουσικής επικρατεί συνήθως ένας στείρος και μονόχνοτος ακαδημαϊσμός, που επέβαλαν κυρίως μερικοί δάσκαλοι της σύνθεσης, οι οποίοι σχεδόν όλοι δηλώνουν και συνθέτες. Όμως είναι αδύνατον να είναι όλοι οι δάσκαλοι της μουσικής και συνθέτες, όπως αδύνατο είναι και όλοι οι φιλόλογοι να είναι ποιητές. Μόνο μετρημένοι στα πέντε δάχτυλά το κατάφεραν με κορυφαίο παράδειγμα τον αξεπέραστο Βάρναλη.

Αυτή η κατάσταση αποθαρρύνει τους ταλαντούχους της σύνθεσης, γιατί με τέτοια κατεύθυνση τα έργα τους αποδεικνύονται κατώτερα των δασκάλων τους, τα οποία αντί να αποτελούν ασκήσεις για τους μαθητές, προβάλλονται ως συνθέσεις σύγχρονης μουσικής. Τα έργα αυτά συνήθως δεν έχουν συνθετική πνοή και γι αυτό δεν προσελκύουν, παρά ένα κοινό ελάχιστων ακροατών, οι οποίοι πολλές φορές είναι λιγότεροι και από τους μουσικούς που τα παίζουν στη σκηνή».

Κάποιους πρέπει να πει στους δασκάλους της μουσικής ότι δεν είναι λιγότερο σπουδαίος ο τρόπος να είναι κανείς δημιουργικός στη μουσική ως δάσκαλος και συγγραφέας βιβλίων μουσικής θεωρίας. Όπως το ίδιο συμβαίνει και με το άλλο τρόπο να είναι κανείς δημιουργικός στη μουσική που είναι της ερμηνείας.

Δεν είναι λίγο ο δάσκαλος να πείσει το μαθητή ότι η υπάρχουσα μέχρι τώρα μουσική θεωρεία είναι χρήσιμη ως αφετηρία για νέα μουσικά ταξίδια, μέσα από νέα έργα με συνθετική πνοή και όχι λιμάνι για να αράξει. Ότι είναι μια προίκα με ιστορική κυρίως αξία την οποία ο μαθητής με τα έργα του πρέπει να την εμπλουτίζει, αντί να την αξιοποιεί ως φόρμα και να την παραγεμίζει με μουσικά υλικά από τα δισεκατομμύρια που υπάρχουν από τα μυριάδες έργα των συνθετών που υπηρέτησαν τη μουσική και την εμπλούτισαν με σπουδαία έργα.

Εγώ διάλεξα το δικό μου δρόμο και συνθέτω έργα τόσο στο παραδοσιακό μουσικό σύστημα του μείζονος ελάσσονος, όσο και στο μοντέρνο της ελεύθερης ατονικότητας και του δωδεκαφθογγισμού.

Θεωρώ τα δύο συστήματα ως μέσα έκφρασης του συνθέτη και όχι ως χαρακώματα αντιπαράθεσης των οπαδών τους, γιατί πιστεύω ότι ο συνθέτης πρέπει να είναι δημιουργός και όχι οπαδός.

Πολλά από τα έργα μου είναι μεταμοντέρνας τεχνοτροπίας και σχεδόν το σύνολο των έργων στις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, με την έννοια της αξιοποίησης των μουσικών συστημάτων σε συνδυασμό.

Με εφηβική ορμή και καθημερινή δουλειά σχεδιάζω και συνθέτω τις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΑ, ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΑ και άλλα έργα. Αν ζήσω μερικά χρόνια ακόμα ίσως ολοκληρώσω όλα τα έργα στις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ένα σύνολο, γύρω στα τριάντα έργα.

Από τις συναυλίες που έδωσε ο Θωμάς Μπακαλάκος μετά το 2000, δημοσιεύουμε μερικά προγράμματα τα οποία περιλαμβάνουν και σύντομες περιγραφές των συνεργατών του.

2001:«Ιπποκράτειος Όρκος» στο Ηρώδειο

2010:«ΕΛΕΝΗ». Συναυλία με την Κ.Ο.Α.

2012:Συμφωνική δήμου Αθήνας «Ιπποκράτειος Όρκος» εκδοχή σύντομης διάρκειας

2013:Συναυλίες σύγχρονης Ελληνικής μουσικής. «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ»

Το 2012 με την ευκαιρία της συναυλίας της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων, που παρουσίασε και το ορατόριο του Θωμά Μπακαλάκου «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ ΟΡΚΟΣ», έγραψαν για το έργο και τον συνθέτη η κ. Νέλλη Παπαχελά, Πρόεδρος του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων και η κ. Κλαούντια Γκάλι, σολίστα πιάνου και Καθηγήτρια, ιστορίας και Αισθητικής της Μουσικής στο Ωδείο «Βιτσέντζο Μπελλίνι» του Παλέρμο:

Νέλλη Παπαχελά

Ο συνθέτης με τις μαθηματικές σπουδές και τις βαθιές φιλοσοφικές ανησυχίες, ο Θωμάς Μπακαλάκος, άντλησε έμπνευση από το κλασικό κείμενο της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, τον Όρκο του Ιπποκράτη, ένα κείμενο ηθικής δεοντολογίας του 4ου π. Χ. αιώνα και μας παρέδωσε ένα λυρικό έργο, μία σύγχρονη εκδοχή λόγιας μουσικής με τολμηρές επιλογές. Το ορατόριο Ιπποκράτειος όρκος.

…….

Κλαούντια Γκάλι

«Η ισχυρή μελωδική φαντασία του Θωμά Μπακαλάκου στο ορατόριο «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ ΟΡΚΟΣ», δημιούργησε μια ωραία «μοντέρνα» σελίδα βασισμένη σε αρχαίες ρίζες.

Ο εκλεκτικισμός μιας σύνθεσης πάντοτε είναι ένα ρίσκο, διότι αναμιγνύοντας μουσικές προτάσεις διαφορετικές μεταξύ τους μπορεί να προκληθεί σύγχυση στην ηχητική πλοκή, αμφισβητώντας την ταυτότητά της.

Αλλά αν ο μουσικοσυνθέτης είναι επιδέξιος, προτείνει καινούργιες φωνητικές πορείες, οι οποίες χαράσσουν ευχάριστους και ανεξερεύνητους ορίζοντες ακοής.

Η κομψότητα γραφής της ενόργανης μουσικής του «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΥ ΟΡΚΟΥ» θα μπορούσε να μας παρακινήσει να τοποθετήσουμε το έργο στο νεοκλασικό ρεύμα της σύγχρονης σύνθεσης, αλλά οι μεσαιωνικοί και αναγεννησιακοί ήχοι, οι μπαρόκ αναπολήσεις, κάποια «ρομαντική» πνοή που ο συνθέτης προσεκτικά εισάγει, δεν «παγώνουν» τη σελίδα σε μια κωδικοποιημένη σχολή.

Αν είναι δυνατόν να συγκρίνουμε, ανιχνεύουμε στην ΚΑΡΜΙΡΑ ΜΠΟΥΡΑΝΑ του Καρλ Ορφ ένα παρεμφερές χάρισμα στην παράδοση και στην ιστορία: η μνήμη του παρελθόντος διαμορφώνεται χωρίς επιτηδευμένους αρχαϊσμούς σε μια συγκινητική και δυναμική μουσική σημερινή μουσική δημιουργία.

Ο Θωμάς Μπακαλάκος δεν μας εκπλήσσει για την υιοθέτηση φωνητικών μέσων, ριζικά νεωτεριστικών - εμπειρία που συχνά μας οδηγεί στην κατάχρηση πειραματισμού με συνέπεια την αποστασιοποίηση (απομάκρυνση) του ενοχλημένου ακροατή.

Αντιθέτως φαίνεται να μας υποδέχεται σε μια μουσική διάσταση «ήδη γνωστή» μα ταυτόχρονα απροσδόκητη, συνοδεύοντάς μας σε μια συγκίνηση απλή, αλλά αληθινή».

Το 2013, με την ευκαιρία των συναυλιών σύγχρονης ελληνικής μουσικής, που έδωσε ο Θωμάς Μπακαλάκος στον πολυχώρο του Δήμου Αθναίων «Άννα και Μαρία Καλουτά» η κ. Νέλλη Παπαχελά έγραψε:

Ο συνθέτης Θωμάς Μπακαλάκος μάς εκπλήσσει ευχάριστα με τη νέα πρόταση του στο χώρο της μουσικής δωματίου.

Εισάγει τις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ του, μια νέα μουσική προσέγγιση, ένα μουσικό αφήγημα με ηθογραφικές αναφορές και ψυχογραφίες χαρακτήρων σε στιγμές κοινωνικών εκδηλώσεων και άλλοτε σε στιγμές περισυλλογής. Εκφράζεται με σύγχρονη μουσική σκέψη, χωρίς να υποβάλει τον ακροατή σε πειραματική δοκιμασία.

Οι συνθέσεις του στο σύνολό τους είναι μουσικές ιστορίες της ζωής και της ψυχής. Ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων με χαρά στηρίζει τη μουσική περιπλάνηση του Θωμά Μπακαλάκου στον οικείο για την τέχνη της μουσικής χώρο των ιδεών και προσκαλεί τους μουσικόφιλους να γίνουν συνοδοιπόροι του και δημιουργοί νέων ιδεών χωρίς ταυτόχρονα να εγκαταλείπονται τα θετικά στοιχεία των παλιών.

Τέλος, τον τελευταίο καιρό ο κ. Μπακαλάκος, μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας είχε την ευκαιρία να κάνει γνωστό το έργο του, κυρίως τις «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ», στην Επίτροπο κ. Βασιλείου η οποία εκφράστηκε με επαινετικά λόγια για τον κ Μπακαλάκο και το έργο του.Αποτέλεσμα αυτής της αλληλογραφίας ήταν και το έγγραφο το οποίο υπογράφει ο Αναπληρωτής Προϊστάμενος της Μονάδας Πολιτισμού κ. Alessandro Senesi, στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρει:

……..

Αξιότιμε κ. Μπακαλάκο,

Σας ευχαριστώ θερμά για το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της 7ης Φεβρουαρίου 2014 προς την Επίτροπο κα Βασιλείου. Μου ζήτησε να σας απαντήσω εκ μέρους της.

Χαίρομαι ιδιαίτερα που μαθαίνω ότι συνθέσεις σας εκτελέστηκαν σε πολλές μουσικές εκδηλώσεις. Η προσπάθεια σας να προσεγγίσετε μουσικές παραδόσεις με σύγχρονο τρόπο είναι εξαιρετικά πολύτιμη και αντανακλά εξόχως την ευρωπαϊκή πολιτιστική πολυμορφία. Η διοργάνωση συναυλιών στις οποίες συμμετέχουν πολλοί μουσικοί και τραγουδιστές είναι οπωσδήποτε μια πρόκληση στην Ελλάδα σήμερα και αξίζει την ιδιαίτερη αναγνώριση που της δίνουμε. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της ατυχούς διάλυσης της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης της ΕΡΤ και της αναγνωρισμένης ορχήστρας της στις αρχές του έτους, θα ήθελα να σας συγχαρώ που συνεχίζετε το έργο σας σε αυτόν τον τομέα της μουσικής.

Νέους μουσικούς δρόμους ανοίγει ο συνθέτης Θωμάς Μπακαλάκος

Νέους μουσικούς δρόμους ανοίγει ο συνθέτης Θωμάς Μπακαλάκος στη λόγια ελληνική μουσική, με την πρωτότυπη μουσική του πρόταση για τη σύνθεση έργων σύγχρονης μουσικής χαρακτηριστικά ελληνικής.

Ιδιαίτερα η πρότασή του κατά το τμήμα που αφορά στην αξιοποίηση του δημοτικού τραγουδιού, αλλά και καταξιωμένου λαϊκού τραγουδιού, με σύγχρονη μουσική σκέψη, εισάγει τη λειτουργία ενός ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΟΥ.

Το μουσικό πολύτεχνο είναι μια διαδικασία που αναδεικνύει ένα επιλεγμένο δημοτικό ή λαϊκό τραγούδι ως βάση και πηγή έμπνευσης για τη σύνθεση νέου είδους πρωτότυπων μουσικών έργων τα οποία ο συνθέτης ονομάζει μουσικές νουβέλες και φέρει η κάθε μία τον τίτλο του δημοτικού τραγουδιού που ο συνθέτης επέλεξε να αξιοποιήσει.

Οι μουσικές νουβέλες λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που προσλαμβάνουν συνιστούν μια νέα μουσική μορφολογική κατηγορία έργων που ονομάζεται κατηγορία έργων μουσικής νουβέλας.

Τα μουσικά υλικά της κάθε μουσικής νουβέλας διαμορφώνει ο συνθέτης αξιοποιώντας τη μουσική του εκφερόμενου λόγου του κειμένου εργασίας και εκείνα του δημοτικού τραγουδιού, κατάλληλα μετουσιωμένα, ώστε ως δομικά υλικά της μουσικής νουβέλας να την καθιστούν λειτουργική για διαφορετικούς σκοπούς από εκείνους του παραδοσιακού τραγουδιού που την ενέπνευσε.

Με βάση τα παραπάνω η μουσική νουβέλα είναι μια μορφή μετάλλαξης του παραδοσιακού τραγουδιού, από το οποίο ο συνθέτης την εμπνεύστηκε.

Ο Θωμάς Μπακαλάκος σχεδίασε επτά συλλογές μεταλλάξεων, κάτω από το γενικό τίτλο «Μεταλλάξεις Ελληνικά, μια ελεγεία στην Ελληνίδα επαρχία».

Η κάθε μία περιλαμβάνει έως πέντε μουσικές νουβέλες εμπνευσμένες από μια περιοχή με κοινά μουσικολογικά χαρακτηριστικά.

Ο συνθέτης ολοκλήρωσε τη συλλογή «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά» και αρκετά έργα από άλλες συλλογές. Τη συλλογή αυτή πρόβαλε το κανάλι της βουλής από ζωντανή παρουσίαση των έργων το 2013. Ίσως είναι το μόνο κανάλι που τολμάει, αλλά στην περίπτωση του Θωμά Μπακαλάκου θα ήταν ευχής έργο να του δίνονταν η δυνατότητα σε μια από τις ωραίες εκπομπές του καναλιού να μιλήσει για την μουσική του πρόταση και τις μουσικές νουβέλες σε εφαρμογή αυτής. Μια τέτοια εκπομπή θα ήταν πολύ χρήσιμη στη θέση μιας από τις επί πολλές φορές επαναλαμβανόμενες από το αρχείο του καναλιού.

Στο κείμενο εργασίας ο συνθέτης διατυπώνει το θέμα κάθε μουσικής νουβέλας, το σενάριο δηλαδή, το οποίο αντλεί από τη λειτουργικότητα του επιλεγμένου παραδοσιακού τραγουδιού στην κοινωνία. Το κείμενο εργασίας είναι καθοριστικό για την φόρμα που θα πάρει η μουσική νουβέλα, το ύφος της, ως πρωτότυπου μουσικού έργου, με πρωτότυπα και αναγνωρίσιμα εσωτερικά και εξωτερικά γνωρίσματα.

Το δημοτικό τραγούδι, με τον τρόπο αξιοποίησής του που προτείνει ο Θωμάς Μπακαλάκος, αναδεικνύεται μέσω της λειτουργίας του ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΟΥ και ως ενοποιητικό στοιχείο άλλων τεχνών, όπως της ποίησης της λογοτεχνίας, των εικαστικών τεχνών και του θεατρικού μονόπρακτου.

Οι αντίστοιχοι δημιουργοί, συνεργάτες του συνθέτη, εμπνέονται τα έργα βασισμένοι κυρίως στο επιλεγμένο δημοτικό τραγούδι, στο κείμενο εργασίας του συνθέτη και φυσικά στην μουσική νουβέλα. Και τα έργα αυτά λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που προσλαμβάνουν αποτελούν νέα είδη έργων αυτών των τεχνών. Ονομάζονται αντιστοίχως μουσικά ποιήματα, μουσικά δοκίμια, μουσικοί πίνακες, μουσικά χαρακτικά και μουσικά μονόπρακτα. Όλα φέρουν τον τίτλο του δημοτικού τραγουδιού ή του λαϊκού τραγουδιού από το οποίο ξεκίνησε η λειτουργία του ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΟΥ.

Λέει χαρακτηριστικά ο συνθέτης:

«Οι μουσικές νουβέλες είναι έργα περιγραφικού χαρακτήρα με αναφορές στην παράδοση και ψυχογραφίες ανθρώπων που έζησαν το δημοτικό τραγούδι στη λειτουργικότητά του.

Όταν ένας άνθρωπος χορεύει ένα δημοτικό τραγούδι βρίσκεται σε κατάσταση συναισθηματικής έκρηξης. Εκείνες τις στιγμές ο κόσμος ολόκληρος περνάει μπροστά από τα μάτια του, η ζωή του ολόκληρη.

Είδα πολλούς ανθρώπους να βιώνουν με τον παραπάνω τρόπο το δημοτικό τραγούδι. Έζησα και εγώ πολλές φορές ανάλογες στιγμές.

Ιστορίες τέτοιων ανθρώπων διηγούμαι με τις μουσικές μου νουβέλες. Η κάθε μία είναι μια μουσική απόδοση της ιστορίας που διατυπώνω στο κείμενο εργασίας, η δομή του οποίου καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και τη φόρμα της μουσικής νουβέλας.»

Τα έργα μουσικής νουβέλας είναι μεταμοντέρνας τεχνοτροπίας με την έννοια της αξιοποίησης κάθε μουσικής εξέλιξης όταν χρειαστεί. Κυρίως όμως με την έννοια της αξιοποίησης για τη σύνθεσή τους, των μουσικών συστημάτων της τονικότητας και του δωδεκαφθογγισμού σε συνδυασμό, ως μέσων έκφρασης του συνθέτη και όχι ως χαρακώματα αντιπαλότητας και αντιπαράθεσης μεταξύ των οπαδών τους γιατί ο συνθέτης πρέπει είναι δημιουργός και όχι οπαδός.

Τη μουσική του πρόταση παρουσίασε ο συνθέτης, σε αδρές γραμμές σε συνέδριο που έγινε στην Καρδίτσα το 2015, το οποίο διοργάνωσαν το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το Κέντρο Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας «Ο ΑΠΟΛΛΩΝ» Καρδίτσας.

Στη Θεσσαλονίκη, από την ΕΡΤ 3, δόθηκε η δυνατότητα στον συνθέτη να παρουσιάσει, εν συντομία έστω, τη δική του μουσική πρόταση που βασίζεται στη χρησιμοποίηση της Ελληνικής μουσικής γλώσσας για τη σύνθεση έργων Ελληνικής μουσικής.

Κρίμα που δεν δίνεται επαρκείς χρόνος να αναπτύξει ο συνθέτης την πρότασή του στην τηλεόραση και κυρίως στο τρίτο πρόγραμμα. Μεταδίδονται χιλιάδες ώρες προγράμματος με τα ίδια και τα ίδια, κυρίως ξένων δημιουργών και αποσιωπούνται προτάσεις και έργα, όπως του Θωμά Μπακαλάκου.

Πάλι καλά που η ΕΡΤ3 έδωσε στο συνθέτη έστω αυτόν τον λίγο χρόνο, στον οποίο ο συνθέτης αναφέρθηκε σε πολύ δύσκολες έννοιες μουσικές, αλλά με μια δυνατότητα εκλαΐκευσης που εντυπωσιάζει και τον πλέον αδαή.

Θα πρέπει να αναφέρουμε και την φιλοξενία του Θωμά Μπακαλάκου στην εκπομπή «ΣΤΑ ΑΚΡΑ» της Βίκης Φλέσσα το 2013 και αυτό προς τιμήν της κας Φλέσσα που τόλμησε να παρουσιάσει τον συνθέτη μετά από πολλά χρόνια αποκλεισμού του από Μ.Μ.Ε.. Έχουμε δε υπόνοια ότι αυτός ο αποκλεισμός συνεχίζεται. Μακάρι να κάνουμε λάθος...

Επίσης, στις 26 Φεβρουαρίου 2016, η τηλεόραση της Βουλής μετέδωσε το μουσικό έργο «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ» από τη συναυλία που είχε δώσει ο Θωμάς Μπακαλάκος στις 17 Φεβρουαρίου 2013, στο θέατρο «ΑΝΝΑ και ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΟΥΤΑ».

Οι πληροφορίες μας λένε ότι αυτή η μουσική πρόταση του Θωμά Μπακαλάκου, έχει ολοκληρωθεί πολλά χρόνια πριν αλλά δυστυχώς μόλις τώρα κατάφερε να τη δημοσιεύσει. Είμαστε κι εμείς περήφανοι που συμβάλουμε σ’ αυτή την προσπάθεια δημοσιοποίησης του έργου του συνθέτη, για το καλό της Ελληνικής μουσικής.

Στο τέλος της δημοσίευσης μπορείτε να δείτε και να ακούσετε:

- Απόσπασμα των πρακτικών του 5ου Πανελλήνιου Συνεδρίου με τίτλο «Δημοτικό Τραγούδι και Ιστορία» με την εισήγηση του Θωμά Μπακαλάκου συνοδευόμενη με παρτιτούρες, αποσπάσματα από μουσικές νουβέλες και μουσικά ποιήματα εμπνευσμένα από τις μουσικές νουβέλες του.

- Βίντεο από τις τηλεοπτικές εκπομπές της ΕΡΤ 3.

- Βίντεο με το έργο για πιάνο και φωνή «Εις την Ελλάδα», του Θωμά Μπακαλάκου, σε ποίηση του Αλεξάντερ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν. Ο μεγαλύτερος ίσως Ρώσος ποιητής, έγραψε το ποίημα "Εις την Ελλάδα" τον Απρίλιο του 1821, αφιερωμένο στην Ελληνική επανάσταση, για να ενισχύσει το φιλελληνικό κίνημα.

Τραγουδά ο διακεκριμένος τενόρος Δημήτρης Σιγαλός.
Στο πιάνο ο πολυβραβευμένος σολίστας Απόστολος Παληός.
Η μετάφραση των όσων τραγουδιούνται στα ελληνικά είναι αγνώστου.
Η μετάφραση των όσων τραγουδιούνται στα Ρωσικά, και περνούν ως υπότιτλοι στη ροή του έργου, είναι της Φωτεινής Γεωργίνη Πρεβεδούρου.
Η μαγνητοσκόπηση έγινε σε χώρο εργασίας.

- Βίντεο από τη μετάδοση της Βουλής του έργου «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ»

- Ραδιοφωνική εκπομπή του Πάρη Παρασχόπουλου στον 958 fm της ΕΡΤ3 που φιλοξένησε τον Θωμά Μπακαλάκο στην εκπομπή του «DaCapo», στις 18 Απριλίου 2016.

Με το έργο «Εις την Ελλάδα» ο Συνθέτης συμμετέχει με τον δικό του τρόπο στον εορτασμό του 2016 ως έτος Ελληνορωσικής φιλίας. Θέτει δε το έργο αυτό στη διάθεση όσων θα ήθελαν να το παρουσιάσουν σε εκδηλώσεις πολιτισμού Ελληνορωσικής φιλίας και γενικότερα σε συναυλίες έργων μουσικής δωματίου.

Την παρτιτούρα του έργου μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να την προμηθευτούν δωρεάν από τον συνθέτη επικοινωνώντας μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης eftelm@gmail.com.

Ο ίδιος ο συνθέτης το συμπεριλαμβάνει σε ένα πρόγραμμα έργων του μουσικής δωματίου, με επιλογές από τον κύκλο των επτά συλλογών μεταλλάξεων, με το γενικό τίτλο «Μεταλλάξεις Ελληνικά, μια ελεγεία στην Ελληνίδα επαρχία».

ΕΡΓΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΥΝΑΥΛΙΑΣ.

«Μεταλλάξεις Ελληνικά, μια ελεγεία στην Ελληνίδα Επαρχία». Επιλογές έργων, συν το έργο «Εις την Ελλάδα».

ΜΕΡΟΣ Ι

1. ΑΡΝΗ - ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ, μουσική νουβέλα για πιάνο. (Αποσπάσματα). Από τη συλλογή “Μεταλλάξεις Θεσσαλικά”.

2. ΜΠΗΚΑΝ ΤΑ ΓΙΔΙΑ ΣΤΟ ΜΑΝΤΡΙ, μουσική νουβέλα για κουαρτέτο εγχόρδων. Από τη συλλογή “Μεταλλάξεις Θεσσαλικά”.

3. ΚΛΕΙΣΤΟΣ ΧΟΡΟΣ ΑΡΓΙΘΕΑΣ, μουσική νουβέλα τρίο με κλαρινέτο, βιολί και πιάνο (Απόσπασμα). Από τη συλλογή “Μεταλλάξεις Θεσσαλικά”.

4. ΓΙΟΥΡΓΙΑ ΣΤΑ ΠΑΛΙΟΥΡΙΑ, μουσική νουβέλα για κουαρτέτο εγχόρδων (απόσπασμα). Από τη συλλογή “Μεταλλάξεις Θεσσαλικά”.

5. ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, για πιάνο και φωνή. Ποίηση Πούσκιν. Σολίστ ο τενόρος Δημήτρης Σιγαλός. Στο πιάνο Απόστολος Παληός.

ΜΕΡΟΣ ΙΙ

6. ΙΟΝΙΟ - Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ, μουσική νουβέλα για κλαρινέτο και βιόλα. Από τις “Μεταλλάξεις νήσων Ιονίου”.

7. ΠΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΑ ΚΑΜΠΟΥΣ, μουσική νουβέλα για πιάνο. Από τη συλλογή “Μεταλλάξεις Δωδεκανησιακά”. (Απόσπασμα)

8. ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ, μουσική νουβέλα σεξτέτο με κλαρινέτο, κουαρτέτο εγχόρδων και πιάνο.Από τη συλλογή “Μεταλλάξεις Θεσσαλικά”.

9. ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ για κουαρτέτο εγχόρδων. (απόσπασμα)

Τα έργα του προγράμματος από επιλεγμένες μουσικές νουβέλες θα τα ερμηνεύει το μουσικό σύνολο ΑΝΕΛΗΞΗ, ένα σεξτέτο με κλαρινέτο, πιάνο και κουαρτέτο εγχόρδων, το οποίο αποτελούν κορυφαίοι Έλληνες μουσικοί, κάτι που είναι σπάνιο να συναντιούνται, τόσο καλοί μουσικοί, σε ένα μουσικό σύνολο.

Στο σεξτέτο ΑΝΕΛΗΞΗ συμμετέχουν οι κορυφαίοι μουσικοί.

Απόστολος Παληός, σόλο πιάνο

Κουαρτέτο εγχόρδων, L’anima

Στέλλα Τσάνη, πρώτο βιολί

Μπρουνίλντα - Ευγενία Μάλο, δεύτερο βιολί

Ηλίας Σδούκος, βιόλα

Λευκή Κολοβού, βιολοντσέλο

Σπύρος Μουρίκης, κλαρινέτο

Και ο τενόρος Δημήτρης Σιγαλός στο τραγούδι.

Για τον Θωμά Μπακαλάκο έχουμε δημοσιεύσει και παλιότερα σύντομο βιογραφικό και πολλά από τα έργα του από το 1975 μέχρι σήμερα (δείτε ΕΔΩ) Συνεχίζουμε σήμερα με την παρουσίαση αυτή για να δώσουμε την ευκαιρία μια ακόμα φορά να χαρούν όσοι αγαπούν την Ελληνική μουσική, στην οποία ο Θωμάς Μπακαλάκος ανοίγει νέους διάπλατους δρόμους.

Διαβάστε το απόσπασμα των πρακτικών του 5ου Πανελλήνιου Συνεδρίου με τίτλο «Δημοτικό Τραγούδι και Ιστορία» με την εισήγηση του Θωμά Μπακαλάκου επιλέγοντας την εικόνα που ακολουθεί.