Οθωμανικά λίθινα
Εντοπίστηκαν επιφανειακά σε οικόπεδα της πόλης και κατοχυρώθηκαν με τη συγκατάθεση της 19ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Τρικάλων.
Χρησιδάνεια ή παραχωρημένα αντικείμενα
Η ποικίλη ειδολογικά και θεματολογικά αυτή κατηγορία περιλαμβάνει αντικείμενα, τα οποία παραχωρήθηκαν επίσημα από φορείς δημόσιους ή ιδιωτικούς ή και φυσικά πρόσωπα, προκειμένου να καλυφθούν ως επί το πλείστον μουσειογραφικές ανάγκες της μόνιμης έκθεσης. Στη συγκεκριμένη συλλογή ανήκουν ένας αρχαίος σπόνδυλος σε δεύτερη χρήση (παραχώρηση ΛΔ’ ΕΠΚΑ Καρδίτσας), ένα βυζαντινό νόμισμα (παραχώρηση 7η ΕΒΑ Λάρισας), μία εικόνα από τα μέσα του 19ου αιώνα (παραχώρηση Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής Καμινάδων), ένας πολυέλαιος-βόμβα του 1941 (παραχώρηση Ι.Ν. Αγίων Κων/νου και Ελένης), ένα φυλαχτό από τον 19ο αι. και άλλα δύο αντικείμενα καθημερινής χρήσης από τις αρχές του 20ου αι. (χρησιδάνεια Μουσείου Πορτίτσας), μία καρποδόχη της δεκαετίας του 1880 (χρησιδάνειο Μίλτου & Βέρας Μπάτζιου), ιδιωτικά έγγραφα του 18ου και 19ου αι. που αφορούν το Σμόκοβο (χρησιδάνειο Θεμ. & Δημ. Σκονδρογιάννη) κά.
Ιστορική και Λαογραφική συλλογή
πρόκειται για την πολυπληθέστερη και αντιπροσωπευτικότερη συλλογή του μουσείου. Περιλαμβάνει αντικείμενα κάθε είδους, όπως ιστορικά κειμήλια, αντικείμενα καθημερινής χρήσης (οικιακά ή προσωπικά), αστικές και παραδοσιακές φορεσιές και εξαρτήματα ένδυσης, νομίσματα, οικιακά σκεύη, έπιπλα, υφαντά, κεντήματα, αγροτικά και οικοτεχνικά εργαλεία, επαγγελματικό και βιομηχανικό εξοπλισμό κ.ά. Σημαντικό κομμάτι της είναι οι φωτογραφίες (περίπου 1.300), οι οποίες φυλάσσονται σε ειδικές αρχειακές θήκες και ντοσιέ και είναι ταξινομημένες θεματικά. Η παλαιότερη χρονολογείται στα 1894 και οι νεότερες στη δεκαετία του ‘70. Καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων από τον δημόσιο χώρο (αρχιτεκτονική, κοινωνία, εκπαίδευση, ψυχαγωγία, πολιτική, οικονομία κά.) καθώς και την ιδιωτική ζωή των Καρδιτσιωτών). ) Προέρχονται από την πόλη της Καρδίτσας και την περιοχή της Καρδίτσας και χρονολογούνται στον 19o και στον 20ο αιώνα. Σημαντικό κομμάτι της είναι η δωρεά 1.600 περίπου αντικειμένων από την Κτηματική Υπηρεσία. Πρόκειται για ένα σπάνιο μουσειακό σύνολο, το οποίο προέρχεται εξ ολοκλήρου από υπό κατεδάφιση οικία του 19ου αι. στη συνοικία του «Βλαχομαχαλά».
Συλλογή Ν. Πλαστήρα (Καρδίτσα 1881- Αθήνα 1953)
Υπήρξε από τις πρώτες που ενσωματώθηκαν εκθεσιακά στο νέο μουσείο. Παραχωρήθηκε στο Δήμο Καρδίτσας το 1971 από την αδερφή του, κ. Αγγελική Μπουμπάρα, απόφαση που απηχούσε προσωπική επιθυμία του. Σύμφωνα με το βιβλίο αποφάσεων του δημοτικού συμβουλίου του 1954: «…προς απόδοσιν τιμής εις το εκλιπόν μέγα τέκνον της πόλεώς μας στρατηγόν Πλαστήραν εγένετο προμήθεια κρυσταλλίνης βιτρίνας εγκατασταθείσης εν τη αιθούση του δημοτικού συμβουλίου εις ην θα τοποθετηθούν διάφορα αντικείμενα κειμήλια του εκλιπόντος ως και η ταριχευθείσα καρδία αυτού…». Το υλικό της περιλαμβάνει προσωπικά αντικείμενα, στρατιωτικές στολές και παράσημα, δώρα προς τον αρχηγό της επανάστασης του 1922 και τον πρωθυπουργό Ν. Πλαστήρα, έγγραφα και φωτογραφίες κά. Ιδιαίτερη συναισθητική αξία για την πόλη έχει η προσφορά της καρδιάς του στη γενέτειρά του, η οποία αποτελεί αυτόνομη ενότητα του νέου μουσείου. Εκτίθεται σε ένα πρωτότυπο ερμηνευτικό πλαίσιο, με τη βοήθεια σύγχρονων τεχνολογικών και εικαστικών μέσων.
Συλλογή Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ
Υπήρξε από τα πρώτα αποκτήματα του Λαογραφικού Μουσείου μαζί με τη συλλογή του Ν. Πλαστήρα. Ο μακαριστός Σεραφείμ (κατά κόσμον Βησσαρίων Τίκας) χειροτονήθηκε διάκονος το 1938, μητροπολίτης Άρτας το 1949 και μητροπολίτης Ιωαννίνων το 1958. Στο διάστημα από το 1974 ως το θάνατό του, το 1998, διετέλεσε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος. Το 1987 δώρισε στο μουσείο την αρχιερατική του στολή από την εποχή που ήταν μητροπολίτης Ιωαννίνων.
Αρτεσιανό Καρδίτσας 1913- Αθήνα 1998
ΜΟΝΙΜΗ ΕΚΘΕΣΗ
Η μόνιμη έκθεση του μουσείου εκτείνεται στο αίθριο, ισόγειο, στον α' και στον β' όροφο.
Α. Ισόγειο
Η πολλαπλή του λειτουργία σηματοδοτεί την είσοδο σ' ένα χώρο που η φιλοσοφία του είναι να μεταβάλλεται συνεχώς, δίνοντας την αφορμή για μια γρήγορη έστω επίσκεψη. Το εναλλασσόμενο σκηνικό των εκδηλώσεων και των εκπαιδευτικών προγραμμάτων συμπληρώνουν
1.διαδραστική οθόνη με πλήθος επεξεργασμένων και θεματικά διαρθρωμένων πληροφοριών σχετικά με την εξέλιξη της Καρδίτσας από τον 15ο μέχρι τον 21ο αιώνα με έμφαση στο χώρο, τους κατοίκους, τις λειτουργίες και τον χαρακτήρα της πόλης
2.η περιοδική εγκατάσταση «φωτογραφίζοντας την πόλη διαχρονικά», με φωτογραφίες της ίδιας τοποθεσίας σε διαφορετικές χρονικές στιγμές με κενή τη θέση της φωτογραφίας, την οποία καλείται να συμπληρώσει ο επισκέπτης από το δικό του, προσωπικό ή οικογενειακό αρχείο και
3.το «απόκτημα του μήνα», ένα έκθεμα που αλλάζει κάθε μήνα και που προέρχεται από τη σημαντικότερη πρόσφατη δωρεά, θυμίζοντας ότι ο εμπλουτισμός της συλλογής του μουσείου οφείλεται αποκλειστικά στη γενναιοδωρία των δημοτών. Στον ίδιο χώρο λειτουργεί ακόμη μικρή δανειστική βιβλιοθήκη, η «γωνιά του ερευνητή» με συσκευή ανάγνωσης μικροφωτογραφημένων τοπικών εφημερίδων από το 1881 ως το 1940 και πωλητήριο βιβλίων και αναμνηστικών. Εκτός από εποπτικές πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο των ορόφων του μουσείου, ο επισκέπτης μπορεί επίσης να ενημερωθεί για εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στην πόλη και στο μουσείο.
Β. 1ος όροφος
Η Καρδίτσα από τους οθωμανικούς χρόνους ως το μεσοπόλεμο μέσα από επιλεγμένες όψεις της εξέλιξής της είναι το θέμα των 7 ενοτήτων που αναπτύσσονται στην αίθουσα του πρώτου ορόφου.
1.Οθωμανικό παρελθόν
Περιεχόμενο: το βυζαντινό υπόστρωμα, η ίδρυση της Καρδίτσας από τους Οθωμανούς στις αρχές του 15ου αιώνα, η εξέλιξή της σε κωμόπολη στους μέσους οθωμανικούς χρόνους, η ανάπτυξή της σε πόλη την εποχή των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων, οι εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες των Αγράφων, η συνύπαρξη μουσουλμάνων- χριστιανών κά.
Αντικείμενα: βυζαντινό νόμισμα, οθωμανικές επιτύμβιες στήλες, φορητή εικόνα του 1847, βιβλία, φυλαχτό, παλάσκα
Στόχος: να φωτιστεί μέσα από το εντοπισμένο μουσειακό υλικό και τις δημοσιευμένες πηγές η ελάχιστα γνωστή στους σύγχρονους ιστορία της οθωμανικής Καρδίτσας, με έμφαση στις τοπικές εκφάνσεις του φαινομένου της οθωμανικής κυριαρχίας
2.Τσιφλίκι, ύπαιθρος και πόλη
Περιεχόμενο: το τσιφλίκι, η διάδοχη κατάσταση στον αγροτικό χώρο μετά το 1881, αφορμή αναφοράς στην ιδιόμορφη ανάπτυξη πόλης και υπαίθρου, στις ιδιαίτερες πολιτισμικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες στον κάμπο, στις σύγχρονες Οθωμανικές επιβιώσεις Αντικείμενα: σφραγίδα σταριού με αρχικά τσιφλικά, κομμάτια καραγκούνικης φορεσιάς, καθημερινά αντικείμενα από κονάκι του κάμπου, μπερντές του 1889
Στόχος: να καταγραφούν οι συνθήκες του ύπαιθρου χώρου και οι επιρροές του στην εξέλιξη της πόλης μετά το 1881
3.Ιδιωτικός χώρος
Περιεχόμενο: η καθημερινή ζωή μέσα από ποικίλα οικιακά αντικείμενα διαφόρων κοινωνικών τάξεων
Αντικείμενα: οικιακά αντικείμενα που αναφέρονται σε διάφορα προικοσύμφωνα στη στροφή του 20ου αιώνα
Στόχος: η διείσδυση στον ιδιωτικό χώρο, η οπτική απόδοση της ταξικότητας μέσα από αντικείμενα προικοδοτημένα, τα οποία αποτυπώνουν τις βασικές ανάγκες ενός νοικοκυριού
4.Αγορά
Περιεχόμενο: η εμπορική λειτουργία σύμφυτη με την ύπαρξη της πόλης από το ξεκίνημά της ως τα μέσα του 20ου αιώνα
Αντικείμενα: σκεύη μεταφοράς, μέτρησης και αποθήκευσης αγαθών, ζυγός χρυσών νομισμάτων, συμβόλαια αγοραπωλησιών
Στόχος: να καταδειχθεί η ζωτική της σημασία για την τοπική οικονομία και η λειτουργία της διαχρονικά
5.Δημόσιος χώρος
Περιεχόμενο: χώροι δημόσιων συναθροίσεων, πολιτικές συζητήσεις, ψυχαγωγία, θεάματα, πολιτιστική κίνηση, μόδα, κοινωνικά πρότυπα
Αντικείμενα: ενδύματα περιπάτου και εξαρτήματα ένδυσης από τις αρχές του 20ου αιώνα, έντυπα, σκεύη και έπιπλα δημόσιων χώρων, εφημερίδες, φωτογραφικό υλικό από τη δράση επαγγελματικών σωματείων και πολιτιστικών συλλόγων, προσωπικά αντικείμενα πολιτικών
Στόχος: η συνοπτική απόδοση της περιρρέουσας ατμόσφαιρας της πόλης μέσα από ενδεικτικές όψεις του δημόσιου βίου
6.Άνθρωποι της πόλης
Περιεχόμενο: η πληθυσμιακή συγκρότηση της πόλης μέσα από αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις κατοίκων ποικίλης προέλευσης, όπως Καραγκούνηδες, Αγραφιώτες, Ηπειρώτες, Βλάχους, Σαρακατσάνους, Στερεοελλαδίτες, Εβραίους, πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία και τη Μικρά Ασία κά. Αντικείμενα: πορτρέτα Καρδιτσιωτών Στόχος: η ανάδειξη της πολυπολιτισμικότητας ως βάσης για τη διαμόρφωση της συλλογικής ταυτότητας της πόλης διαχρονικά
7.Εξηλεκτρισμός
Περιεχόμενο: το όραμα και η υποδοχή του εκσυγχρονισμού στις αρχές του 20ου αιώνα μέσα από το παράδειγμα του εξηλεκτρισμού
Αντικείμενα: μετρητής, πολυέλαιος και διακόπτης της Ηλεκτρικής Εταιρείας του Σταματόπουλου (1909), αποκόμματα εφημερίδων
Στόχος: να ανιχνευθεί η στάση και η νοοτροπία της καρδιτσιώτικης κοινωνίας απέναντι στην καινοτομία.
Γ. 2ος όροφος
Αίθουσα Ν. Πλαστήρα
Ο κεντρικός χώρος του ορόφου αφιερώνεται στο μεγάλο Καρδιτσιώτη στρατιωτικό και πολιτικό, εστιάζοντας στη ζωή, τη δράση και την προσφορά του:
1.Εξορία, εκπατρισμός και περιπλάνηση
Περιεχόμενο: η λιτή, πολυκύμαντη καθημερινότητά του
Αντικείμενα: προσωπικά αντικείμενα, νομίσματα, διαβατήριο, βαλίτσα, μπαστούνι
Στόχος: να δοθεί έμφαση στον άνθρωπο Πλαστήρα
2.Ο στρατιωτικός Πλαστήρας: η πορεία προς την αναγνώριση
Περιεχόμενο: η εξέλιξη του Ν. Πλαστήρα από υπαξιωματικό σε αρχηγό της επανάστασης
Αντικείμενα: κομμάτια και εξαρτήματα στρατιωτικών στολών διαφόρων βαθμίδων, όπλα, παράσημα και προσωπικά αντικείμενα
Στόχος: ο συσχετισμός ιστορικών συνθηκών και προσωπικότητας του Ν. Πλαστήρα με έμφαση στη διεθνοπολιτική συγκυρία
3.Ο Πλαστήρας της επανάστασης του '22: η αποθέωση
Περιεχόμενο: η πανελλήνια αναγνώριση του Ν. Πλαστήρα μετά τη Μικρασιατική Εκστρατεία
Αντικείμενα: τιμητικές κοπές, δώρα και πορτρέτα
Στόχος: η συνειδητοποίηση ότι ο Πλαστήρας μετά το '22 είχε αναδειχθεί σε εθνικό μύθο
5.Ο πολιτικός Πλαστήρας
Περιεχόμενο: συναίνεση και αναπτυξιακό όραμα
Αντικείμενα: έπιπλα, δώρα, διαφημιστικά αντικείμενα του κόμματος της ΕΠΕΚ, προσωπικά αντικείμενα, πορτρέτα
Στόχος: να διερευνηθούν τα κίνητρα των πολιτικών του αποφάσεων στις ταραγμένες δεκαετίες του '40 και του '50
5.Ο επίλογος
Περιεχόμενο: η προσφορά της καρδιάς του κρυσταλλώνει την αγάπη του για τη γενέθλια πόλη
Αντικείμενα: μέσα σε ειδική, αδιαφανή θήκη εκτίθεται η καρδιά του
Στόχος: να αποδοθεί συμβολικά το συναισθηματικό φορτίο του Πλαστήρα στην πόλη της Καρδίτσας
ΚΤΙΡΙΑ ΜΟΥΣΕΙΟΥ
Κτίριο Λ. & Ν. Σακελλαρίου
Το τριώροφο κτήριο, εμβαδού μόλις 300 τ.μ., μετά την πρόσφατη ανακαίνιση και αναδιοργάνωση (2003-2006), διαθέτει αίθουσες για μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, εργαστήριο συντήρησης, βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο και θάλαμο ψηφιακής επεξεργασίας ήχου και εικόνας. Στο ισόγειο εκτός από την υποδοχή-ενημέρωση των επισκεπτών, το πωλητήριο και τη «μικρή βιβλιοθήκη» (Η/Υ για πρόσβαση στο ίντερνετ, υποδομή ανάγνωσης μικροφωτογραφημένων εφημερίδων, τοπικές ιστορικές εκδόσεις) φιλοξενούνται εκδηλώσεις για περιορισμένο κοινό, σεμινάρια και εκπαιδευτικά προγράμματα.
Σύντομα προβλέπεται η ενίσχυση του μουσείου με οπτικοακουστικό σύστημα ξενάγησης και εντευκτήριο στην ταράτσα.
Ο χώρος λόγω του επιτελικού ρόλου του και της θέσης του στο κέντρο της πόλης έχει σχεδιαστεί να λειτουργήσει ως πυρήνας του δικτύου αναλαμβάνοντας:
1.το σχεδιασμό, τη μουσειολογική επιμέλεια και την επιστημονική υποστήριξη των υπόλοιπων κόμβων του δικτύου,
2.την ευθύνη χάραξης κοινής στρατηγικής και του συντονισμού δράσης και λειτουργίας τους, και
3.την παροχή υπηρεσιών προσανατολισμού και ενημέρωσης των επισκεπτών της πόλης και του νομού.
Αντλιοστάσιο Παπαράντζας
Με πρωτοβουλία της ΔΕΥΑΚ το παλιό αντλιοστάσιο του Δήμου Καρδίτσας, στο άλσος της Παπαράντζας, μετατράπηκε το 2005 με την επιστημονική ευθύνη του μουσείου της πόλης, σε μουσειακό χώρο με θέμα την ιστορία της ύδρευσης της Καρδίτσας.
Στη μεγάλη αίθουσα εκτίθεται στην αρχική του μορφή μηχανολογικός εξοπλισμός τριών τεχνολογικών φάσεων και δείγματα από την τεχνολογία του δικτύου ύδρευσης μαζί με πλούσιο εποπτικό υλικό από κείμενα, φωτογραφίες, χάρτες, σχεδιαγράμματα, έγγραφα και εφημερίδες αναφορικά με την εξέλιξη του δικτύου από την Τουρκοκρατία μέχρι το 1972 που η πόλη άρχισε να υδρεύεται πλέον από την τεχνητή λίμνη «Ν. Πλαστήρα».
Ο μικρότερος εκθεσιακός χώρος είναι αφιερωμένος στη σύγχρονη ιστορία της ύδρευσης της πόλης, από την ίδρυση της ΔΕΥΑΚ, το 1980, ως σήμερα καθώς και σε ζητήματα που άπτονται της τεχνολογίας της ύδρευσης και της διαχείρισης του νερού κυρίως για μαθητές, όπως η διαδρομή του νερού από τη γεώτρηση μέχρι τα σπίτια, ο βιολογικός καθαρισμός των λυμάτων, η υπόγεια υποδομή των σύγχρονων πόλεων και η οικολογική διάσταση του θέματος.
Αποθήκες Καρδιτσομαγούλας
Στα άμεσα σχέδιά του μουσείου είναι η δημιουργία σύγχρονης αποθήκης- εργαστηρίου συντήρησης στον χώρο των παλιών αποθηκών της ΕΓΣΚ Καρδιτσομαγούλας, ο οποίος έχει εξαγοραστεί από το Δήμο Καρδίτσας ειδικά γι’ αυτό το σκοπό. Ο χώρος δεν θα λειτουργεί ως μια στατική αποθήκη, αλλά θα είναι επισκέψιμος, καθώς στα 500 τ.μ. θα μπορούν να εκτίθενται μόνιμα αγροτικά και οικοτεχνικά εργαλεία, βιομηχανικός εξοπλισμός και γενικότερα τεκμήρια από τον κόσμο της εργασίας, προσελκύοντας το ενδιαφέρον των μαθητών & σπουδαστών του νομού.
Ιστορικό - Λαογραφικό Μουσείο Λ. & Ν. Σακελλαρίου | Κέντρο Τεκμηρίωσης & Επικοινωνίας ΔΗΜΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ
Λ. Σακελλαρίου 35, Τ.Κ. 43100, Καρδίτσα | Τηλ. & Fax : 24410 25301
Μουσείο της Πόλης:https://www.mpk.gr/
