 |
| Η Λίμνη Πλαστήρα και πίσω τα Άγραφα |
ΑΓΡΑΦΑ:ΓΙΑΤΙ ΟΝΟΜΑΣΤΗΚΑΝ ΕΤΣΙ?
Το γιατί λοιπόν ονομάστηκαν έτσι δεν είναι μετά βεβαιότητας αποδεδειγμένο.
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές, μερικές από τις οποίες είναι οι εξής:
- Το όνομα Αγραφα προήλθε από την αρχαία χώρα Αγραία, που περιλάμβανε την περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Αγραφιώτη και Ασπροπόταμο (Αχελώο).
- Η ονομασία προήλθε από τις δυσκολίες που συναντούσαν οι Βυζαντινοί στην είσπραξη των φόρων, λόγω των ατίθασων κατοίκων της περιοχής που δεν γράφονταν στους φορολογικούς καταλόγους. Λέγεται μάλιστα οτι είχαν πετύχει ειδικά προνόμια αυτονομίας και φοροαπαλλαγής, οπότε και έμειναν ''άγραφοι''.
- Κατά μία άλλη εκδοχή η ονομασία επικράτησε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν επίσης οι κάτοικοι παρέμειναν άγραφοι στους φορολογικούς καταλόγους. Και αυτό γιατί οι Τούρκοι, λόγω του ορεινού και δύσβατου εδάφους, δεν κατάφεραν να τους γράψουν, σε αντίθεση με τα 15 χωριά της Πίνδου που βρίσκονται ανατολικά από τον ποταμό Καλαμά, τα ονομαζόμενα Γραμμενοχώρια, που υποτάχθηκαν στους Τούρκους και στη φορολογική τους πολιτική.
- Μία επίσης βάσιμη εκδοχή είναι να πήραν το όνομά τους από το κεφαλοχώρι Αγραφα που βρίσκεται φωλιασμένο στην καρδιά αυτών των απρόσιτων βουνών, ανάμεσα στις κορυφές Νιάλα, Καμάρια, Σβόνι και δεν διακρίνεται εύκολα παρά μόνο όταν κάποιος φτάσει στα πρώτα σπίτια του. Ενα χωριό δηλαδή χαμένο, ''άγραφο''.
- Τέλος, κατά το Βυζαντινό χρονογράφο Μιχαήλ Ψελλό (1018-1078 μ.Χ.), το όνομα δόθηκε στην περιοχή πολλούς αιώνες πριν από τους Τούρκους. Συγκεκριμένα, την εποχή της Εικονομαχίας ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Κοπρώνυμος (741 – 775 μ.Χ.) έστειλε ανθρώπους του σε ολόκληρη την αυτοκρατορία για να διαπιστώσουν αν εκτελέστηκαν οι εντολές του για αφαίρεση των εικόνων από τις εκκλησίες. Πραγματικά, στα πεδινά της Θεσσαλίας οι εικόνες είχαν αφαιρεθεί από τους ναούς. Οταν όμως οι απεσταλμένοι του έφτασαν στην ορεινή περιοχή διαπίστωσαν με έκπληξη οτι οι εικόνες βρίσκονταν στη θέση τους. Προσπάθησαν τότε να πείσουν τους κατοίκους να συμμορφωθούν με τις διαταγές. Εκείνοι όμως, άνθρωποι περήφανοι, ανυπότακτοι και τραχείς, όχι μόνο δεν τους άκουσαν αλλά τους σκότωσαν κιόλας γιατί τους θεώρησαν ασεβείς και ιερόσυλους. Οταν πληροφορήθηκαν το περιστατικό στην Κωνσταντινούπολη, ο αυτοκράτορας εξοργισμένος διέταξε να διαγράψουν αυτή την περιοχή από τους χάρτες της αυτοκρατορίας. Ετσι, η ορεινή αυτή περιοχή ονομάστηκε Αγραφα.
ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΑΓΡΑΦΑ:ΠΩΣ ΠΡΟΕΚΥΨΕ Η ΦΡΑΣΗ?
Εκφράσεις και φράσεις που χρησιμοποιούμε συχνά, κάποιες σχεδόν καθημερινά. Γνωρίζουμε το πώς να τις χρησιμοποιούμε, αγνοούμε, όμως, την ιστορία τους και πώς προέκυψαν. Δεν είναι λίγες οι φορές που όταν μας συμβαίνει κάτι αναπάντεχο που μας εξοργίζει ή μας συγκλονίζει αναφωνούμε: αυτό είναι απ’ τα άγραφα, θέλοντας να δείξουμε, ότι είναι απίστευτο, ότι δε μπορούμε να πιστέψουμε πως συνέβη κάτι τέτοιο.
Ακούγοντας αυτήν την φράση είναι λογικό ο νους μας να πηγαίνει στα βουνά της Ευρυτανίας και της Δυτικής Θεσσαλίας που φέρουν το όνομα άγραφα. Ονομάστηκαν έτσι το 741 από τον εικονομάχο αυτοκράτορα Κων/νο Κοπρώνυμο (741-775) , όταν αυτός έστειλε τους Εξάρχους του να ελέγξουν αν αφαίρεσαν οι κάτοικοι της περιοχής τις εικόνες από τους ναούς τους. Όταν έφτασαν εδώ, οι ορεινοί κάτοικοι όχι μόνο δεν θέλησαν να αφαιρέσουν τις εικόνες, αλλά δεμένοι με τις παραδόσεις τους, επιτέθηκαν και σκότωσαν τους απεσταλμένους του αυτοκράτορα («θανάτω μαχαίρας παρέδωκαν»), ως ασεβείς και ιερόσυλους. Όταν έφτασε η είδηση στην πόλη, ο αυτοκράτορας οργίστηκε και διέταξε να διαγράψουν την ανυπότακτη αυτή περιοχή από τους χάρτες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έτσι, η ευρύτερη περιοχή πήρε το όνομα Άγραφα, το οποίο διατηρήθηκε κι αργότερα αφού ούτε οι Τούρκοι κατόρθωσαν να την ελέγξουν.
Υπάρχει, βέβαια, και η άποψη, η οποία κατά πολλούς θεωρείται και πιο βάσιμη ότι η γνωστή φράση προέρχεται από τα άγραφα εκκλησιαστικά κείμενα, που όπως και τα απόκρυφα δεν περιλαμβάνονται στα κανονικά Ευαγγέλια και στα εκκλησιαστικά κείμενα, της ζωής του Ιησού.
ΠΗΓΕΣ: