Όλοι μας γνωρίζουμε τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, μια τεράστια προσωπικότητα, που είναι γνωστός και σαν «Πατροκοσμάς». Φορώντας το απλό κι απέριττο ράσο του και κρατώντας ένα ραβδί στο χέρι, «όργωνε» στην κυριολεξία όλη την Ελλάδα που στέναζε τότε κάτω από τον τουρκικό ζυγό. Όπου στεκόταν για να διδάξει κατασκεύαζε έναν ξύλινο σταυρό και τον έμπηγε στο χώμα. Δίπλα στο σταυρό ακουμπούσε ένα σκαμνί, ανέβαινε πάνω σ’ αυτό και δίδασκε. Στο τέλος διέλυε το σκαμνί και το έπαιρνε μαζί του, όπου κι αν πήγαινε. Ο σταυρός έμενε εκεί για να θυμούνται όλοι ότι πέρασε από κει ο Πατροκοσμάς.
Και ο τόπος μας είχε τη χαρά και την ευλογία να δεχτεί τον Πατροκοσμά. Ήταν Ιούνιος του 1775. Αφού δίδαξε σε πολλά χωριά του θεσσαλικού κάμπου και περνώντας από το Φανάρι-Μαγούλα (Μαγούλα), έφτασε στο Φανάρι. Εδώ φιλοξενήθηκε από την Επισκοπή και ζήτησε την άδεια να διδάξει στους πιστούς. Η άδεια δόθηκε από τον Τούρκο διοικητή και η ομιλία θα γινότανε στην αγορά έξω από το χωριό, όπου σήμερα βρίσκεται η Εκκλησία του Αγίου Σεραφείμ.
Πλήθος κόσμου τον περίμενε, μεταξύ αυτών και αρκετοί ιερείς και επίτροποι της Μητροπόλεως. Ανέβηκε, όπως συνήθως, στο σκαμνί και άρχισε να τους μιλάει. Τους συνέστησε υπομονή, πίστη στο Θεό και ότι η μέρα της λευτεριάς δεν θα αργήσει να έρθει. Θα είναι τυχεροί διότι μετά την απελευθέρωση θα δούνε κάρα να τρέχουν στον κάμπο χωρίς άλογα με ταχύτητα λαγού και στον ουρανό πουλιά σιδερένια να ξερνούν φωτιά. Παράξενα και ακαταλαβίστικα τους φάνηκαν τα λόγια του, σχεδόν γελούσαν μέσα τους και για να τον πειράξουν κάπως, τον ρώτησαν.
- Πάτερ, τη νύχτα της 3ης προς την 4ην Δεκεμβρίου, σ’ αυτό εδώ το μέρος βλέπουν πολλοί Φαναριώτες να κατεβαίνει μια φωτεινή στήλη από τον ουρανό και να φτάνει στη γη. Τί είναι;
Ο Πατροκοσμάς αφού σκέφτηκε λίγο τούς ρώτησε.
- Συνέβη κάποιο γεγονός σ’ αυτόν εδώ τον τόπο;
- Εδώ οι Τούρκοι σφάξανε τον Δεσπότη μας, τον Σεραφείμ, αφού πρώτα του επέβαλαν φρικτά βασανιστήρια.
- Ο Δεσπότης σας αγίασε, είναι άγιος.
Έπιασε τότε από το χέρι τον υπεύθυνο της Μητρόπολης και έναν Επίτροπο και κρατώντας μία πέτρα τους οδήγησε στον τόπο όπου σήμερα είναι κτισμένη η εκκλησία.
- Να, εδώ θα κτίσετε εκκλησία, που θα είναι αφιερωμένη στο όνομά του.
Αυτά είπε ο Πατροκοσμάς και κατευθύνθηκε προς την Γράλιστα (Ελληνόπυργο).
Οι Φαναριώτες σοκαρισμένοι αλλά και συγκινημένοι άρχισαν να μαζεύουν πέτρες και έκαναν έναν μεγάλο σωρό. Εκείνα τα χρόνια όμως τα έσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά! Δεν ήταν δυνατόν να τους δώσουν άδεια οι Τούρκοι να κτισθεί ο Ναός, αφού μόλις δώσανε άδεια για το κτίσιμο του Ιερού Ναού του Αγίου Ιωάννου.
Εντέλει το 1860 ο Δεσπότης Κύριλλος έβαλε τον θεμέλιο λίθο. Η Εκκλησία κτίστηκε πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού της Δήμητρας και αυτό φαίνεται από τα μάρμαρα και τα κιονόκρανα στους τοίχους της εκκλησίας.
Μετά την απελευθέρωσή μας το 1881, τα πράγματα ήταν πιο εύκολα και οι εργασίες εκτελούνταν με κανονικό, σχεδόν, ρυθμό. Όταν ολοκληρώθηκε εξωτερικά ο ναός, ο οποίος είναι βυζαντινού ρυθμού μετά τρούλου, μεταφέρθηκαν στο ανατολικό του μέρος και τα δύο νεκροταφεία του χωριού. Ήταν σχεδόν κοιμητηριακός ναός. Μία φορά, όμως, το μήνα οι ιερείς των δύο ενοριών του χωριού τελούσαν την λειτουργία εκεί, προσδίδοντας έτσι τον ανάλογο σεβασμό στον τοπικό μας Άγιο, τον Άγιο Σεραφείμ. Γινόταν, δηλαδή, μονοκκλησιά. Λέγεται ότι όταν τοποθέτησαν την καμπάνα του πρώτου καμπαναριού είχε τόσο δυνατό ήχο που τα τζάμια του ναού, ακόμα και των γειτονικών σπιτιών έτριζαν τόσο πολύ που στο τέλος έσπαζαν. Μια μέρα ο άνθρωπος που χτυπούσε την καμπάνα, την ακούμπησε με το χέρι του κι εκείνη ράγισε. Την αντικατέστησαν τότε με κάποια άλλη που ήταν πιο γλυκόηχη. Είναι αυτή που υπάρχει και σήμερα. Ο ήχος της φτάνει και στα γύρω χωριά.
Η διαμόρφωση του εσωτερικού χώρου άργησε να γίνει. Σ’ αυτό στάθηκε αφορμή ο Μικρασιατικός πόλεμος, οι Βαλκανικοί και αργότερα ο πόλεμος του 1940-41, καθώς και ο εμφύλιος. Με εράνους κατάφεραν να κάνουν το τέμπλο κτιστό με τούβλα και ο μακαρίτης Κώστας Χατζιάρας, με την προτροπή της αδελφής του Σοφίας που ήταν Ηγουμένη στην Κόκκινη Εκκλησία με το όνομα Φεβρωνία, ανέλαβε να φτιάξει το εσωτερικό της οροφής του (ταβάνι, καθώς και τα τζάμια).
Τα θυρανοίξια του Ναού, καθώς και η πρώτη τελετή έγιναν το 1936. Η τελετή προς τον Άγιο Σεραφείμ από τότε γίνεται ανελλιπώς. Ο λόγος που γίνεται αυτή την εποχή, είναι ότι επειδή η ημέρα του μαρτυρίου του είναι στις 4 Δεκεμβρίου και συνήθως ο καιρός δεν είναι τόσο καλός, μεταφέρθηκε ο εορτασμός την τελευταία Κυριακή του Σεπτεμβρίου.
Από το 1968, όμως, και με πρωτοβουλία, καθώς και με δικά του έξοδα, του Μακαριστού Δεσπότου μας, κυρού Σεραφείμ, άρχισε η ριζική ανακαίνιση. Το τέμπλο αντικαταστάθηκε από ξυλόγλυπτο και επίσης άρχισαν να δημιουργούνται στους τοίχους οι πρώτες αγιογραφίες. Οι εικόνες που υπήρχαν στο πρώτο τέμπλο τώρα φυλάσσονται στο Μουσείο. Επίσης φτιάχτηκε και το δεύτερο καμπαναριό. Η πέτρα του μαρτυρίου μεταφέρθηκε και φυλάσσεται στο κιβώριο που είναι κτισμένο στην είσοδο του προαυλίου χώρου. Έγινε και η περίφραξη της αυλής.
Ένα μεγάλο, επίσης, «εύγε» αξίζει σε όλους τους Επιτρόπους του Ναού. Δεν μπορώ ν’ αναφέρω ονόματα, γιατί είναι πάρα πολλοί και φοβάμαι ότι θα ξεχάσω κάποιους κι αυτό δεν το θέλω. Τους ευχαριστούμε όλους.
Εδώ επίσης είναι απαραίτητο ν’ αναφέρω δύο μεγάλες ευεργέτιδες. Την μακαρίτισσα Ευσταθία Μαργαρίτη, σύζυγο του αειμνήστου Φαναριώτη Γιάννη Μαργαρίτη, η οποία έφτιαξε δίπλα από τον Ναό μια θαυμάσια αίθουσα για τις διάφορες εκδηλώσεις του Ναού, καθώς και την μακαρίτισσα Ευρυδίκη Καρβούνη- Παπαϊωάννου, κόρη της Φαναριώτισσας Μαριγώς Χατζιάρα και ανιψιά του αειμνήστου Κώστα Χατζιάρα, που δώρισε στην εκκλησία τα δύο σπίτια της που βρίσκονται στην Αθήνα.
Οι πρεσβείες του Αγίου Σεραφείμ να συνοδεύουν όλους αυτούς που προσέφεραν ή προσφέρουν τις ευεργεσίες τους για την ευπρέπεια του Ιερού Ναού του.
Απόστολος Φλωριδης
