Κύκλοι Ζωής (1) – Το κρίσιμο σταυροδρόμι της Εφηβείας... Του καθηγητή Γιώργου Πιπερόπουλου.

Το σημερινό μου άρθρο είναι το πρώτο και ακολουθούν άλλα 4 σε μια σειρά 5 αναρτήσεων που θα σκιαγραφήσουν την κοινωνικό-ψυχολογική μας εξέλιξη βασισμέν στην βιβλιογραφίας των επιστημών συμπεριφοράς…
Αν υπήρχε κάποιος εύστοχα περιγραφικός όρος της εφηβείας αυτός θάπρεπε στα σίγουρα να είναι το κρίσιμο υπαρξιακό σταυροδρομι για την βιολογική, ψυχολογική και κοινωνική μετέπειτα πορεία του ατόμου στον κόσμο των ενηλίκων. Μολονότι η κλασική ψυχοδυναμική θεωρία υποστήριξε ότι τα θεμελια της προσωπικότητας στήνονται στα πρώτα 7-8 χρονια της ζωής μας πολλοί ψυχολόγοι-κοινωνιολόγοι θεωρούμε ότι η εξελικτική πορεία προς την ωριμότητα συνεχίζεται και στη διάρκεια της εφηβείας καθώς το άτομο προβληματίζεται με παραγωγικές ερωτήσεις του τύπου, ποιός είμαι, πού θέλω να φτάσω ή ακόμη ποιές αξίες και ποιά πιστεύω με εκφράζουν;
Αναμφίβολα η εφηβεία είναι ένα μεταβατικό στάδιο από την δεκαετία της παιδικής ηλικίας στην διάρκειας πολλών δεκαετιών φάση της ωριμότητας. Η είσοδος στην εφηβεία οριοθετείται από το χρονικό εκείνο σημείο στο οποίο το άτομο είναι έτοιμο για βιολογική αναπαραγωγή και διαφοροποιείται από τρία χαρακτηριστικά στάδια εξέλιξης- το προ εφηβικό που διαρκεί περίπου δύο χρόνια και βοηθά το παιδί να απεξαρτητοποιηθεί από την αθωότητα της παιδική ηλικίας, την περίδο της εφηβικής ανάπτυξης που συμπίπτει με τις διαδικασίες ωρίμανσης τόσο της μυοσκελετικής δομής όσο και του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του ατόμου, και την μεταεφηβική περίοδο όπου ο έφηβος γίνεται νεαρός άνδρας ή νεαρή γυναίκα με ότι αυτό εξυπακούει στους υπαρξιακούς, κοινωνικούς, οικονομικούς, και αισθηματικούς άξονες.
Αν είσθε τώρα έφηβος ή ήσασταν πρόσφατα, ή πάλι εάν είσθε γονείς με παιδιά που διάγουν αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι της ζωής τότε σίγουρα έχετε νωπές τις μνήμες των εντάσεων που παρατηρούνται στους εφήβους μας- αγόρια και κορίτσια.
Οι πιό συχνές διαμάχες ανάμεσα σε εφήβους και γονείς επικεντρώνονται κυρίαρχα στην ανάγκη τους για ανεξαρτησία. Η ανάγκη του εφήβου να απελευθερωθεί από τα δεσμά της παιδικής ηλικίας προσκρούει στην εμμονή των γονιών του να έχουν κυριαρχία στις πράξεις και τις κινήσεις του με κύρια αιτιολογία την προστασία του! Επιπρόθετες συγκρούσεις προκύπτουν καθώς το αναπτυσσόμενο κοινωνικό συναίσθημα του εφήβου τον ωθεί προς τη διεύρυνση του κύκλου γνωριμιών ενώ παραλληλα του δημιουργεί και την ανάγκη συμμόρφωσης προς την ομάδα των συνομιλήκων του. Αλλες όμως οι επιθυμίες και τα στάνταρτ των γονιών και άλλα, φυσικά, της παρέας...
Η κύρια αναπτυξιακή απαίτηση της εφηβείας είναι η απόκτηση της ταυτότητας του Εγώ. Ο έφηβος χρειάζεται να διαμορφώσει μιά ενιαία και σταθερή εικόνα για τον εαυτό του και τους μελλοντικούς του ρόλους. Καλείται να απαντήσει στα κρίσιμα ερωτήματα του τύπου «ποιός είμαι ή που θέλω ή ακόμη πού μπορώ να φτάσω» προσπαθώντας να διαμορφώσει μιά σαφή εικόνα του ΕΓΩ του. Αν αποτύχει στην προσπαθεια αυτή θα οδη
γηθεί σε μιά κατάσταση σύγχισης ρόλων και υποκειμενικών επιθυμιών που συχνά εδραιώνει το αναγκαίο υπόστρωμα για εκδήλωση διαταραχών συμπεριφοράς ή συναισθημάτων στους εφήβους.
Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε όλες τις προκλήσεις, τους προβληματισμούς αλλά και τα επιθυμητά χαρακτηριστικά για την επιτυχή διάβαση από το κρίσιμο σταυροδρόμι της ζωής θα λέγαμε ότι χρειάζεται η θεμελίωση μιάς πρωτογενούς εξάρτησης, η ικανότητα αυτοσυντήρησης, η εδραίωση δευτερογενών σχέσεων που έχουν νόημα, η δημιουργία δευτερογενών εξαρτήσεων και τελικά η επιτυχία στην κοινωνική ένταξη με παράλληλη διατήρηση της ατομικής ανεξαρτησίας μας.

http://koukfamily.blogspot.com/