Η Ελλάδα του 2011 αντιμέτωπη με την πείνα.
Είναι παράξενο να μιλάμε για πείνα στην Ελλάδα; Υπάρχουν φαγάδικα που είναι γεμάτα κόσμο, υπάρχουν ταχυφαγία που δεν προλαβαίνουν να στέλνουν φαγητό σε σπίτια και όμως υπάρχει και η άλλη Ελλάδα.... Και βέβαια δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι με βάση την περυσινή έκθεση του ΟΗΕ η Τρίτη χώρα στις εξαγωγές στον κόσμο, η Αργεντινή, όπου παράγεται το 1,61% του κρέατος παγκοσμίως, εννέα εκατομμύρια παιδιά υποφέρουν από την πείνα και από αυτά τα 2920 κάθε χρόνο πεθαίνουν από υποσιτισμό. Όμως και στις ΗΠΑ πέντε εκατομμύρια παιδιά υποσιτίζονται.
Πρόσφατα από το Medlab Ιατρικό Ινστιτούτο
ανακοινώθηκε μελέτη που έδειξε ότι έχει αυξηθεί η οστεοπενία στην παιδική
ηλικία τα τελευταία δύο χρόνια και αυτό οφείλεται στην αλλαγή των διατροφικών
συνηθειών στην ελληνική οικογένεια, μειώνοντας την κατανάλωση ακόμα και του
γάλακτος στο πλαίσιο της μείωσης των εξόδων του οικογενειακού προϋπολογισμού.
Ολοένα και
περισσότεροι άνθρωποι που χάνουν τις δουλειές τους, συνεπώς και το εισόδημά
τους, με αποτέλεσμα σταδιακά να περιέρχονται σε συνθήκες φτώχειας. Αυτό έχει
επιπτώσεις και στη διατροφή τους, καθώς δε μπορούν να αντεπεξέλθουν στο ακριβό
κόστος ζωής και να παράσχουν στις οικογένειές τους όλα τα θρεπτικά τρόφιμα που
έχουν ανάγκη.
Τι είναι όμως η πείνα;
Η πείνα είναι «η φυσιολογική ανάγκη για φαγητό και εκφράζεται με την ώθηση
για απόκτηση τροφής – η πείνα είναι συνήθως ένα δυσάρεστο και έμφυτο
συναίσθημα» . Επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως τα μηνύματα του
Κεντρικού Νευρικού Συστήματος( υποθάλαμος) ή άλλα όργανα του σώματος
(στομάχι, συκώτι, ορμόνες) , από παθήσεις , το περιβάλλον (π.χ
κλιματολογικές συνθήκες, διαθεσιμότητα τροφίμων , και τις ψυχολογικές
διαθέσεις( άγχος, διάθεση, ανία ).
Υποσιτισμός είναι η έλλειψη ή ανεπάρκεια
θερμίδων και θρεπτικών ουσιών
Ο υποσιτισμός σε ατομικό
επίπεδο, μπορεί να σημαίνει μια σειρά από επικαλυπτόμενα προβλήματα. Σε πρώτη
φάση, ο χρόνιος κακοσιτισμός οδηγεί σε καθυστερημένη ανάπτυξη τα μικρά παιδιά
και σε αναιμία τους ενήλικες. Στη συνέχεια, τα πόδια πρήζονται εξαιτίας της
έλλειψης πρωτεϊνών, ενώ μειώνονται οι αντιστάσεις στις ασθένειες και την ίαση
των τραυμάτων. Επίσης παρουσιάζεται προοδευτική αδυναμία του οργανισμού και
δυσκολία στην κατάποση, που δεν επιτρέπει τη σωστή πρόσληψη τροφής. Την ίδια
στιγμή, ποικίλα συμπτώματα (όπως αναιμία, χρόνια διάρροια, συρρίκνωση οργάνων
όπως η καρδιά και οι πνεύμονες, υποθερμία, μυική αδυναμία, δυσπεψία) και
ασθένειες από την μειωμένη πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων μπορεί να κάνουν την
εμφάνισή τους. Συγκεκριμένα:
Συμπτώματα του υποσιτισμού
είναι:
- μείωση
βάρους
- φούσκωμα
στο στομάχι
- κακή
ανάπτυξη
- αιμορραγία
των ούλων
- η αναιμία
(έλλειψη σιδήρου)
- κόπωση
- δυσκολία
συγκέντρωσης
- μειωμένη
απόδοση
- αργή χρόνοι
αντίδρασης
- χλωμό
πρόσωπο
- ξηρό δέρμα
- αδυναμία
- ζαλάδες
- έντονη
τριχόπτωση
-
Περισσότερο κινδυνεύουν από
τον υποσιτισμό τα παιδιά γιατί ο οργανισμός τους είναι αδύναμος και βρίσκεται
στη φάση της ανάπτυξης. Χωρίς την κατάλληλη τροφή τα παιδιά δεν μπορούν να
αναπτυχθούν όπως πρέπει.
Βέβαια υπάρχουν και παθολογικές καταστάσεις που μπορεί
να κάνουν ένα παιδί να λέει ότι είναι πεινασμένο, όπως ο διαβήτης τύπου Ι ή
νεανικός διαβήτης, ο υπερθυρεοειδισμός, η κατάθλιψη κλπ.
Κλινικά
σημεία ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών
Σκελετός: Οστεοπόρωση (σχετίζεται με ανεπαρκή
πρόσληψη πρωτείνης και φθωρίου) Ανώδυνη διόγκωση επιφύσεων.
Κομβολογιοειδής διόγκωση των πλευροχονδρικών αρθρώσεων Καθυστέρηση στο
κλείσιμο των πηγών του κρανίου, κρανιόφθιση, κύρτωση κνημών, εξοχή του
μετωπικού ή/ και βρεγματικού κρανίου. Παραμόρφωση θώρακος (πυθοειδής,
αύλακα Harrison) Υποπεριοριστικό αιμάτωμα. Επώδυνη διόγκωση επιφύσεων
Κεντρικό νευρικό: Απάθεια. (Kwasiorkor)
ευερεθιστότητα (διατροφικός μαρασμός) ψυχοκινητικές διαταραχές
Ελάττωση
τενόντιων αντανακλαστικών, παράισθησίες, ελάττωση αισθητικότητας Ψύχωση
Περιφερική νευρίτιδα, συμμετρική αισθητική και κινητική ανεπάρκεια.
Σπασμοί που δεν υποχωρούν με φαρμακευτική αντιμετώπιση, άνοια
Οι πεινασμένοι υποφέρουν μέσα στη σιωπή και για κάποιο
που δεν έχει έμπειρο μάτι, σε πολλούς από αυτούς, δεν φαίνονται άμεσα εξωτερικά
σημεία της σοβαρότητας της πείνας που τους καταπονεί.
Η χρόνια πείνα αυξάνει την ευπάθεια στις ασθένειες. Οι άνθρωποι
νιώθουν αδύνατοι και ληθαργικοί. Η ικανότητα τους για εργασία μειώνεται και
αυτό επηρεάζει την οικονομία. Αυτό με τη σειρά του συντείνει στην πείνα και τη φτώχεια
που βασανίζει τις οικογένειες με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος
που διαιωνίζει το πρόβλημα.
Οι ελλείψεις της διατροφής σε βιταμίνες και άλλα
στοιχεία προκαλεί ανεπάρκεια της σωματικής ανάπτυξης των παιδιών, μειωμένη
ανάπτυξη των πνευματικών ικανοτήτων και
σωματικής ανάπτυξης των παιδιών, μειωμένη ανάπτυξη των πνευματικών ικανοτήτων
και τύφλωση.
Οι γυναίκες που είναι έγκυοι, χρειάζονται επιπρόσθετες
300 θερμίδες κάθε μέρα. Όταν θηλάζουν χρειάζονται 500 επιπρόσθετες θερμίδες
καθημερινά. Η κακή διατροφή προκαλεί στις γυναίκες μεγαλύτερους
κινδύνους επιπλοκών και θανάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού
Oταν μια
κοινωνία μαστίζεται από την πείνα
Α) Μια πρώτη συνέπεια, είναι ότι η κοινωνία αυτή δεν μπορεί να έχει
φυσιολογική ανάπτυξη, εξαιτίας του φαύλου κύκλου της φτώχειας και της πείνας.
Για να κατανοήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό, πρέπει να ξεκινήσουμε τον συλλογισμό
μας παρατηρώντας το πιο ευαίσθητο τμήμα του συνόλου, που είναι τα παιδιά. Η
φτώχεια και η ανεπαρκής ποσότητα τροφής έχουν ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη
δημιουργία προβλημάτων υγείας και ανάπτυξης των παιδιών, αλλά συμβάλλουν και
στην αναπαραγωγή της ανεργίας και τη διαιώνιση της φτώχειας.
Β) Μια δεύτερη συνέπεια της Πείνας σε κοινωνικό
επίπεδο, είναι η πρόκληση αναταραχών, συρράξεων και συγκρούσεων, οι οποίες με
τη σειρά τους ενισχύουν τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα και δεν επιτρέπουν την
εφαρμογή προγραμμάτων για την επίλυσή της. Δημιουργείται συνεπώς ένας ακόμη
φαύλος κύκλος, σαν εκείνον που εξετάσαμε στην προηγούμενη παράγραφο. Ας δούμε
πώς συμβαίνει αυτό: Σε πολλά σημεία του κόσμου, οι άνθρωποι ξεσηκώνονται
απελπισμένοι από την φτώχεια και την πείνα και προσπαθούν να ανατρέψουν το
υφιστάμενο σύστημα κοινωνικής διαστρωμάτωσης και να διαμορφώσουν μια δικαιότερη
κοινωνία.
Παρά το γεγονός ότι η φτώχεια φέρνει ένα παιδί σε
κίνδυνο για την υγεία του, σημαντικό είναι ότι μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα
της ψυχοκοινωνικής δυσλειτουργίας και μπορεί να παράγει ορισμένες σημαντικές
αρνητικές συνέπειες στη συμπεριφορά. Συγκεκριμένα, μελέτες δείχνουν ότι
πεινασμένα παιδιά δείχνουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και ευερεθιστότητας,
επιθετική και αντιδραστική συμπεριφορά προς τα άλλα παιδιά συνομήλικα παιδιά
που δεν είναι πεινασμένα. Τα ευρήματα αυτά συμπληρώνουν μελέτες της
συμπεριφοράς που έχουν γίνει σε αναπτυσσόμενες χώρες με χρόνιο υποσιτισμό, έχουν
διαπιστώσει ότι σχολικής ηλικίας πεινασμένα παιδιά είναι πιο πιθανό να είναι
ανήσυχοι και οξύθυμοι, και δείχνουν σχέση μεταξύ της επιθετικότητας και της
πείνας.
Για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την πείνα και τον
υποσιτισμό και μάλιστα στα παιδιά θα πρέπει πρώτα να εντοπιστεί το πρόβλημα. Η
εκτίμηση της θρέψης πρέπει να αποτελεί μέρος της αντιμετώπισης του
προβλήματος.
1. Κοινωνικό - οικονομική κατάσταση.
2. Το διαιτολογικό ιστορικό του τελευταίου 24ωρου και η συχνότητα που
χρησιμοποιούνται
διάφορα τρόφιμα στη διάρκεια της εβδομάδας.
|
3. Σωματομετρικές μετρήσεις.
|
4 Συνέντευξη με τον ασθενή και ανασκόπηση των συστημάτων για
συμπτώματα που σχετίζονται με νοσήματα θρέψης.
|
5, Κλινική εξέταση και αναγνώριση συμπτωμάτων υποθρεψίας ή τοξικής
επίδρασης θρεπτικών
συστατικών,
Εργαστηριακές εξετάσεις που υποβοηθούν στη διάγνωση υποκλινικών
κυρίως μορφών ανεπαρκούς θρέψης. Στις εργαστηριακές εξετάσεις περιλαμβάνονται και
οι ακτινολογικές
για τον καθορισμό της οστικής ηλικίας και του πάχους
του οστικού φλοιού.
|
7.Ανοσολογικές
εξετάσεις.
Ο εκπαιδευτικός που βρίσκεται αντιμέτωπος με το
πρόβλημα θα πρέπει με πολύ λεπτές ερωτήσεις να προχωρήσει στην διερεύνηση, μια
και το παιδί έχει τη δική του αξιοπρέπεια και πολλές φορές δεν θέλει να
εξωτερικεύσει αυτό που του συμβαίνει. Στη μελέτη που κάναμε στο MEDLAB ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
προσαρμόσαμε ένα ερωτηματολόγιο που χρησιμοποίησε η Αμερικάνικη Παιδιατρική
Εταιρία. Συγκεκριμένα:
Οκτώ ερωτήσεις που μπορεί να βοηθήσουν για την καταγραφή, τον
έλεγχο και για τη μέτρηση της πείνας στην
παιδική ηλικία
1.
|
Μήπως στο σπίτι σας πάντα τελειώνουν τα
χρήματα που προορίζονται για την αγορά τροφίμων που είναι απαραίτητα για ένα
γεύμα;
|
2.
|
Μήπως εσείς ή τα υπόλοιπα ενήλικα μέλη της οικογένειας
τρώνε λιγότερο από ό,τι αισθάνεστε ότι πρέπει, επειδή δεν υπήρχαν
αρκετά χρήματα για να αγοράσουν τρόφιμα;
|
3.
|
Μήπως το παιδί σας τρώει λιγότερο από ό, τι κρίνετε
ότι θα πρέπει, επειδή δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα για να αγοραστούν τρόφιμα;
|
4.
|
Μήπως το παιδί σας λέει ότι είναι είναι
πεινασμένο, γιατί δεν υπήρχε αρκετό φαγητό στο σπίτι;
|
5.
|
Μήπως το παιδί σας πάει για ύπνο πεινασμένο,
επειδή δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα για να αγοραστούν τρόφιμα;
|
6.
|
Μήπως κόβετε ποτέ την ποσότητα στα γεύματα που
έκαναν παλαιότερα, ή παραλείπετε γεύματα, επειδή δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα
για να αγοράσουν τρόφιμα;
|
7.
|
Μήπως εσείς ή τα ενήλικα μέλη της οικογένειάς
σας κόβετε το μέγεθος των γευμάτων σας ή παραλείπετε γεύματα, επειδή δεν
υπήρχαν αρκετά χρήματα για να αγοραστούν τρόφιμα;
|
8.
|
Έχετε ποτέ αναγκαστεί να υποκαταστήσετε
καθημερινά τρόφιμα με κάτι άλλο (όπως ζωοτροφές), επειδή τελειώνουν τα
χρήματα για να αγοραστούν τρόφιμα για ένα γεύμα;
|
Τι θα μπορούσε να γίνει για την πείνα που εισβάλει στην
χώρα μας;
Για το σύνολο πολλά, είτε από την πολιτεία, είτε από τον απλό κόσμο. Εκείνο
όμως που είναι ιδιαίτερα απαραίτητο, επειγόντως, να αντιμετωπιστεί η πείνα και
ο υποσιτισμός στα παιδιά. Γιατί τα παιδιά αυτά αποτελούν το αύριο της χώρας μας
και θα πρέπει να είναι πρωτίστως υγιή.
Είναι λοιπόν απαραίτητο πρώτα να εντοπιστούν αυτά τα παιδιά. Ο ρόλος του
δασκάλου σε αυτό είναι πολύ σημαντικός. Θα πρέπει τέλος είτε με την βοήθεια των
συλλόγων γονέων, είτε του δήμου, της εκκλησίας, είτε της κεντρικής πολιτείας να
θεσπιστεί για όλα τα παιδιά (για να μην γίνουν διακρίσεις) να τους διανέμεται
πρωινό.
Το πρωινό είναι το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας. Τα
παιδιά που δεν τρώνε πρωινό, δεν παίρνουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά,
ώστε το σώμα τους να έχει αρκετή ενέργεια για να είναι συγκεντρωμένα και να
μπορούν να αποδώσουν στα μαθήματα τους.
Το πρωινό γεύμα βελτιώνει τη υγεία των παιδιών.
Ελαχιστοποιεί τα συμπτώματα πείνας που μπορεί να προκαλέσουν υπνηλία, ανησυχία,
κόπωση, πονοκέφαλο και βοηθά τα παιδιά να σκέφτονται πιο γρήγορα και να είναι
πιο ήρεμα. Επίσης βοηθάει να καταναλώσουν απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την
ανάπτυξη τους, να έχουν μικρότερα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα, να αποφύγουν
τον στομαχόπονο και τα κρυολογήματα αλλά και να ελέγχουν καλύτερα το σωματικό
τους βάρος.
Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, 2011
http://www.worldhunger.org
REFERENCES
Yip R, Parvanta I, Scanlon K,
et al. Pediatric nutrition surveillance
system United States
1980–1991. Morbidity and Mortality World Report.
Atlanta, GA: US Department of
Health and Human Services, Public
Health Service; 1992
Nestle M, Gutmacher S. Hunger
in the United States: rationale, methods,
and policy implications of
state hunger surveys. J Nutr Educ.1992;24:18s-22s
Campbell CC. Food insecurity:
a nutritional outcome or a predictor
variable? J Nutr.
1991;121:408–415
Wehler CA, Scott RI, Anderson
JJ, et al. The Community Childhood
Hunger Identification Project:
a model of domestic hunger—
demonstration project in
Seattle, Washington. J Nutr Educ. 1992;24:29S-35S
Belle D. Poverty and women’s
mental health. Am Psychol. 1990;45:385–389
Rutter M. Parental mental
disorder as a psychiatric risk factor. In: Hales
R, Frances A, eds. American
Psychiatric Association Annual Review. Washington,
DC: American Psychiatric
Press; 1987;6:647–663
Pagano M, Murphy JM, Pedersen
M, et al. Screening for psychosocial
problems in 4–5 year olds
during routine EPSDT examinations: validity
and reliability in a
Mexican-American sample. Clin Pediatr. 1996;35:139–146
Murphy JM, Ichinose C, Hicks
RC, et al. Utility of the Pediatric Symptom
Checklist as a psychosocial
screen in EPSDT. J Pediatr. 1996;129:864–869
Holahan CJ, Moos RH. Risk,
resistance and psychological distress: a
longitudinal analysis with
adults and children. J Abnorm Psychol. 1987;96:3–13
Hammen C, Adrian C, Gordon D,
Burge D, Jaenicke C, Hiroto D.
Children of depressed mothers:
maternal strain and symptom predictors
of dysfunction. J Abnorm
Psychol. 1987;96:190–198
