Λοιμώδης μονοπυρήνωση, η νόσος του φιλιού και της διασκέδασης. Πώς μεταδίδεται, τι προκαλεί και ποια η θεραπεία;

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Τι προκαλεί τη λοιμώδη μονοπυρήνωση;

Προκαλείται από τον ιό Epstein-Barr, ο οποίος σχετίζεται επίσης και με διάφορους ανθρώπινους όγκους όπως το ρινοφαρυγγικό καρκίνωμα, το λέμφωμα Βurkitt και η νόσος Hodgkin. Ο ιός αυτός ανήκει στην κατηγορία των ερπητοϊών. Στην ίδια κατηγορία ανήκει και ο κυτταρομελαοϊός (CMV), ο οποίος μπορεί να προκαλέσει περίπου τα ίδια συμπτώματα με τον ιό Epstein-Barr. 

Εμφανίζεται παγκοσμίως και είναι πιο συχνή κατά την πρώιμη παιδική ηλικία και αργά κατά την εφηβεία με αποτέλεσμα το 90% των ενηλίκων να έχουν προσβληθεί από τον ιό και να έχουν αντισώματα. Πιο συχνά συμβαίνει σε νεαρούς ενήλικες.

Ο ιός μεταδίδεται μέσω επαφής με τις στοματικές εκκρίσεις από το σάλιο των ανθρώπων που πάσχουν, γι` αυτό και πήρε το όνομα "Αρρώστια του φιλιού". Επίσης μεταδίδεται και με την κοινή χρήση ποτηριών, κάτι που μπορεί να γίνει συχνά σε χώρους διασκέδασης τα βράδια.  Αν κάποιος πιεί από το ποτήρι ενός ασθενή  είναι πολύ πιθανό να κολλήσει λοιμώδη μονοπυρήνωση.  

Συχνά μεταφέρεται:

• από ασυμπτωματικούς ενήλικες στα παιδιά  
• μεταξύ νεαρών ενηλίκων, μέσω του φιλιού. 
• σπανιότερα μεταφέρεται με λιγότερη στενή επαφή
• αναφέρεται και μεταφορά του ιού με μετάγγιση αίματος και με μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Ο ασθενής με λοιμώδη μονοπυρήνωση μπορεί να μολύνει και άλλα άτομα  πριν εμφανίσει τα πρώτα συμπτώματα.  

Πώς παρουσιάζεται η λοιμώδης μονοπυρήνωσης;

Από τη στιγμή που κάποιος θα κολλήσει τον ιό θα εμφανίσει συμπτώματα σε 4-6 εβδομάδες.

Οι άρρωστοι με λοιμώδη μονοπυρήνωση παραπονιούνται ότι αισθάνονται έντονα κουρασμένοι. Παρουσιάζουν μειωμένη όρεξη και γενικευμένη αδυναμία. 
Άλλα κύρια συμπτώματα είναι τα ακόλουθα: 

• Πυρετός. 
• Πονόλαιμος. 
• Οι λεμφαδένες ιδιαίτερα στο λαιμό είναι έντονα διογκωμένοι. 
• Πόνο στους μύες. 
• Διόγκωση του ήπατος
• Διόγκωση του σπλήνα, ένα όργανο που βρίσκεται αριστερά μέσα στην κοιλιά.
• Εξάνθημα, σπανιότερα, στα χέρια ή στον κορμό

Η διόγκωση των αμυγδαλών μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην αναπνοή και ο άρρωστος μπορεί να αρχίσει να ροχαλίζει. Συνήθως τα συμπτώματα διαρκούν 2-4 εβδομάδες , αν και η καταβολή δυνάμεων και η αδυναμία συγκέντρωσης μπορεί να διαρκέσουν για μήνες.

Εργαστηριακή διάγνωση

Στις εξετάσεις αίματος ο ασθενής μπορεί να εμφανίζει:

• αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια και κυρίως
• αύξηση των “άτυπων” λεμφοκυττάρων >10%, εύρημα ειδικό για τη λοίμωξη από τον ιό Epstein-Barr
• αύξηση των ηπατικών ενζύμων (τρανσαμινάσες, αλκαλική φωσφατάση και χολερυθρίνη)
• ειδικά αντισώματα για τον ιό : ετερόφιλα (“mono test” και anti-VCA IgM, IgG)

Θεραπεία

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση δεν απαιτεί ειδική θεραπεία,  καθώς είναι αυτοιώμενη νόσος (δηλαδή δεν χρειάζεται ειδική θεραπεία ή αντιβιοτικά), όπως και οι περισσότερες ιώσεις σε ασθενείς με επαρκή άμυνα. Για διάστημα 15 ημερών συνιστάται ξεκούραση, ενώ τουλάχιστον την πρώτη από τις δύο εβδομάδες ο ασθενής με λοιμώδη μονοπυρήνωση είναι προτιμότερο  να μην πάει στην εργασία του και να παραμείνει στο σπίτι του.

Επειδή η λοιμώδης μονοπυρήνωση προκαλεί διόγκωση των σπλάχνων  υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος ρήξης του σπλήνα και για δύο μήνες συνιστάται στους ασθενείς να αποφεύγουν τα αθλήματα και την έντονη σωματική δραστηριότητα.  Επίσης στη λοιμώδη μονοπυρήνωση μπορεί να επηρεαστεί το συκώτι και ο άρρωστος να παρουσιάσει ελαφρό ίκτερο.  Επίσης όσο καιρό διαρκεί η ανάρρωση, ο ασθενής με λοιμώδη μονοπυρήνωση πρέπει να αποφεύγει τα φιλιά με άλλα άτομα και την ανταλλαγή κοινών οικιακών σκευών (πιάτα, μαχαιροπήρουνα ποτήρια).   Φάρμακα δεν δίνονται στην λοιμώδη μονοπυρήνωση, εκτός από αντιπυρετικά και παυσίπονα αν χρειαστεί. Επίσης καλή ενυδάτωση του ασθενούς και παρακολούθηση του ασθενούς με επανεξέταση καθώς και επανάληψη των παθολογικών εργαστηριακών εξετάσεων.

Αντιβιοτικά δίνονται μόνο σε περίπτωση  επιμόλυνσης από μικρόβια, οπότε λόγω της μειωμένης άμυνας του οργανισμού, υπάρχει κίνδυνος να παρουσιαστεί αμυγδαλίτιδα, φαρυγγίτιδα ή  ακόμα και πνευμονία.   Αν  η λοιμώδης μονοπυρήνωση παρουσιάσει τέτοια εξέλιξη, τα προειδοποιητικά συμπτώματα  της υποτροπής περιλαμβάνουν  πυρετό, μεγάλη δυσκολία στην κατάποση,  ισχυρό πονόλαιμο  και διόγκωση των αμυγδαλών. 

Αν ο γιατρός χορηγήσει στο παιδί σας amoxicillin ή ampicillin, τότε μπορεί να παρουσιάσει εξάνθημα ιδιαίτερα στον κορμό. Ένα παιδί με λοιμώδη μονοπυρήνωση δεν είναι απαραίτητο να έχει όλα τα πιο πάνω συμπτώματα. Ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά η εικόνα δεν είναι τόσο τυπική και μπορεί να παρουσιάζουν μόνο πυρετό και αδιαθεσία. Στα μεγαλύτερα παιδιά και σε ενήλικους η εικόνα είναι περισσότερο τυπική.