Η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση στα προβλήματα που δημιουργεί η οικονομική κρίση στις σχέσεις

Συντάκτης Χρήστος Θελερίτης, Ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, medlabnews.gr

Προβλήματα σχέσεων στα δύο φύλα

Η οικονομική κρίση έχει μεγεθύνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν άνδρες και γυναίκες στις σχέσεις τους. Πρώτα απ’ όλα όμως, έχει κάνει ακόμη πιο δύσκολη την προσέγγιση του άλλου φύλου. 
Παρατηρείται, άνθρωποι και από τα δύο φύλα να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να συνάψουν σχέσεις με το άλλο φύλο, ενώ την ίδια ώρα το επιθυμούν διακαώς. 
Η δυσκολία αυτή μπορεί να οφείλεται στην παρουσία ψυχοπαθολογίας, στις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις ή σε φοβίες που έχουν αποκτήσει, σε μια πορεία χρόνων, για τη σεξουαλική πράξη και τα γεννητικά όργανα.
Οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν την ανάγκη για καθοδήγηση (coaching) -κι ας μην θέλουν κάποιες φορές να το παραδεχτούν- προκειμένου να οργανώσουν πιο δημιουργικά και αποτελεσματικά τον ελεύθερο χρόνο τους, ώστε να είναι επωφελής για τις σχέσεις και τη ζωή τους.

Παράδειγμα 1^ο: Μετά από έναν αποτυχημένο πολύχρονο δεσμό

Τριαντάχρονη ιδιωτική υπάλληλος μετά από κάποιον αποτυχημένο πολύχρονο δεσμό, δεν μπορούσε να δημιουργήσει μια νέα σταθερή σχέση, ενώ διατηρούσε ακόμα αισθήματα γι’ αυτόν που διέλυσε τη σχέση τους, έστω κι αν της είχε φερθεί αρκετά άσχημα. 
Σε αυτή την περίπτωση ήταν απαραίτητο να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα ψυχοθεραπευτικά. 
Η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση επικεντρώθηκε στις πεποιθήσεις που είχε η θεραπευόμενη για τη δημιουργία μιας σταθερής και υγιούς σχέσης, τον τρόπο με τον οποίον επέλεγε συντρόφους, πώς ανατράφηκε από τους γονείς της και στο ποιες ήταν οι προσδοκίες από το σπίτι της (η πίεση που υπήρχε να παντρευτεί)…
Επίσης, δόθηκε έμφαση στο πώς μπορούσε να αυξήσει τον κύκλο γνωριμιών της, πώς μπορούσε να αξιοποιήσει παλιές φιλίες αλλά και συγγενείς που ήταν σε παρόμοια ηλικία με εκείνη. Επικεντρωθήκαμε όμως και στο ενδιαφέρον που πρέπει να δείχνει για τον εαυτό της και τη μεγαλύτερη επιμέλεια στην εμφάνισή της, ώστε αρχικά εκείνη να αισθάνεται καλύτερα και να νιώθει περισσότερο επιθυμητή. 
Η θεραπευόμενη ξεκίνησε να κάνει νέες γνωριμίες, τις οποίες αξιολογούσαμε,  ώστε να μην επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος (αποτυχημένες ή ευκαιριακές σχέσεις). Τελικά, η ψυχοθεραπεία βοήθησε τη θεραπευόμενη να συνάψει έναν σταθερό αισθηματικό δεσμό και να νιώσει πως ισορροπεί στη ζωή και στις σχέσεις της.

Παράδειγμα 2^ο:  Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και «κοινωνική φοβία». 

    

Τριανταπεντάχρονος υπάλληλος έπασχε από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, ενώ αντιμετώπιζε και τη λεγόμενη «κοινωνική φοβία». 
Ο θεραπευόμενος δυσκολευόταν να προσεγγίσει γυναίκες, είχε μονίμως άγχος στο τι θα πει, στο πώς θα τον κρίνουν, με αποτέλεσμα να επιχειρεί να τις προσεγγίσει  απότομα και χωρίς πραγματικά διάθεση: δυσκολευόταν ακόμη και να χαμογελάσει. Όπως ήταν φυσικό, το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο από το επιδιωκόμενο. 
Για να μειωθεί το άγχος του, ο ασθενής λάμβανε συγχρόνως φαρμακευτική αγωγή, αφού οι «ψυχαναγκασμοί» του, τον απασχολούσαν σε όλη τη διάρκεια της ημέρας: Χρειαζόταν να «τσεκάρει» συνεχώς αν έκανε τα πράγματα σωστά, για παράδειγμα  αν κλείδωσε την πόρτα, έπρεπε να ρωτάει ξανά και ξανά για πράγματα τα οποία ήδη  γνώριζε, γιατί πίστευε πως δεν τα είχε αντιληφθεί σωστά. 
Η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση επικεντρώθηκε, στη συγκεκριμένη περίπτωση, στο
να ενισχύσει τη προσπάθεια του ασθενή να ελαττώσει την ανάγκη του για συνεχή «τσεκαρίσματα», λόγω των ψυχαναγκασμών. 
Συγχρόνως, αρχίσαμε να επεξεργαζόμαστε τεχνικές, όπως το ενδεχόμενο να επιδιώκει να βρίσκεται συνεχώς με κόσμο, προκειμένου ο ασθενής να καταπολεμήσει το πρόβλημα της κοινωνικής φοβίας (φόβος απόδοσης μπροστά σε άλλους ανθρώπους) που τον απασχολούσε. 
Μέσα από την ψυχοθεραπεία αντιληφθήκαμε πως ήταν αναγκαίο να πάψει να βλέπει τις γυναίκες ως υποψήφιες ερωμένες του, αλλά πρωτίστως να τις προσεγγίζει με  φιλικούς σκοπούς. Στόχος ήταν να εξοικειωθεί στο να συνομιλεί μαζί τους. 
Στη συνέχεια προχωρήσαμε στην εκπαίδευση του ασθενή, μέσα από μία σειρά διαλόγων, για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να προσεγγίσει ερωτικά μία γυναίκα. 
Οι συναντήσεις του με διάφορες κυρίες αξιολογούνταν με τη βοήθειά μας, ώστε ο ίδιος να μπορεί να συνειδητοποιεί τα λάθη που έκανε και να βελτιώνει τον τρόπο με τον οποίον προσέγγιζε το άλλο φύλο. 
Μετά από μακροχρόνια προσπάθεια ο ασθενής κατάφερε να συνάψει σταθερή αισθηματική σχέση και να ξεπεράσει τους ψυχαναγκασμούς του.

Παραδείγματα σεξουαλικής φοβίας

Είναι συχνό το παράδειγμα ανθρώπων που έχουν φοβίες απέναντι στα γεννητικά όργανα του άλλου φύλου ή φοβούνται να προχωρήσουν στη σεξουαλική πράξη, ενώ την ίδια ώρα επιθυμούν βαθιά να συνάψουν σχέσεις. 
Σε αυτήν την περίπτωση, είναι ωφέλιμο, αφού ο ενδιαφερόμενος (ή η ενδιαφερόμενη)  γνωρίσει κάποια (ή κάποιον) και διαπιστώσει ή νιώσει πως υπάρχουν αμοιβαία αισθήματα, να της προτείνει να συμμετέχει από κοινού στη θεραπεία.
Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στον θεραπευόμενο/η η σταδιακή έκθεσή του στο αντικείμενο του φόβου (στη προκειμένη περίπτωση τη σεξουαλική πράξη ή τα γεννητικά όργανα του άλλου φύλου). 
Με αυτό τον τρόπο πολλαπλασιάζεται η δυνατότητα πολλοί να ξεπερνούν τις φοβίες τους και να προχωρούν σε σταθερές υγιείς σεξουαλικά αισθηματικές σχέσεις.

Σε κάθε περίπτωση, η ψυχοθεραπευτική διαδικασία προσφέρει τη δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους να ξεπεράσουν τις όποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν στις σχέσεις τους με το άλλο φύλο. Μοναδική προϋπόθεση να εμπιστευτούν τον θεραπευτή τους και να προσπαθήσουν μαζί του να αλλάξουν τις δυσλειτουργικές τους πεποιθήσεις, ώστε να αποβάλλουν όποιες φοβίες ή αναστολές τους που τους ταλαιπωρούν.

Ο Δρ. Χρήστος Θελερίτης είναι ερευνητής του Ινστιτούτου Ψυχιατρικής του Βασιλικού Κολλεγίου του Πανεπιστημίου Λονδίνου.
Μετεκπαιδευθείς στο Ινστιτούτο Benson-Henry της Ιατρικής Νου-Σώματος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Βοστώνη, ΗΠΑ.
Τηλ. επικοινωνίας: 210-7222279 / 6932-368287
e-mail: christostheleritis@gmail.com