ΠΑΠ ΤΕΣΤ, ΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

Συντάκτης Γιώργος Μονεμβασίτης, γυναικολόγος, medlabnews.gr

Δεν υπάρχει πιο γνωστή και πιο καθιερωμένη εξέταση στην συνείδηση του κόσμου, από το ΠΑΠ ΤΕΣΤ. Σε συνδυασμό με την γυναικολογική εξέταση είναι η σημαντικότερη προληπτική εξέταση μιας γυναίκας. Συνήθως υπάρχουν απορίες για τον υπέρηχο του μαστού, που έγραψα χθες και μπορεί να τίθεται θέμα αξιοπιστίας ή συσχέτισης με άλλες εξετάσεις, για το ΠΑΠ ΤΕΣΤ δεν υπάρχει καμιά. Παρά ταύτα θα θέσω εδώ μερικά απλά ζητήματα και ας επαναλαμβάνω τα ήδη γνωστά.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας.

O καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελούσε ένα από τους κύριους λόγους θνησιμότητας των γυναικών εξ' αιτίας καρκίνου. Σήμερα χάρις στο ΠΑΠ ΤΕΣΤ και στη θεραπεία των καταστάσεων εκείνων που μπορούν να οδηγήσουν στον καρκίνο αυτό, η θνησιμότητα που προκαλεί έχει μειωθεί σημαντικά.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας (ΚΤΜ) είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος των γυναικείων γενετικών οργάνων μετά από τον καρκίνο της ωοθήκης. Μετά από αυτόν ακολουθεί ο καρκίνος του ενδομητρίου που έχει λίγο χαμηλότερη συχνότητα.
Ο μέσος όρος ηλικίας στην οποία παρατηρείται είναι γύρω στα 52 χρόνια αλλά έχει παρουσιαστεί μια αύξηση σε γυναίκες μικρότερης ηλικίας.
Ο τράχηλος της μήτρας είναι το μέρος εκείνο του γυναικείου γενετικού συστήματος που βρίσκεται στο κάτω στενότερο μέρος της μήτρας και ενώνει την μήτρα με τον κόλπο.
Ο ΚΤΜ εκδηλώνεται όταν κύτταρα του τραχήλου αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται αναρχικά και δημιουργούν ένα νέο ιστό, ένα όγκο στην περιοχή.
Μπορεί να δημιουργηθεί στην περιοχή αυτή είτε ένας κακοήθης είτε ένας καλοήθης όγκος. Οι συχνότερες μορφές ΚΤΜ είναι ο επιθηλιακός καρκίνος (90% των περιπτώσεων) που αναπτύσσεται στο έξω μέρος του τραχήλου και το αδενοκαρκίνωμα (10% των περιπτώσεων) που εμφανίζεται στο εσωτερικό μέρος του τραχηλικού καναλιού (ενδοτράχηλος).

Ποιες είναι αιτίες του καρκίνου τραχήλου της μήτρας; 
Οι αιτίες που προκαλούν τον ΚΤΜ, όπως και σε πολλούς άλλους καρκίνους δεν είναι απόλυτα γνωστές.
Όμως υπάρχουν ορισμένοι συσχετισμοί και ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που φαίνεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση του καρκίνου αυτού και οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι:

• Μόλυνση από ιούς: Ο ιός των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων, γνωστός σαν Human Papilloma Virus ή HPV, θεωρείται σαν μια πιθανή αιτία του ΚΤΜ. Συχνά είναι ανιχνεύσιμος στον τράχηλο γυναικών που πάσχουν από τον καρκίνο αυτό. Υπάρχουν 80 τύποι του ιού HPV
·   
• Σεξουαλική δραστηριότητα: Οι γυναίκες που ήσαν σεξουαλικά δραστήριες σε μια νεαρή ηλικία και που είχαν πολλούς ερωτικούς συντρόφους έχουν περισσότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν τον καρκίνο αυτό. Όσο νωρίτερα στην ηλικία αρχίσει την σεξουαλική δραστηριότητα μια γυναίκα τόσο περισσότερο είναι αυξημένος ο κίνδυνος της για την ασθένεια. Το ίδιο επίσης ισχύει με τον αριθμό των ερωτικών συντρόφων με αποτέλεσμα, αυτές με πολλούς να έχουν περισσότερο κίνδυνο. Να σημειωθεί ότι ο καρκίνος αυτός είναι σπάνιος στις παρθένες. Πιστεύεται ότι ο αυξημένος κίνδυνος στις γυναίκες με πολλούς ερωτικούς συντρόφους και σ΄ αυτές που αρχίζουν σε μικρή ηλικία το σεξ, έχει σχέση με την μόλυνση με τον ιό HPV
· 
• H Ηλικία:
Οι καρκίνοι που ανιχνεύονται επί του τραχήλου, οι οποίοι δεν έχουν ξαπλωθεί στα υπόλοιπα μέρη του σώματος είναι αυξημένοι στις ηλικίες από 20 έως 30 ετών. Μετά από τα 25, αυξάνονται ανάλογα με την ηλικία τα περιστατικά διεισδυτικού καρκίνου. Στις γυναίκες μαύρου χρώματος αυξάνονται περισσότερο.
• To Κάπνισμα: Το κάπνισμα έχει την δυνατότητα να δημιουργεί χημικές ενώσεις οι οποίες προκαλούν βλάβες στα κύτταρα του τραχήλου με αποτέλεσμα να δημιουργούν ένα υπόστρωμα στο οποίο μπορεί να να αναπτυχθεί ο ΚΤΜ
• Η απουσία ελέγχου ΠΑΠ ΤΕΣΤ: Οι γυναίκες που δεν έκαναν ποτέ τεστ Παπανικολάου ή δεν το κάνουν όσο θα έπρεπε, έχουν ψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν ΚΤΜ. Σε πολλές περιπτώσεις το τεστ μπορεί να ανιχνεύσει προκαρκινικές αλλοιώσεις. Υπάρχουν 3 ειδών αυξανόμενης σοβαρότητας αλλοιώσεις, CIN I, CIN II και CIN III
·  
• To AIDS: Οι γυναίκες που πάσχουν από AIDS

Το ΠΑΠ ΤΕΣΤ, ονομάζεται έτσι προς τιμή του ιατρού Γ. Παπανικολάου που το ανακάλυψε,  είναι μια εξέταση που έχει σκοπό την ΠΡΟΛΗΨΗ του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Μπορεί να ανιχνεύσει βλάβες των κυττάρων του τραχήλου, οι οποίες αν δεν θεραπευθούν, θα οδηγήσουν στον καρκίνο. Κάθε γυναίκα πρέπει να εξετάζεται μια φορά το χρόνο. Η ηλικία έναρξης ορίζεται το αργότερο ένα έτος μετά την πρώτη σεξουαλική επαφή. Αν το τεστ Παπανικολάου δεν είναι τελείως φυσιολογικό, μπορεί να χρειαστούν πρόσθετες εξετάσεις.

Τι είναι το ΠΑΠ ΤΕΣΤ;

Είναι ένας τρόπος εξέτασης κυττάρων που πάρθηκαν από τον τράχηλο της μήτρας. Ο κύριος σκοπός του τεστ είναι να βρει καρκινικά κύτταρα ή αλλαγές στα κύτταρα που μακροπρόθεσμα θα οδηγήσουν σε καρκίνο αν δεν θεραπευτούν έγκαιρα. Πιθανόν επίσης είναι να βρει και άλλες καταστάσεις που δεν συνδέονται με καρκίνο (π.χ. μύκητες, κόκκους κλπ) αλλά δεν είναι αυτός ο σκοπός της εξέτασης.

Τι Δεν είναι το ΠΑΠ ΤΕΣΤ;

Το τεστ ΔΕΝ είναι η κύρια μέθοδος για να ανιχνευθούν μικρόβια στον κόλπο (κολπίτις), ΔΕΝ είναι η κύρια εξέταση για να βρεθούν σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ΔΕΝ χρησιμεύει γιά να βρεθεί η αιτία πόνων «χαμηλά», ΔΕΝ ελέγχει γιατί δεν είναι τακτική η περίοδος, ΔΕΝ βρίσκει τoν καρκίνο των ωοθηκών ή του ενδομητρίου, ΔΕΝ βρίσκει ινομυώματα, ΔΕΝ βρίσκει κύστεις στις ωοθήκες, ΔΕΝ βρίσκει αν είστε έγκυος κλπ. Για όλες αυτές τις καταστάσεις υπάρχουν ειδικές εξετάσεις που γίνονται ανάλογα.

Τι προετοιμασία χρειάζεται για το ΠΑΠ ΤΕΣΤ;

Τα τελευταία δύο 24ωρα πριν το τεστ δεν πρέπει να υπάρχει επαφή, χρήση κολπικής κρέμας ή ταμπόν και να μην έχει γίνει κολπική πλύση. Επίσης, δεν πρέπει να υπάρχει αίμα ή περίοδος. Πριν πάτε στον Γυναικολόγο πάρτε μαζί σας προηγούμενα τεστ Παπανικολάου που ΔΕΝ ήταν φυσιολογικά. Επίσης, να θυμηθείτε να του αναφέρετε αν κάτι σχετικό υπάρχει στο ιστορικό σας (προηγούμενη κρυοπηξία, «καυτηριασμός», κολποσκόπηση κλπ).

Πότε είναι οι καλύτερες ημέρες για το ΠΑΠ ΤΕΣΤ;

Όχι τις ημέρες περιόδου. Δύο ημέρες πριν το τεστ δεν πρέπει να γίνεται ενδοκολπική πλύση ή να χρησιμοποιείται ενδοκολπική κρέμα ή να υπάρχει σεξουαλική επαφή.

Ποιες γυναίκες δεν χρειάζεται να κάνουν ΠΑΠ ΤΕΣΤ;

Α) Γυναίκες μετά την ηλικία των 70, που τα τρία τελευταία ετήσια τεστ ήταν φυσιολογικά.
Β) Γυναίκες που έχουν υποστεί ολική υστερεκτομή, αλλά όχι για καρκίνο ή προκαρκινικές βλάβες.

Aν έχει αφαιρεθεί η μήτρα πρέπει να γίνεται ΠΑΠ ΤΕΣΤ;

Eφόσον η μήτρα αφαιρέθηκε εξαιτίας καρκίνου ή προκαρκινικών βλαβών, πρέπει να γίνεται. Πρέπει επίσης να γίνεται αν έχει αφαιρεθεί η μήτρα αλλά δεν έχει αφαιρεθεί ο τράχηλος (υφολική υστερεκτομή). Δεν χρειάζεται στην περίπτωση που έχει αφαιρεθεί η μήτρα και ο τράχηλος εξαιτίας καρκίνου ή προκαρκινικών βλαβών.

Αξιολόγηση του ΠΑΠ

Τα αποτελέσματα του τεστ Παπ ταξινομούνται σε τέσσερις κατηγορίες:

• Τύπος Ι: Αρνητικό για κακοήθεια.
• Τύπος ΙΙ: Άτυπο με σημεία φλεγμονής ή παρουσία κυττάρων ενδομητρίου.
• Τύπος ΙΙΙ: Παρουσία δυσπλασίας ήπιας, μέτριας ή σοβαρής.
• Τύπος ΙV: Ενδοεπιθηλιακό καρκίνωμα (in situ).
• Τύπος V: Ύποπτο για διηθητικό καρκίνο.


Εάν το ΠΑΠ ΤΕΣΤ δείξει κακοήθεις ή προκαρκινικές αλλοιώσεις, θα χρειαστεί να επαναλάβετε την εξέταση προκειμένου να διασταυρωθεί το αποτέλεσμα.

Τι σημαίνει το μη φυσιολογικό αποτέλεσμα; Ότι τα κύτταρα της επιφανείας του τραχήλου της μήτρας δεν είναι φυσιολογικά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι καρκίνος. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το μη φυσιολογικό αποτέλεσμα συνήθως σημαίνει ότι αν δεν θεραπευθεί σωστά και έγκαιρα, τότε ίσως στο μέλλον οδηγήσει σε καρκίνο. Σε κάθε περίπτωση ο Γυναικολόγος θα σας εξηγήσει τι ακριβώς σημαίνει το αποτέλεσμα του τεστ Παπανικολάου. Υπάρχουν διάφοροι όροι που χρησιμοποιούνται γιά να περιγραφεί ένα μη φυσιολογικό αποτέλεσμα:

Δυσπλασία: δεν είναι καρκίνος, αλλά μπορεί να γίνει αν αφεθεί χωρίς θεραπεία. Ταξινομείται σε ελαφριά, μέτρια, βαριά και καρκίνωμα in situ. Η ταξινόμηση εξαρτάται από το πόσο έντονες κυτταρικές αλλαγές εμφανίζονται στο μικροσκόπιο.

Πλακώδης ενδοεπιθηλιακή βλάβη (SIL): δεν είναι καρκίνος, αλλά μπορεί να γίνει αν αφεθεί χωρίς θεραπεία. Ταξινομείται σε χαμηλού βαθμού (LGSIL) που σημαίνει πολύ αρχικές βλάβες, και υψηλού βαθμού (HGSIL) που σημαίνει σοβαρότερες βλάβες – προκαρκινικές.

Τραχηλική ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία (CIN): δεν είναι καρκίνος. Συνοδεύεται από ένα αριθμό από 1 έως 3 ανάλογα τη βαρύτητα. Το CIN1 συνήθως είναι πολύ ελαφριά βλάβη που συνήθως επανέρχεται μόνη της, ενώ το CIN3 θεωρείται προκαρκινική βλάβη.

Άτυπα κύτταρα: είναι ένα μη φυσιολογικό εύρημα στο ΠΑΠ ΤΕΣΤ, που σίγουρα δεν είναι καρκίνος, αλλά χρειάζεται διερεύνηση.

Τραχηλικός καρκίνος ή διηθητικός καρκίνος: Αυτό είναι ένα αποτέλεσμα που δηλώνει σαφή κακοήθη βλάβη. Ακόμα και τότε η διάγνωση γίνεται όχι από το τεστ Παπανικολάου αλλά με βιοψία.

Πώς αντιμετωπίζεται ένα μη φυσιολογικό αποτέλεσμα; Ανάλογα με το αποτέλεσμα ο Γυναικολόγος θα προτείνει κάποιες περαιτέρω ενέργειες.

Πιθανό να δοθεί κάποια τοπική θεραπεία και μετά να γίνει έλεγχος με κολποσκόπηση (περιπτώσεις με HPV, ASC-US, ASC-H, LGSIL, HGSIL, CIN1, CIN2, CIN3). Αν συνυπάρχει κάποια φλεγμονή, είναι πιθανό να ζητηθεί μικροβιολογικός έλεγχος και θεραπεία, πριν επανελεγχθεί ο τράχηλός σας. Αν είστε σε εμμηνόπαυση, και η ατροφία είναι έντονη, πιθανό να χρειαστεί να πάρετε για λίγο καιρό τοπικά οιστρογόνα και μετά να ξαναεξεταστείτε.

Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η διάγνωση του ΠΑΠ ΤΕΣΤ και ο περαιτέρω έλεγχος και θεραπεία:

Αποτέλεσμα ΠΑΠ ΤΕΣΤ	Περαιτέρω έλεγχος – θεραπεία
ASC-US	Κολποσκόπηση (αν χρειάζεται και βιοψία)
ASC-H	Κολποσκόπηση και βιοψία
AGC	Κολποσκόπηση και βιοψία και ενδοτραχηλική διαγνωστική απόξεση
AIS	Κολποσκόπηση και βιοψία και ενδοτραχηλική διαγνωστική απόξεση
LGSIL ή CIN1 ή ήπια δυσπλασία	Κολποσκόπηση και βιοψία
HGSIL ή CIN2 ή CIN3 ή μέτρια ή βαριά δυσπλασία ή καρκίνωμα in situ	Κολποσκόπηση και βιοψία ή/και ενδοτραχηλική διαγνωστική απόξεση. Θεραπεία με Laser ή  LLETZ ή κωνοειδή εκτομή.

ΠΗΓΗ: Aλέξανδρος Γιατζίδης, Γιώργος Μονεμβασίτης, ΜΕDLAB IATΡΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ