♥ Θεσσαλικοί ιδιωματισμοί και ντοπιολαλιές-Ενδεικτικό λεξιλόγιο

Φωτογραφία: Από Μορφωτικός Σύλλογος Μητρόπολης Καρδίτσας του Απόστολου Σβάνα Α

αβανιά (η):  ζημιά, βλάβη,κακοτυχία απ’διά (η):  αχλαδιά, γκορτσιά αβασκαίνου (ρ.):  ματιάζω απ’κατούλια (επίρ.):  λίγο πιο κάτω αβγατίζου, αβγαταίνου, αβγατάου (ρ.):  αυξάνω, πληθαίνω, μεγαλώνω, προσθέτω απ’στουμάου (ρ.):  γυρίζω δοχείο με το στόμιο προς τα κάτω, γυρίζω ανάποδα αβέρτα (επίρ.):  συνεχώς απαπκάτ’ ή απ’κάτ’ (επίρ.):  από κάτω αβραϊά (η):  βραγιά, πρασιά, το χώρισμα του χωραφιού με αυλακιές απέδου (επίρ.):  από εδώ άγανο (το):  η πριονωτή βελόνα που έχει το στάχυ των σιτηρών απέκεια (επίρ.):  από εκεί αγανός (επίθ.):  αραιά υφασμένος απ'θώνου (ρ.):  τοποθετώ κάτι πρόχειρα αγάντα (επίρ.):  βάστα απίδ’ (το):  αχλάδι αγγειά (τα):  οικιακά σκεύη απίκου (επίρ.):  είμαι σε αναμονή, σε επιφυλακή άγγονας (ο):  εγγονός, εγγόνι απίστομα (επίρ.):  μπρούμυτα αγγονιά (η):  εγγονή αποκοντριάζομαι (ρ.):  αποβλακώνομαι, γίνομαι ακοινώνητος αγκάρια (επίρ.):  ασταθώς, στέκομαι στα νύχια απόπαιδο (το):  αποκληρωμένο παιδί, περιφρονημένο αγκέλωμα (το):  τσίμπημα με αγκάθι ή άλλο αιχμηρό αντικείμενο αποπερούλια (επίρ.):  κοντά μας αλλά από την απέναντη μεριά αγκουνάρ' (το):  πέτρα που τοποθετείται στη γωνία του τοίχου του σπιτιού απόρ’μα (το):  αυτό που γεννήθηκε πριν την ώρα του αγκουνή (η):  γωνία, αλλά και η προνομιούχα το χειμώνα θέση δίπλα από το τζάκι απορρίχνου (ρ.):  γεννώ πρόωρα, αποβάλλω αγκούσα (η):  δύσπνοια, δυσκολία αποτώραγια (επίρ.):  πριν λίγο αγνάντιο (το):  ψηλό μέρος από το οποίο μπορείς να παρατηρείς και να βλέπεις από μακριά απουδώθι (επίρ.):  από την εδώ πλευρά, από εδώ αγριομούτσουνος (ο):  αυτός που έχει άγριο πρόσωπο απουκείθι (επίρ.):  από την εκεί πλευρά, από εκεί αδαυτού (επίρ.):  σ΄αυτό εδώ το σημείο που είναι κοντά σου απουπέρα (επίρ.):  απέναντι αδειά (η):  διαθέσιμος χρόνος απουπερούλια (επίρ.):  απέναντι και κοντινά αδρασκίλα (η):  μέτρο μήκους που ισοδυναμεί με το άνοιγμα των ποδιών κανονικού βηματισμού απουπούι (επιφ.):  α! πω – πω αδράχτ’ (το):  ειδικό ξύλο γύρω από το οποίο τυλίγεται το νήμα, που σχηματίζεται από το γνέσιμο του μαλλιού που τοποθετείται στη ρόκα απουσταίνου (ρ.):  κουράζομαι αδρύ (το):  το τσουχτερό, το δυνατό ποτό απουτώραϊα (επίρ.):  πριν από λίγο ά-κα (αρν. μόριο):  όχι (με έμφαση) αποχάκ' (επίρ.):  ικανοποίηση για τιμωρία ακαπίστρουτους (ο):  χωρίς καπίστρι, ατίθασος απύτιαγους (ο):  αυτός που δεν πήρε πυτιά, δεν τον πιάνει το φαγητό ακουρμαίνου (ρ.):  ακούω με προσοχή αραλίκ’ (το):  ξεγνοιασιά, ανεμελιά, άνεση αλάνταβος (ο):  αυτός που περπατάει απρόσεκτα αρβάλ' (το):  το χερούλι της κατσαρόλας αλάργα (επίρ.):  μακριά αργάζου (ρ.):  επεξεργάζομαι δέρματα, δέρνω κάποιον αλύπητα αλάρωτος (ο):  αυτός που μιλάει συνέχεια αργανέλλα (η):  τριχιά από λινάρι αλιά (επίρ.):  αλίμονο αρίδα (η):  τρυπάνι ξύλου, πόδι αλίκορδα (επίρ.):  ανάποδα, προς το επάνω μέρος αρμαθιάζου (ρ.):  φτιάχνω αρμάθα, περνώ όμοια πράγματα σε κλωστή ή σύρμα αλλάδερφος (ο):  ο ετεροθαλής αδελφός αρμυροκ’λούρα (η):  κουλούρα που έφτιαχναν και έτρωγαν οι ανύπαντρες κοπέλες το βράδυ της Καθαρής Δευτέρας, για να ονειρευτούν τον άντρα που θα παντρευτούν αλλαξιά (η):  δεύτερη φορεσιά αρούπουτος (ο):  αχόρταγος αλουμανάου (ρ.):  χτυπάω αλύπητα αρταίνομαι (ρ.):  δε νηστεύω αλσίβα (η):  βρασμένο σταχτόνερο που χρησίμευε για το πλύσιμο των ρούχων και για λούσιμο ασαλάητους (ο):  απείθαρχος, ανυπάκουος, αυτός που δεν είχε ποτέ έλεγχο από κανένα αλ'χτάου (ρ.):  γαυγίζω ασιουμπέιαστος (ο):  αυτός που δεν τον απασχολούν τα προβλήματα και οι σκέψεις αμελίστρα (η):  γαλάζιο άγονο χώμα, όπου δε φυτρώνει τίποτε ασπρούδ’ (το):  είδος άσπρου σταφυλιού αμούντ (επίρ.):  εξαφάνιση αστοχάου (ρ.):  ξεχνάω αμπώχνου (ρ.):  σπρώχνω αστρίτ’ς (ο):  είδος φιδιού με στίγματα, πανέξυπνος άνθρωπος με σπινθηροβόλο βλέμμα αμτί (αμέ τι):  αμ’ πώς αλλιώς ατσίδα (η):  έξυπνος, καταφερτζής αναδεχτούδ’ (το):  βαπτιστήρι αφ’σκάδα (η):  ασχήμια, αισχρολογία αναμεράου (ρ.):  κάνω στην άκρη αφαλοκόβου (ρ.):  κόβω τον ομφάλιο λώρο, απειλώ με ξυλοδαρμό αναπιάνου (ρ.):  φτιάχνω προζύμι αφελάου (ρ.):  είμαι ωφέλιμος, χρήσιμος ανάπουτους (επίθ.):  κακότροπος, παράξενος, ιδιότροπος αφίσκα (επίρ.):  άσχημα ανάργια (επίρ.):  αργά αφόντας (χρον. σύνδ.):  από τότε που ανεβατίζου (ρ.):  ανακατεύω το ελάχιστο προζύμι με το σύνολο του ζυμαριού που απαιτείται για το ψωμί αφόριου (το):  ρούχο αφόρετο, αμεταχείριστο αντέτ’ (το):  έθιμο, συνήθεια, άγραφος νόμος αχπάν’ (επίρ.):  επάνω αντράλα (η):  ζαλάδα, σκοτούρα, φασαρία αψ'χάου (ρ.):  τσιγκουνεύομαι αξούρ’γους (ο):  αξύριστος

Β

β’κέντρα (η):  μακρύ αιχμηρό ραβδί για το κέντρισμα των βοδιών κατά το όργωμα βίτσα (η):  λεπτή βέργα β’νί (το):  βουνό βλάρ’ (το):  τόπι υφάσματος, καθένα από τα κομμάτια που υφαίνεται στον αργαλειό, τα οποία στη συνέχεια ράβονται μεταξύ τους και αποτελούν το ολοκληρωμένο ρούχο β’τσέλα (η):  είδος ξύλινης βαρέλας νερού βλιώρα (η):  ζιζάνιο των σπαρτών, σιχαμερός άνθρωπος βααίνου ή βαϊζου (ρ.):  γέρνω από τη μια πλευρά από το πολύ βάρος βλουγάει (ρ.):  υπάρχει, υφίσταται, μετράει βάβου (η):  γιαγιά βλουγούδ’(το):  μικρό πρόσφορο βαϊζου (ρ.):  γέρνω βολεί (ρ. απρόσ.):  βολεύει, μπορεί, είναι εύκολο βαρβατσέλ’ (το):  μικρό τραγάκι, παιδί που παριστάνει τον άντρα βόμπ’ρας (ο):  μικρό ζωύφιο, μικρόσωμο, κινητικό και έξυπνο παιδί βαρκό (το):  χωράφι που έχει συνέχεια νερό βουζίλα (η):  μοχλός βατσνιά (η):  βατομουριά βουλά (η):  φορά βελάν’ (το):  βελανίδι βουρλουτύρ’(το):  γαλοτύρι, τσιαλαφούτι βελέντζα (η):  χοντρό μάλλινο υφαντό κλινοσκέπασμα βρετ’κά (τα):  εύρετρα, αμοιβή κάποιου που βρήκε και παρέδωσε κάτι βερέμ'κα (επίρ.):  πλάγια βρος (ο):  λάκκος που κρατάει νερό βετούλ' (το):  κατσίκι ενός έτους βρουκόλακας (ο):  βρικόλακας, φάντασμα βίγλα (η):  παρατηρητήριο βρυτσούλ’ (το):  τόπος που αναβλύζει νερό, υγρότοπος βιδούρα (η):  ξύλινο δοχείο για γαλακτοκομικά προϊόντα βυζοσάκ’λες (οι):  πάνινες σακκουλίτσες που βάζουν στους πολύ μεγάλους μαστούς μερικών γιδιών για να τους προστατεύσουν από τραυματισμούς βιρβιρίτσα (η):  σκίουρος

Γ

γαβάθα (η):  βαθουλωτό ξύλινο ή πήλινο πιάτο γκουσομανάου (ρ.):  ανασαίνω γρήγορα από την πολλή προσπάθεια γαλάριος (ο):  γαλακτοφόρος, παραγωγικός γλαβανή (η):  καταπακτή γάνα (η):  βρώμα, καπνιά γλέπου (ρ.):  βλέπω γανώνου (ρ.):  κασσιτερώνω, στιλβώνω με καλάι τα χαλκώματα, μαυρίζω κάτι με κάρβουνο, με γάνα γλίνα (η):  λάσπη από χώμα αργιλώδες που κολλάει γαραφένιος (ο):  πεντακάθαρος και όμορφος γνέμα (το):  νήμα γαρδαβίτσα (η):  μικρό εξόγκωμα στο χέρι γόνα (το):  γόνατο γάστρα (η):  είδος μεταλλικού φούρνου σε σχήμα κοίλου ημισφαίριου γούλ’ (η):  στόμιο της μπουκάλας γατσιάζου (ρ.):  μαζεύομαι από το κρύο και μου σηκώνεται η τρίχα γουμάρ’ (το):  γαϊδούρι γατσούν' (το):  γατάκι γούπατο (το):  βαθούλωμα γέν'μα (το):  αγροτική σοδειά γουρμάζου (ρ.):  ωριμάζω γερεύου (ρ.):  μου περνάει η αρρώστια, γίνομαι γερός γουρνομυτιάζου (ρ.):  βάζω κάποιον κάτω μέχρι να ακουμπήσει η μύτη του στο χώμα γεροκόμ’ (το):  καταβεβλημένος γέρος γουρνουτσάρ’χα (τα):  τσαρούχια από δέρμα χοίρου γιαλάου (ρ.):  γελάω, εξαπατώ κάποιον γούτσ’ (το):  το κουκουνάρι του καλαμποκιού γιατάκ»(το):  κρεβάτι, χώρος για ανάπαυση γράβος (ο):  φυλλοβόλο δέντρο με ίσιες, γερές , λεπτές και μακριές βέργες, κατάλληλες για γκλίτσες και ράβδες καρυδιών γίδ’ (το):  άνθρωπος ακοινώνητος γραδώνου (ρ.):  μπαίνω κάπου και δεν μπορώ να βγω γιδοξούρ’ (το):  εργαλείο για τον καθαρισμό των ζώων, κακάσχημος άνθρωπος γραίνου (ρ.):  ξεμπλέκω το πλυμένο μαλλί των προβάτων και το κάνω αφράτο γιόμα (το):  η ώρα του γεύματος, μεσημέρι γρέκ' (το):  καλύβα βοσκού γιομόζω (ρ):  γεμίζω γρέντζιλου (το):  σταφύλι με μικρές και λίγες ρώγες γιούκος (ο):  διπλωμένα κλινοσκεπάσματα τοποθετημένα το ένα πάνω στο άλλο γρεντιά (η):  δοκάρι στέγης σπιτιού γιούργια (επίρ.):  επίθεση γρίβας (ο):  άλογο με γκρίζο τρίχωμα γκ’σός (ο):  κισσός γρούδα (η):  κουβάρι από νήμα, πράγμα μαζεμένο, πολύ τσαλακωμένο ρούχο γκαβός (ο):  τυφλός γρουμπούλ’(το):  στρογγυλό εξόγκωμα του δέρματος, στρογγυλό κομμάτι λάσπης, ζύμης κ.λ.π. γκαϊδός (ο):  αλλήθωρος γυαλ’κά (τα):  γυάλινα σκεύη του σπιτιού γκαϊδοτ’ράου (ρ.):  κοιτάζω αλλήθωρα γυνί (το):  υνί, η σιδερένια μύτη του αλετριού γκανιάζου (ρ.):  κλαίω ασταμάτητα μέχρι που μου κόβεται η αναπνοή γυροβουλιά (η):  στροφή στο χορό, πέρασμα από τα σπίτια για ευχές γκέσος (ο):  τράγος με κοκκινωπή απόχρωση γύφτος (ο):  σιδηρουργός, οργανοπαίχτης, μελαψός, μικροπρεπής γκισέμ' (το):  κριάρι που ηγείται του κοπαδιού γωνιά (η):  τζάκι, ορθογώνιο μεταλλικό τρίγωνο των ξυλουργών και των κτιστών γκόλφ' (το):  φυλαχτό γωνολίθια (τα):  στενόμακρες πέτρες που περικλείουν το τζάκι, για να μη βγαίνουν οι στάχτες και τα κάρβουνα έξω απ’ αυτό γκουρτσιά (η):  άγρια αχλαδιά

Δ

δ’λειά (η):  εξυπηρέτηση, τακτοποίηση, σεξουαλική πράξη διάτανος (ο):  διάβολος δάρτ' (το):  ξύλο για το αλώνισμα των δημητριακών διβολίζου (ρ.):  οργώνω το χωράφι δεύτερη φορά δάχ’λο (το):  δάχτυλο δικέλλ’ (το):  σκαπτικό εργαλείο με δυο μύτες δαχλιά (η):  αποτύπωμα από δάκτυλο δικριάνι' (το):  διχαλωτό ξύλο για το λίχνισμα του άχυρου δγιουφύρ’ (το):  γεφύρι διπλάρ’κα (τα):  δίδυμα αδέρφια δείξιος – ποίξιος (ο):  ελεεινός, θα του δείξω και θα του κάνω διπλοπόδ’ (το):  κάθισμα στο δάπεδο ή στο στρώμα με διπλωμένα πόδια δέντρος (ο):  δρυς δίστρατο (το):  σημείο διακλάδωσης του δρόμου δέσ’ (η):  σύνδεση του αυλακιού με το ποτάμι ή την πηγή και τα ενδιάμεσα σημεία σύνδεσης του κεντρικού αρδευτικού αυλακιού δίφορα (τα):  σύκα που γίνονται δυο φορές το χρόνο διακόβου (ρ.):  φτάνω γρηγορότερα από κάποιον άλλον, ξεπερνώ δοντάγρα (η):  ειδική τανάλια για την εξαγωγή δοντιών διακονιάρης (ο):  ζητιάνος δούγα (η):  σανίδα βαρελιού διαλιούργια (τα):  αυτά που απομένουν μετά τη διαλογή δραγάτ’ς (ο):  αγροφύλακας διάσελο (το):  στενή διάβαση, αυχένας μεταξύ βουνών ή λόφων δροτσίλα (η):  ερεθισμός, κοκκινάδα διασίδ' (το):  νήμα της ύφανσης στον αργαλειό δρουλάπ’ (το):  χιονοθύελλα, καταρρακτώδης βροχή διάτανος (ο):  διάβολος

Ε

έβελο (το):  πελώριο πράγμα εκειός (ο):  εκείνος εδώια (επίρ.):  εδώ, σε τούτο το μέρος έρ’μος (ο):  ξεχασμένος από όλους, μόνος έζαψα (ρ.):  όρμησα έργος (ο):  τμήμα του χωραφιού που αναλαμβάνει κάποιος να σκάψει είδισμα (το):  πράγμα έχος (το):  πλούτος είνουρο (το):  όνειρο εχούμενος (επίθ.):  αυτός που έχει πολλά χρήματα, κτήματα ή ζώα, μεγαλονοικοκύρης

Ζ

Ζ΄λάπ' (το):  άγριο ζώο ζεύκ' (το):  καλοπέραση ζ’γός (ο):  ζυγός ζεύλα (η):  καμπύλο εξάρτημα του ζυγού που μπαίνει στο λαιμό του ζώου ζ’γώνου (ρ.):  πλησιάζω ζεύου (ρ.):  βρωμάω πολύ ζάβα (η):  πόρπη που κουμπώνουν τα ρούχα ζιαβζέκ’ (το):  ανάποδος, δύστροπος ζαβός (ο):  ανάποδος, άνθρωπος με κακά χούια ζικατάου (ρ.):  ενοχλώ ζαγάρ’ (το):  κυνεγητικό σκυλί, πονηρός άνθρωπος ζιμπερέκ' (το):  σύρτης πόρτας ζαγκανιέμαι (ρ.):  κουνιέμαι ασταμάτητα ζιουβγάρια (τα):  ζευγάρια ζαλ’κώνομαι (ρ.):  φορτώνομαι, δένω με τριχιά φορτίο στους ώμους μου ζ'μπάου (ρ.):  σπρώχνω, πιέζω ζαντζεύου (ρ.):  αγριεύω, αφηνιάζω ζούδ’ (το):  ζωύφιο ζάπ’ ή ζάφτ’ (άκλ.):  το να καταφέρεις κάτι ζούρα (η):  κατακάθι του λαδιού ζάρκος (ο):  γυμνός ζύ’ι (το):  βαρίδι της ζυγαριάς ζβαρνιέμαι (ρ.):  σέρνομαι ζωντανό (το):  ζώο, αγροίκος άνθρωπος ζερβά (επίρ.):  αριστερά ζώστρα (η):  λουρί που περνάει κάτω από την κοιλιά του ζώου και δένει το σαμάρι

Η

ήγκαιρο (το):  γάλα των αιγοπροβάτων αμέσως μετά τη γέννα, κλώστρα ημερομήνια (τα):  οι δώδεκα πρώτες μέρες του Αυγούστου των οποίων οι καιρικές συνθήκες αντιστοιχούσαν στον καιρό των επόμενων 12 μηνών ήλιος ή βροχή:  τρόπος επιλογής ομάδας ή «μάνας» σε παιχνίδι

Θ

θ’κάρ’ (το):  θήκη του μαχαιριού θιαμαίνου (ρ.):  θαυμάζω θ’μιάμα (το):  λιβάνι θιάτρου (το):  θέαμα, ντροπή θαραπαύομαι (ρ.):  ευχαριστιέμαι, ικανοποιούμαι θρασίμ' (το):  ψοφίμι θειάκου (η):  θεία θρασίμ’ (το):  ψοφίμι, θρασύδειλος άνθρωπος θέρμ' (η):  πυρετός θράψ΄ (η):  μεγάλη καταστροφή θηλ’κώνου (ρ.):  κουμπώνω θυμητ’κό (το):  μνήμη θημωνιά (η):  πολλά δεμάτια σιτηρών ή χόρτων το ένα πάνω στο άλλο θύμωμα (το):  πρήξιμο πληγής, ερεθισμός θηρίος (επίθ.):  πολύ μεγάλος τεράστιος

Ι

ίδ’σμα (το):  φαγώσιμο, χρήσιμο πράγμα ινάτ' (το):  πείσμα ιδιάζου (ρ.):  περνώ τα νήματα για ύφανση ίσκνα (η):  παράσιτο δέντρου που χρησίμευε σαν φυτίλι στο τσακμάκι του καπνιστή ιδιάστρα (η):  σανίδα με πολλές τρύπες από τις οποίες οι υφάντρες περνούν τα νήματα της ύφανσης για να μην μπλέκονται ιτς κρίσ':  καμία απάντηση

Κ

κ’λούρα (η):  καλαμποκίσιο ψωμί κλιτσ'νάρ' (το):  κνήμη κ’ρούνα (η):  κουρούνα, κακή γυναίκα κλώστρα (η):  πηχτό κίτρινο γάλα που αρμέγεται μόλις γεννήσει η κατσίκα κ’τάβ’(το):  νεογέννητο σκυλί, κουτοπόνηρος άνθρωπος κόθρος (ο):  κόρα του ψωμιού κ’τσιαύτη (η):  κατσίκα με μικρά αυτιά κοκκορόχιονο (το):  στρογγυλοί μικροί κόκκοι χιονιού σαν χαλάζι κ’τσιούμπ’ (το):  τμήμα χοντρού κορμού δέντρου κοκόσια (η):  καρύδι κ’τσιούρα (η):  τμήμα του δέντρου κοντά στη ρίζα που βρίσκεται μέσα στο χώμα κοκοτσέλ’ (το):  μικρός κόκορας κ’τσό (το):  παιδικό παιχνίδι στο οποίο το παιδί στηρίζεται στο ένα πόδι και μετακινείται πηδώντας ανάμεσα σε τετράγωνα ή πλακάκια δαπέδου κολλ’τσίδα (η):  αγριόχορτο που κολάει στα ρούχα,φορτικός άνθρωπος κ’τσός (επίθ.):  κουτσός κολοκαθ’σιά (η):  φιγούρα χορευτή σε θέση ημικαθίσματος κάβ’ρας (ο):  κάβουρας κομματσιούλ’ (το):  μικρό κομμάτι ψωμιού καβαλ’κεύου (ρ.):  μπαίνω καβάλα κόνξα (η):  νάζι καβαλάρ’ς (ο):  οριζόντιο κεντρικό δοκάρι στην κορυφή της στέγης, που ενώνονται τα μικρότερα πλαϊνά μαδέρια της στέγης κοντογούν’ (το):  ημίπαλτο καβούκ’ (το):  όστρακο, κουκουνάρι καλαμποκιάς κοντρί (το):  μεγάλος βράχος καγκελάρ’ (το):  χορός με πολλούς κύκλους κοπά (επίρ.):  ίσια, χωρίς στροφές καζίκ' (το):  πάθημα κόπανος (ο):  ξύλο με το οποίο οι γυναίκες χτυπούσαν τα χοντρά ρούχα στο ποτάμι για να φύγει η βρωμιά καζμάς (ο):  είδος σκαπάνης με μακριά και ατσάλινη μύτη κοπρίτ’ς (ο):  ράτσα σκύλου, τεμπέλης άνθρωπος καθάριο (επίθ.):  σταρένιο ψωμί κόπ'τσα (η):  μικρή πόρπη κακαράντζα (η):  κόπρανα αιγοπροβάτων κορ’φνό (το):  αυτό που είναι στην κορυφή κακκάβ’ (το):  μεγάλη κατσαρόλα κοργιά (η):  κόρα του ψωμιού κακομούτσουνος (επίθ.):  αυτός που έχει άσχημο πρόσωπο κορφάδα (η):  κορυφή, το τρυφερό μέρος του βλαστού καλ’βώνου (ρ.):  πεταλώνω τα άλογα κορφή (η):  υπόξινο γάλα που η πήξη του αρχίζει από την κορυφή, την επιφάνεια του δοχείου καλάι (το):  κασσίτερος με τον οποίον «γανώνουν» τα χάλκινα σκεύη κόρφος (ο):  στήθος του ανθρώπου καλέμ’ (το):  κοπίδι με το οποίο γίνεται το πελέκημα των μαρμάρων και των λίθων κόσα (η):  πλεξίδα των μαλλιών καλέσια (η):  πρόβατο με γαϊτανάκια στο πρόσωπο, άσπρη μύτη και μαύρα χείλη κοσιά (η):  μεγάλο δρεπάνι καλοπίχειρος (ο):  εύκολος κοσσεύω (ρ.):  τρέχω καλοσκερνάω (ρ.):  δοκιμάζω κοτάω (ρ.):  τολμάω καλούδια (τα):  δώρα που δίνουν στα παιδιά κοτσιανάτος (επίθ.):  δυνατός, γερός καλοστεκούμενος καμπλάφ' (το):  καπέλο του ιερέα κουδαρίτ’κα (τα):  συνθηματική γλώσσα των κτιστών κάναλ’ (η):  μακρύ ξύλο πελεκημένο ώστε να δημιουργηθεί αυλάκι για να κυλάει το νερό κουκόσια (η):  καρύδι κανούτα (η):  κατσίκα που έχει σταχτοκίτρινο τρίχωμα κουκουμέλα (η):  μανιτάρι καντήλα (η):  σπυρί κουλουκ’ρεύου ή κουλουκ’ρίζου (ρ.):  κουρεύω τα πρόβατα γύρω από τα πόδια και την κοιλιά καπίστρ’ (το):  χαλινάρι κουλουφουτιά (η):  πυγολαμπίδα καπούλια (τα):  πισινά των αλόγων κουμπουδιάζου (ρ.):  δένω κόμπο καπτσιάρ’ (το):  αυτό που ακολουθεί συνέχεια κάποιον κουνάκ' (το):  μικρό φίδι που δεν βλέπει καλά καρ’κώνου (ρ.):  δένω σφιχτά κουρελού (η):  υφαντό φτιαγμένο από λωρίδες κουρελιών κάρ’νο (το):  κάρβουνο κουρέλω (η):  όνομα κατσίκας με δύο γλωσσίδια (τριχωτά κρεατάκια) στο λαιμό καραβίσιος (ο):  μεγάλος, ακριβός κουρίτα (η):  κορμός δέντρου σκαμμένος για να πίνουν τα ζώα νερό καραμελωτή (η):  υφαντό στον αργαλειό με ρίγες κουρκουκέφαλο (το):  κορυφή του κεφαλιού κάργα (επίρ.):  πολύ γεμάτο, πολύ γερά κουρκούτ’ (η):  χυλός με αλεύρι και νερό κάργας (ο):  ζόρικος κούρνια (η):  κοτέτσι καρδελάγκος (ο):  λάρυγγας κουροψάλ’δο (το):  μεγάλο ψαλίδι για το κούρεμα αιγοπροβάτων καρέλ’ (το):  μικρός τροχός αυλακωτός για διάφορες χρήσεις κουρτσέλ’ (το):  κορμός δέντρου σκαμμένος για την τοποθέτηση ζωοτροφής καρές (ο):  κόμμωση κουσή (η):  τρεχάλα καρκαλέτσ’ (το):  παιδική ασθένεια με πολύ βήχα, κοκκύτης κουσιά (η):  κοπτικό εργαλείο για το τριφύλλι καρλάφτα (η):  κατσίκα ή πρόβατο με μεγάλα κρεμασμένα αυτιά κουσιεύου (ρ):  τρέχω γρήγορα κασάρ’ (το):  κοπτικό εργαλείο για τα βάτα κουτράου (ρ.):  χτυπάω με το κεφάλι κασέλα (η):  ξύλινο μπαούλο κούτσ’κου (το):  μικρό παιδί κασκαρίκα (η):  φάρσα κουτσαγκέλα (η):  τεθλασμένη γραμμή, κόλπο, βρωμοδουλειά καστραβέτσ' (το):  αγγούρι κουτσιαβέλ’ (το):  μικρό παιδί καταεί (επίρ.):  κάτω στη γη κουτσιουμπλή (η):  μύτη κοντή, πλατιά και άσχημη κατακεφαλιά (η):  δυνατό χαστούκι κουτσοκέρα (η):  κατσίκα με σπασμένο κέρατο καταντίπ (επίρ):  καθόλου κόφτρα (η):  μεγάλο πριόνι για το κόψιμο κορμών, σημείο εκτροπής του νερού καταψιά (η):  κατάποση κραμποκούκ’ (το):  μικρή κουλούρα από καλαμποκίσιο αλεύρι κατιβασιά (η):  απότομη αύξηση νερού χειμάρρου λόγω δυνατής βροχής κρεβάτα (η):  μπαλκόνι, εξώστης κατ'ράου (ρ.):  κατουράω κρεμαστάλω (η):  σιδερένια χοντρή αλυσίδα από την οποία κρέμεται η κατσαρόλα στο τζάκι κατρήθρα (η):  ουροδόχος κύστη κρεματζλιέμαι (ρ.):  κρεμιέμαι κατσιά (η):  καθισιά, το φαγητό που τρώει κάποιος σε ένα γεύμα κρένω (ρ.):  μιλάω κατσιούλα (η):  κουκούλα της κάπας κριγιάς (το):  κρέας καφοκούτ’ (το):  κουτί του καφέ κρικέλα (η):  σιδερένιος κρίκος που καταλήγει σε μεγάλο καρφί καψαλή (η):  όνομα κατσίκας με καστανόμαυρο μαλλί κρινί (το):  κυψέλη κεντρώνου (ρ.):  μπολιάζω καρποφόρο δέντρο με «μάτι» κριτσιανάου (ρ.):  τρώω με πάρα πολύ θόρυβο κιαπέ (επίρ.):  κι ύστερα; κριτσιανοβολάει (ρ.):  αστράφτει και βροντάει κίκαρ' (η):  κούπα κριτσούκ’ (το):  αδιαπέραστο δάσος κιντυνεμένος (επίθ.):  ετοιμοθάνατος κρυότ’ (το):  δροσερός καιρός κιριαρίνα (η):  τσίχλα κυργιαρίνα (η):  είδος πουλιού, τσίχλα

Λ

λ’σιά (η):  πόρτα φράχτη λαχταράου (ρ.):  τρομάζω λαγαρίζου (ρ.):  ξεθολώνω, αφήνω καθαρό υπόλοιπο λειτουργιά (η):  πρόσφορο για τη Θεία Ευχαριστία λαγγιόλ' (το):  πτυχή της φουστανέλας λιάζου (ρ.):  εκθέτω κάτι στον ήλιο λαήνα (η):  στάμνα, πήλινο δοχείο λιανούρια (τα):  μικρά παιδιά λαιμαργιά (η):  στεφάνι (δερμάτινο ή ξύλινο) γύρω από το λαιμό του ζώου που οργώνει ή κουβαλάει κάτι λιανούρια (τα):  μικρά παιδιά λάιος (επίθ.):  μαύρος, γκρίζος λιανώματα (τα):  κέρματα μικρής αξίας λάκα (η):  ομαλή έκταση λιάτα (η):  πλατύ τσεκούρι των ξυλοκόπων λακάου (ρ.):  φεύγω τρέχοντας μέσα από τις λάκες λίγδα (η):  λαδιά, λεκές λαλ’μένος (επίθ.):  σαλεμένος λιμάζου (ρ.):  πεινάω λαλούμενα (τα):  όργανα ορχήστρας λίμπα (η):  βαθουλωτό πιάτο λαμπίκο (επίρ.):  πεντακάθαρα λινάτσα (η):  χοντρό ύφασμα από λινάρι λαμπόγυαλο (το):  γυάλινο κάλυμμα της λάμπας πετρελαίου λιόκια (τα):  όρχεις λανάρ’ (το):  εργαλείο για την επεξεργασία του πλυμένου μαλλιού λιχνίζου (ρ.):  πετάω ψηλά το σιτάρι και με τη βοήθεια του αέρα το καθαρίζω από φλοιούς και άγανα λαντζοκόβου (ρ.):  έχω μεγάλη αγωνία και πηγαινοέρχομαι λόρδα (η):  μεγάλη πείνα λάπατο(το):  φυτό πλατύφυλλο που χρησιμοποιείται για λαχανόπιτες λούμπρ' (η):  λάσπη και θολό νερό λαρώνου (ρ.):  ησυχάζω λώβα (η):  ακαθαρσία λασπούρα (η):  πολλή λάσπη λωβιάζου (ρ.):  μολύνω

Μ

μ’σκάρ’ (το):  μοσχάρι μουραμπάς (ο):  αστεία ιστορία μαβλάου (ρ.):  φωνάζω τα ζώα μουστιρής (ο):  πελάτης μαϊδα (η):  σύκο λιασμένο μούτος (ο):  αυτός που δεν μιλάει μακεδονήσι (το):  μαϊντανός μπαΐλντσα (ρ.):  κουράστηκα πολύ μαντανία (η):  μάλλινο υφαντό κλινοσκέπασμα μπάκακας (ο):  βάτραχος μαξούμ’ (το):  μικρό παιδί μπάλα (η):  μέτωπο μαργώνου (ρ.):  κρυώνω μπιτ (επίρ.):  καθόλου μαρμάγκα (η):  δηλητηριώδης αράχνη μπίτσα (επίρ.):  τελείωσα μάσια (η):  μεταλλικό εργαλείο για το σκάλισμα της φωτιάς μπλάνα (η):  όγκος χώματος που δημιουργείται κατά το όργωμα μαστάρ' (το):  βυζί μπλέτσ' (το):  στήθος μαστραπάς (ο):  κανάτα μπονώρα (επίρ.):  πολύ πρωί ματσιαλάου (ρ.):  μασάω μπότ' (το):  πήλινο δοχείο με στενό λαιμό μεσάλ' (το):  τραπεζομάντηλο μπούγλα (η):  τενεκεδένιο δοχείο για λάδι ή πετρέλαιο μίρλα (η):  κλάμα μπουρμπότσιαλος (ο):  μικρό έντομο μολόημα (το):  φήμη μπουχαρής (ο):  καμινάδα

Ν

νείρομαι (ρ.):  ονειρεύομαι, επιθυμώ ντζερεμές (ο):  άδικο πρόστιμο νεροφόρος (ο):  διανομέας νερού για το πότισμα των χωραφιών ντζίν' (το):  έξυπνος άνθρωπος νευροκαβαλίκεμα (το):  μυική κράμπα ντζιώρας (ο):  ξεροκέφαλος νιροτρουβιά (η):  νεροτριβή, τεχνητή δεξαμενή νερού σχήματος κάδου στην οποία πλένονται τα κλινοσκεπάσματα ντιπ (επίρ.):  καθόλου νόμ':  δώσε μου ντορός (ο):  ίχνη άγριου ζώου ντάβανος (ο):  μεγάλη μύγα που τσιμπάει τα ζώα ντράβαλο (το):  φασαρία, τσακωμός νταβαντούρ’ (το):  φασαρία ντραμζάνα (η):  μεγάλη γυάλινη μπουκάλα για ποτά νταβάς (ο):  μεγάλο ταψί ντρίλ’ (το):  είδος βαμβακερού υφάσματος νταγλαράς (ο):  εύσωμος ντρόχαλα (τα):  πολλές πέτρες μετρίου μεγέθους νταϊρές (ο):  ντέφι ντχάλα (η):  διχάλα νταραβέρ’ (το):  συναλλαγή, δοσοληψία

Ξ

ξ’λιά (η):  χτύπημα με ξύλο ξεμπλετσώνου (ρ.):  ξεγυμνώνω ξ’λόκοτα (η):  μπεκάτσα ξεπιτούτο (επίρ.):  επίτηδες, σκόπιμα ξάι (το):  βάρος 70 οκάδων ξεποδαριάζουμαι (ρ.):  κουράζομαι πολύ από την πεζοπορία ξακριάζω (ρ.):  σκάβω το χωράφι μέχρι τις άκρες ξεροσφύρ’ (το):  ποτό χωρίς μεζέ ξαμώνου (ρ.):  επιτίθεμαι ξεροτ’χιά (η):  τοίχος χωρίς λάσπη ή τσιμέντο ξαν’γκρίζου (ρ.):  παρακινώ ξεσιουμπέιαστος (επίρ.):  άνθρωπος χωρίς έγνοιες ξαραθ'μάου (ρ.):  ευχαριστιέμαι ξεσκελίζου (ρ.):  ξεματιάζω ξαρίζου (ρ.):  σκουπίζω, σκάβω επιφανειακά ξεσπ’ράου (ρ.):  βγάζω τους σπόρους από το στέλεχός τους ξαστοχάου (ρ.):  ξεχνάω ξετσιαουλιάζομαι (ρ.):  μου φεύγει το σαγόνι (τσιαούλι) από τις φωνές ξεγιαλάου (ρ.):  εξαπατώ, κοροϊδεύω ξεφόρτωμα (το):  απαλλαγή από το μάτιασμα ξεγραδώνομαι (ρ.):  ξεφεύγω από κάτι που με ακινητοποιεί ξηραγκιανός (επίθ.):  αδύνατος, αποστεωμένος ξεζάρκωτος (επίθ.):  γυμνός ξιγαλάου (ρ.):  αποσπώ κλαδί από τον κορμό του δέντρου ξεθ’λυκώνου (ρ.):  ξεκουμπώνω ξίκ’ (επίρ.):  αποστροφή από κάτι ενοχλητικό ξεκαμπάου (ρ.):  εμφανίζομαι στη στροφή ξουρέξια (τα):  ορεκτικά ξεκαπίστρωτο (επίθ.):  άλογο ή μουλάρι χωρίς χαλινάρι, άτομο χωρίς αρχές ξυλοφάι (το):  ειδική λίμα για ξύλα ξεκλιτσιάζου (ρ.):  βγάζω τα πόδια ζώου ξυνόγαλο (το):  αποβουτυρωμένο γάλα με υπόξινη γεύση ξεκοπή (επίρ.):  χωρίς μέτρημα, κατ’ αποκοπή ξώκαρδα (επίρ.):  χωρίς ζήλο ξεκουμποδιάζου (ρ.):  λύνω τον κόμπο, ξεμπλέκω ξώπετσα (επίρ.):  επιδερμικά, επιφανειακά ξελακκώνου (ρ.):  ανοίγω λάκκο, σκάβω βαθιά το χωράφι

Ο

οϊδίζου (ρ.):  μοιάζω ουδεκεί (επίρ.):  κοντά, δίπλα ολοσούσουμος (επίθ.):  με όλο του το σώμα, ολόκληρος ούι, ούι (επιφ.):  αχ, οχ όμπυο (το):  πύο ούλος (επίθ.):  όλος οντάς (ο):  το επίσημο δωμάτιο ουρμηνεύου (ρ.):  συμβουλεύω όξου (επίρ.):  έξω ουρμήνια (η):  συμβουλή οργιά (η):  μέτρο μήκους ίσο με το άνοιγμα των χεριών στα πλάγια ουρσίδα (η):  νεροφάγωμα εδάφους από ραγδαία βροχή όρνιο (το):  μεγάλο αρπακτικό πουλί, κουτός άνθρωπος όχτος (ο):  τοίχος στο κάτω μέρος των χωραφιών όρσε (επιφ.):  ορίστε, πάρε

Π

π’κάρ’ (το):  ακατέργαστο μαλλί από το κούρεμα ενός προβάτου περδίκ’ (το):  μικρό της πέρδικας, άρρωστος που έγινε καλά π’λακίδα (η):  μικρή κότα που γεννάει για πρώτη φορά πέτ’ρο (το):  χειροποίητο φύλλο πίτας π’λί (το):  πουλί πέταυρο (το):  μακριά σανίδα της στέγης π’στρώνομαι (ρ.):  πλακώνω το κλινοσκέπασμα ή το φόρεμα με το σώμα μου για να μη φεύγει πέτρα (τα):  φύλλα για πίτα π’τακώνου (ρ.):  πλακώνω κάτι και τα πιέζω ώσπου να γίνει πίτα πιανούμενος (επίθ.):  αρκετά μεγάλος π’τάρι (το):  κερί που λιώνει μέσα σε ταψί και όταν στερεοποιηθεί παίρνει το σχήμα του πίγκωμα (το):  μεγάλη πίεση, στεναχώρια π’τσαράς (ο):  λεβέντης, γενναίος πιγκώνου (ρ.):  πιέζω κάποιον πολύ π’τσαρίνα (η):  αντρογυναίκα πικάρου (ρ.):  θέλω να εκδικηθώ πααίνου (ρ.):  πηγαίνω πιλικούδ’ (το):  κομμάτι ξύλου που προήλθε από πελέκημα παίνια (η):  έπαινος πιρονιάζου (ρ.):  διαπερνώ παλάντζα (η):  ζυγαριά πίρος (ο):  ξύλινη τάπα βαρελιού παλάντζας (ο.):  άστατος, αυτός που δεν κρατά το λόγο του πιτ’χιά (η):  επιτυχία παλιοκόπρ’ (το):  παλιά χωνευμένη κοπριά πλαϊάζου (ρ.):  γυρίζω στο πλάι, κοιμάμαι παλιορούτ' (το):  παλιό σκισμένο ρούχο πλατσανάου (ρ.):  χτυπώ με δύναμη τα νερά παλιορούτ’ (το):  κουρέλι πλισές (ο):  πτυχή υφάσματος πανουπρίκ’ (το):  επιπλέον προίκα που ζητάνε μερικοί γαμπροί πλουμίδ’ (το):  στολίδι πανουσάκ’ (το):  σακί πάνω σε άλλο σακί, συμπληρωματικό φόρτωμα πλοχέρ' (το):  όσο χωράει η χούφτα πάντα (η):  άκρη, πλευρά, εργόχειρο ποδένου (ρ.):  φοράω τα παπούτσια παντέχου (ρ.):  έχω απαντοχή, περιμένω πολυσπόρια (τα):  ανάμεικτοι σπόροι δημητριακών βρασμένοι πάντοιος (επίθ.):  τέτοιου είδους άνθρωπος πόντζ' (το):  βραστό τσίπουρο παπ’τσάς (ο):  τσαγκάρης ποριά (η):  πέρασμα παπάρα (η):  μπαγιάτικο ψωμί μέσα σε βρασμένο νερό πουντιάζου (ρ.):  κρυώνω πολύ και αρρωσταίνω παπαρδέλας (ο):  σαχλαμάρας, φλύαρος πουσπουρίζου (ρ.):  συνομιλώ με κάποιον ψιθυριστά παραβόλα (η):  χέρσο κομμάτι στην άκρη σπαρμένου χωραφιού που λειτουργούσε ως βοσκότοπος πράματα (τα):  αιγοπρόβατα και αγελάδες παραγκώμ’ (το):  παρατσούκλι πράτα (τα):  πρόβατα παραγκωμιάζου (ρ.):  μιμούμαι περιπαικτικά κάποιον πρατάρ’ς (ο):  βοσκός παραγών’ (το):  χώρος γύρω από το τζάκι πρατίνα (η):  προβατίνα παραδοδ’λειά (η):  ακριβοπληρωμένη μικροδουλειά πρατσάνισμα (το):  χαρακτηριστικός ήχος από κάψιμο χλωρών ξύλων παραδώθε (επίρ.):  πιο κοντά πρέκ’ (το):  στήριγμα (πέτρινο, ξύλινο ή τσιμεντένιο) που μπαίνει πάνω από την πόρτα ή το παράθυρο για να στηρίζει τον τοίχο παρακατούλια (επίρ.):  λίγο πιο κάτω πρέντζα (η):  γαλακτοκομικό προϊόν παρακούμπαρος (ο):  βοηθός του κουμπάρου πριάκονο (το):  λίμα για σίδερα παραμάσκαλα (επίρ.):  κάτω από τη μασχάλη πρίσκαλο (το):  άγουρο σύκο παραπανούλια (επίρ.):  λίγο πιο πάνω πριτσιάλος (ο.):  ζευγάρωμα τράγου με κατσίκα παρασάνταλος (επίθ.):  άσχημος, αυτός που δεν κινείται καλά προγγάου (ρ.):  τρομάζω κάποιον και τον διώχνω παρέκεια (επίρ.):  πιο πέρα προσ’λιάζομαι (ρ.):  κάθομαι στον ήλιο για να ζεσταθώ παρεκούλια (επίρ.):  λίγο πιο πέρα προσάγγονο (το):  δισέγγονο παρμάρα (η):  πόνος στα πόδια, παράλυση προστ’λάζου (ρ.):  θηλάζω πασμάς (ο):  σύκα ξεραμένα, ψιλοκομμένα και ζυμωμένα σε σχήμα μικρού πρόσφορου προσφάι (το):  συνοδευτικό του ψωμιού που παλιότερα ήταν το κύριο φαγητό πασπάλα (η):  σκόνη από αλεύρι ή στάχτη, στρώσιμο χιονιού προσφαϊζου (ρ.):  τρώω το ψωμί μαζί με κάτι άλλο παταγούδ’ (το):  πολύ κρύο π'ρώνομι (ρ.):  ζεσταίνουμαι πατατούκα (η):  κοντό και χοντρό παλτό πρωτοστάλαμα (το):  οι πρώτες στάλες του τσίπουρου πατσιακλός ή πατσιαλός (επίθ.):  ασταθής στο βάδισμα π'στρόφια (τα):  η επιστροφή των καλεσμένων την επομένη του γάμου στο σπίτι της νύφης για τη συνέχιση του γλεντιού πάφλας (ο):  τσίγκος και τσίγκινα δοχεία π'τγιά (η):  πυχτός χυμός που βρίσκεται στο στομάχι των νεογνών μηρυκαστικών πεδίκλωμα (το):  μπέρδεμα ποδιών πυρομάδα (η):  φέτα ψωμιού ψημένη (πυρωμένη) στη φωτιά πεδιλόγα (η):  κουβάρι από νήμα που τυλίγεται γύρω από το χέρι πυροστιά (η):  σιδερένιος τρίποδας για το τζάκι πεζούλ’ (το):  χαμηλός τοίχος που συγκρατεί το χώμα επικλινούς χωραφιού

Ρ

ράβδα (η):  μεγάλη βέργα που ραβδίζουν τις καρυδιές ριζίλ’ (το):  γελοιοποίηση ραγοβύζ' (το):  πιπίλα ριζό (το):  πρόποδες του βουνού ρακοκάζανο (το):  αποστακτήρας τσίπουρου ριμ-ντιμ ():  εδώ κι εκεί ρακοκανάτας (ο):  αυτός που πίνει πολύ τσίπουρο ριμπάπ’ (το):  ξυλοκόπημα ράμα (το):  σκοινί που χρησιμοποιούν οι ξυλοκόποι για τη χάραξη ευθείας ρ'μάδ' (το):  ερείπιο, χάλασμα ραμαντάν’ς (ο):  ασουλούπωτος άνθρωπος ρογγίζου (ρ.):  κόβω δέντρα του δάσους για να δημιουργήσω χωράφια ραμί (το):  παιχνίδι με τράπουλα ρογκάτσ’κο (το):  αρσενικό ζώο στο οποίο δεν πέτυχε ο ευνουχισμός ρεβά ή ριβά (επίρ.):  πλαγιαστά, λοξά ρόκα (η):  καρπός καλαμποκιάς, διχαλωτό ξύλο για το γνέσιμο του μαλλιού ρέβου (ρ.):  αδυνατίζω ροκιά (η):  το φυτό της καλαμποκιάς ρεκάζου (ρ.):  κλαίω σπαράζοντας ροκόφ’λλο (το):  ένα από τα φύλλα που καλύπτουν τον καρπό της καλαμποκιάς ρεκομανάου (ρ.):  κλαίω δυνατά και ασταμάτητα ρουμπουέλατο (το):  κουκουνάρι του έλατου ρεμπελιάζου (ρ.):  τεμπελιάζω ρουπακιά (η):  περιοχή με χαμηλά πουρνάρια ρεμπεσκές (ο):  απεριποίητος, ακατάστατος ρουπώνου (ρ.):  χορταίνω ρεντζούλ’ (το):  κουρέλι ρούσος (ο):  ξανθός ρ'ζαύτ' (το):  κρόταφος ρουχνάου (ρ.):  ροχαλίζω

Σ

σάισμα (το):  κλινοσκέπασμα ή στρωσίδι φτιαγμένο από μαλλί τράγου σκέλ'σμα (το):  μάτιασμα σαλαγάου (ρ.):  διώχνω με φωνές τα ζώα σκιόρεμα (το):  κακομούτσουνος άνθρωπος σάματ' (επίρ.):  μήπως σκόπ' (το):  ξύλο σαούρα (η):  μεγάλη ησυχία σκούπρα (τα):  σκουπίδια σαρμανίτσα (η):  κούνια μωρού σ'μπάου (ρ.):  συνδαυλίζω τη φωτιά σγαρλάου (ρ.):  ανασκαλεύω σούμπρο (το):  το μέσα μέρος του καρυδιού που τρώγεται σιάδ' (το):  ίσιωμα σουργούν’ (το):  ρεζίλι σιαμουρλός (ο):  παλαβός σπρούχν' (η):  καυτή στάχτη με κάρβουνα σιγκούν’ (το):  μάλλινο υφαντό αμάνικο πανωφόρι, που φορούσαν οι γυναίκες όταν φορτώνονταν σταφνίζομαι (ρ.):  στολίζομαι σίδερο (το):  δόκανο στούκ’ (το):  χαρτοπαίγνιο σιουράου (ρ.):  σφυρίζω στουμπάου (ρ.):  χτυπάω με δάρτι, γουδοχέρι ή πέτρα σιούτα (η):  κατσίκα χωρίς κέρατα στραβοτσιάουλος (ο):  αυτός που έχει στραβό σαγόνι σκ’λί (το):  σκυλί στραγγ'λάου (ρ.):  στραμπουλάω σκ’λίκ' (το):  σκουλίκι σφαϊό (το):  έντονος πόνος σκαμνιά (η):  μουριά σφάλαγκας (ο):  αράχνη σκαφίδα (η):  μεγάλη ξύλινη λεκάνη σφαλαγκωνιά (η):  ιστός αράχνης

Τ

τάλαρος (ο):  μεγάλο κυλινδρικό ξύλινο δοχείο τσάρκος (ο):  μικρό χώρισμα μέσα στη στάνη για κατσίκια ταπίστουμα (επίρ.):  μπρούμυτα τσάχαλα (τα):  μικρά σκουπίδια τζαμάλα (η):  μεγάλη φωτιά τσιακτσίρα (η):  μάλλινο υφαντό ανδρικό παντελόνι στενό στην κνήμη τζερεμές (ο):  πρόστιμο, ζημιά τσιαούλ' (το):  σαγόνι τηράου (ρ.):  κοιτάζω τσιάφ' (το):  πάχνη τιλατίν' (το):  κατεργασμένο δέρμα μοσχαριού τσιόκ' (το):  σφυρί τιλεύουμι (ρ.):  βασανίζομαι τσιοκάν' (το):  κουδούνι τραΐ (το):  τράγος τσιοκανάου (ρ.):  ευνουχίζω τρίτσα (η):  σκληρό ψαθάκι τσιόλ' (το):  σκέπασμα τρίψα (η):  γάλα με κομμάτια ψωμιού τσιούπρα (η):  κοπέλα τροβάς (ο):  ταγάρι τσίπρου (το):  δυνατό ποτό από απόσταξη σταφυλιών τσακμάκ’ (το):  αναπτήρας τσιρέπ’ (το):  μάλινη χοντρή πλεκτή κάλτσα τσάκνα (τα):  πολύ λεπτά κλαδιά τσουπουτός (ο):  παχουλός τσαμπνάου (ρ.):  φλυαρώ

Φ

φαρσί (επίρ.):  άπταιστα φούρκα (η):  ξύλο με διχάλα για υποστήλωμα φελί (το):  κομμάτι πίτα φ'σκί (το):  κοπριά φίσκα (επίρ.):  γεμάτο φ'τ'λιές (οι):  συκοφαντίες φλακαράου (ρ.):  φτερουγίζω φώλ' (το):  το αυγό που υπάρχει πάντα στη φωλιά για να γεννάει η κότα φλισούρ' (το):  μεγάλο πλήθος φωτίκια (τα):  ρούχα ή δώρα που δίνει ο νονός στον αναδεχτό

Χ

χάβδα (επίρ.):  με ανοιχτά τα πόδια χούι (το):  συνήθεια χαϊρ' (το):  προκοπή χούν' (η):  τοποθεσία ανάμεσα σε ράχες σε σχήμα χωνιού χαλεύου (ρ.):  ζητάω χουχτάου (ρ.):  φωνάζω δυνατά χαμπέρ' (το):  είδηση χτικιό (το):  φυματίωση χλιάρ' (το):  κουτάλι

Ψ
ψαρονέφρ' (το):  ψαχνό κρέας των σφαγίων κοντά στα νεφρά ψ'μάδ' (το):  όψιμο κατσίκι ή αρνί ψαρός (ο):  γκριζομάλλης ψ'χούδ' (το):  το ψωμάκι των μνημοσύνων ψένου (ρ.):  ψήνω
http://akrielassonas.blogspot.