Εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα
Αν και η εγκατάσταση ενός ηλιακού θερμοσίφωνα θεωρείται απλή εργασία για τον υδραυλικό, εν τούτοις στην πράξη έχει αποδειχθεί ότι δεν γίνεται πάντοτε σωστά.Στον σύντομο αυτόν οδηγό δεν θα εξαντλήσουμε το θέμα της εγκατάστασης (συναρμολόγηση βάσης, επιλογή θέσης κ.λ.π.) που θα βρείτε σε όλα τα τεχνικά φυλλάδια εγκατάστασης ηλιακών, αλλά θα τονίσουμε τα σημεία στα οποία οφείλονται οι πιο συχνές αστοχίες για τα οποία δεν θα βρείτε αλλού πληροφορίες εντός και εκτός διαδικτύου.
Σημαντικά σημεία που πρέπει να προσέξουμε κατά την εγκατάσταση του ηλιακού μας θερμοσίφωνα είναι:
Εγκατάσταση μειωτή πίεσης στο δίκτυο ύδρευσης
Οι ηλιακοί θερμοσίφωνες, όπως και όλες οι συσκευές που θερμαίνουν νερό, σχεδιάζονται και κατασκευάζονται θεωρώντας ότι θα λειτουργούν σε μια μέγιστη πίεση λειτουργίας. (πίεση σχεδιασμού, ονομαστική πίεση) Αν η πίεση του δικτύου ξεπεράσει την ονομαστική για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι πολύ πιθανό ότι ο ηλιακός σας θα αστοχήσει. Τα μοντέλα ηλιακών που κατασκευάζονται στην Ελλάδα, σχεδιάζονται συνήθως για πιέσεις 10bar, ενώ οι φθηνοί ελληνικοί και κινέζικοι ηλιακοί θερμοσίφωνες σχεδιάζονται για πιέσεις 6bar ή σε μερικές περιπτώσεις και για χαμηλότερες πιέσεις.Η πίεση του δικτύου ύδρευσης στις περισσότερες περιοχές της χώρας μας κυμαίνεται στα 3,5~4,5bar, δεν είναι λίγες όμως οι περιοχές όπου παρατηρούνται πολύ μεγαλύτερες πιέσεις, ιδίως σε περιοχές που είναι κοντά στην πηγή του δικτύου διανομής. Σε πολλές περιοχές επίσης, παρ' όλο που η πίεση τις περισσότερες ώρες της ημέρας είναι "κανονική", υπάρχουν ώρες (συνήθως το βράδυ) όπου παρατηρούνται πολύ υψηλές πιέσεις, που φτάνουν ακόμη και τα 8bar.
Αν ο ηλιακός μας λοιπόν έχει σχεδιαστεί να λειτουργεί σε πιέσεις 6bar και τον εγκαταστήσουμε σε περιοχή όπου εμφανίζονται μεγαλύτερες πιέσεις, η διάρκεια ζωής του θα περιοριστεί σημαντικά.
Σε τέτοιες περιοχές, είναι σημαντικό να εγκαθιστούμε μειωτή πίεσης, μια διάταξη που δεν επιτρέπει στην πίεση του δικτύου ύδρευσης να περάσει στο σπίτι μας πάνω από ένα όριο. Η εγκατάσταση του μειωτή είναι σωστό να γίνεται στην είσοδο του σπιτιού και όχι στο δίκτυο του ζεστού νερού μόνο, αφ' ενός για να προστατεύσουμε και τα υπόλοιπα στοιχεία της υδραυλικής εγκατάστασης του σπιτιού (σωλήνες, βανάκια, σπιράλ κ.λ.π.) και αφ' εταίρου για να αποφύγουμε μεγάλες διαφορές πίεσης μεταξύ κρύου και ζεστού δικτύου.
Η ρύθμιση του μειωτή στα π.χ. 4bar, εξασφαλίζει ότι η πίεση στο σπίτι δεν θα ξεπεράσει ποτέ τα 4bar, όση κι αν είναι η πίεση του δικτύου.
Εγκατάσταση φίλτρου αλλάτων
Σε περιοχές με πολύ σκληρό νερό είναι χρήσιμο να τοποθετείται φίλτρο αλλάτων στην είσοδο του ηλιακού ώστε να περιοριστούν οι επικαθίσεις αλλάτων στο εσωτερικό του μπόιλερ. Η τοποθέτηση του φίλτρου αυτού δεν κρίνεται πάντα απαραίτητη, αλλά σε συνδυασμό με τακτική συντήρηση, θα μεγιστοποιήσει τον χρόνο ζωής του ηλιακού σας θερμοσίφωνα.Εγκατάσταση δοχείου διαστολής στο κλειστό κύκλωμα του ηλιακού.
Είναι γνωστό, ότι όταν ένα στερεό ή υγρό σώμα θερμαίνεται, αυτό διαστέλεται, ααυξάνει δηλαδή τον όγκο που καταλαμβάνει.Είναι επίσης γνωστό, ότι όταν θερμαίνουμε ένα υγρό σε ένα δοχείο συγκεκριμένου όγκου που εμποδίζει το υγρό να διασταλεί, αντί να αυξηθεί ο όγκος, αυξάνεται η πίεση στο δοχείο.
Το κλειστό κύκλωμα του ηλιακού (το κύκλωμα που περιλαμβάνει τον ηλιακό συλλέκτη, τις σωληνώσεις σύνδεσης με το μπόιλερ και τον εναλλάκτη του μπόιλερ και περιέχει νερό και αντί-ψυκτικό), είναι ένα κλειστό "δοχείο", με συγκεκριμένο όγκο, που δεν επιτρέπει στο νερό του κλειστού κυκλώματος να διασταλεί αυξάνοντας τον όγκο του. Η αύξηση της θερμοκρασίας του νερού λοιπόν, συνεπάγεται την αύξηση της πίεσης στο κλειστό κύκλωμα.
Ο λόγος για τον οποιον τοποθετείται ασφαλιστική βαλβίδα στο κλειστό κύκλωμα, είναι για την ανακούφιση της πίεσης όταν αυτή αυξάνεται πάνω από ένα όριο. Εκτός όμως από την ασφάλεια, θα πρέπει στο κλειστό κύκλωμα να τοποθετηθεί και ένα μικρό δοχείο διαστολής (1 λίτρο είναι αρκετό για τους ηλιακούς compact) στο ψηλότερο σημείο του ηλιακού. Το δοχείο διαστολής θα δώσει στο νερό του κλειστού κυκλώματος τον απαιτούμενο χώρο ώστε να μπορέσει να διασταλεί χωρίς να ανεβαίνει η πίεση στο κλειστό κύκλωμα.
Αν ο ηλιακός εγκατασταθεί χωρίς δοχείο διαστολής στο κλειστό κύκλωμα, το νερό δεν θα βρει χώρο να διασταλεί, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η πίεση στο κλειστό κύκλωμα. Η αύξηση της πίεσης, θα αναγκάσει την ασφαλιστική βαλβίδα να ανοίξει για να εκτονωθεί η πίεση. Όταν η βαλβίδα ανοίξει, θα βγει νερό από το κλειστό κύκλωμα, πράγμα που σημαίνει ότι το κλειστό κύκλωμα δεν θα κλείνει, και ο ηλιακός σας δεν θα λειτουργεί.
Αν έχετε ηλιακό που σας αναγκάζει συχνά να γεμίζετε το κλειστό κύκλωμα με νερό και αντιψυκτικό, ελέγξτε ότι ο ηλιακός σας διαθέτει δοχείο διαστολής στο κλειστό κύκλωμα και αν δεν διαθέτει, προσθέστε ένα δοχείο διαστολής.
Εγκατάσταση δοχείου διαστολής στο ανοικτό κύκλωμα του ηλιακού.
Όλα όσα είπαμε για το κλειστό κύκλωμα, ισχύουν αυτούσια και για το ανοικτό (το κύκλωμα που περιέχει το νερό χρήσης, το νερό που καταλήγει στο μπάνιο μας). Στο ανοικτό κύκλωμα βεβαίως, οι βρύσες ανοίγουν και η πίεση εκτονώνεται, άρα θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότι δεν είναι απαραίτητη η εγκατάσταση δοχείου διαστολής και στο ανοικτό κύκλωμα.Η σκέψη αυτή αποδεικνύεται λανθασμένη, όταν το νερό που ζεσταίνουμε στον ηλιακό δεν χρησιμοποιηθεί. Αν ο χρήστης της εγκατάστασης φύγει από το σπίτι για μερικές μέρες το καλοκαίρι, η πίεση στο ανοικτό κύκλωμα αυξάνεται (αφού δεν ανοίγουν οι βρύσες ώστε να εκτονωθεί η πίεση) και αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο ηλιακός μας (αλλά και ολόκληρο το δίκτυο του ζεστού νερού - σωλήνες, βανάκια, σπιράλ σύνδεσης) να καταπονείται από υψηλές πιέσεις και η ασφάλεια του ηλιακού να ανοίγει διαρκώς.
Το ίδιο συμβαίνει και με τους υψηλής απόδοσης θερμοσίφωνες με λυχνίες κενού, οι οποίοι τις καλοκαιρινές ημέρες με την μέγιστη ηλιακή ακτινοβολία καταπονούνται σε πολύ υψηλές πιέσεις αν ο χρήστης δεν χρησιμοποιήσει ζεστό νερό.
Η τοποθέτηση λοιπόν δοχείου διαστολής ανοικτού κυκλώματος κρίνεται απαραίτητη για να προστατεύσουμε τον ηλιακό μας θερμοσίφωνα και να απολαμβάνουμε ζεστό νερό χωρίς προβλήματα.
Πλήρωση κλειστού κυκλώματος.
Κατά την εγκατάσταση οποιουδήποτε ηλιακού θερμοσίφωνα, θα πρέπει οι ηλιακοί συλλέκτες να παραμένουν σκεπασμένοι καλά μέχρι την πλήρωση του κλειστού και του ανοικτού κυκλώματος με νερό.Αν ο εγκαταστάτης ξεσκεπάσει τους συλλέκτες πριν γεμίσει τα κυκλώματα, η θερμοκρασία μέσα στους συλλέκτες θα ανέβει σε πολύ υψηλά επίπεδα (> 100oC) , πράγμα που θα έχει σαν συνέπεια να γίνει πολύ δύσκολη η πλήρωση του κλειστού κυκλώματος, αφού το νερό που θα προσπαθούμε να βάλουμε στο κλειστό κύκλωμα θα εξατμίζεται μόλις έρθει σε επαφή με τις καυτές επιφάνειες του συλλέκτη. Εκτός του ότι ο υπολογισμός της αναλογίας ψυκτικού υγρού καθίσταται αδύνατος, η πλήρωση του κλειστού κυκλώματος δεν θα γίνει σωστά, λόγω της εξάτμισης του νερού.
Η πλήρωση του κλειστού κυκλώματος γίνεται με διάλυμα αντιψυκτικού και νερού σε τέτοια αναλογία, ώστε να προστατεύσουμε τον ηλιακό μας από τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα.
Η αναλογία εξαρτάται από τις ιδιότητες του αντιψυκτικού και αναγράφεται πάντα στην φιάλη του αντιψυκτικού υγρού. Για το διάλυμα καλό είναι να προτιμούμε την προπυλαινογλυκόλη, που είναι πιο ασφαλής για την υγεία του εγκαταστάτη. Η πλήρωση θα πρέπει να γίνεται προσεκτικά ώστε ο εγκαταστάτης να μην αναπνεύσει ατμούς του διαλύματος που περιέχουν αντιψυκτικό.
Σε περίπτωση που το αντιψυκτικό δεν περιέχει οδηγίες διάλυσης, μπορούμε να πούμε ότι για τα συνήθη αντιψυκτικά, διάλυμα 25%~30% σε αντιψυκτικό προστατεύει τον ηλιακό μας σε θερμοκρασίες μέχρι και -10oC, διάλυμα σε ποσοστό 50% μέχρι θερμοκρασίες -20οC, ενώ για χαμηλότερες θερμοκρασίες θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί περισσότερο αντιψυκτικό υγρό.
Τα παραπάνω είναι γενικές οδηγίες και όπως είπαμε θα πρέπει να τηρούνται οι αναλογίες στη φιάλη του αντί-ψυκτικού.
Η πλήρωση του κλειστού κυκλώματος θα πρέπει να γίνεται πάντοτε με προσοχή ώστε να μην εγκλωβιστεί αέρας στο πάνω μέρος του συλλέκτη ή στις σωληνώσεις σύνδεσης μπόιλερ - συλλέκτη.
Μονώσεις σωληνώσεων κλειστού και ανοικτού κυκλώματος
Οι σωληνώσεις του ανοικτού και του κλειστού κυκλώματος του ηλιακού μας θα πρέπει να μονωθούν καλά με μονωτικό τύπου armaflex πάχους 9mm και άνω (προτιμούμε τα 13mm λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται).Όλα τα αφρώδη μονωτικά μαύρου χρώματος δεν αντέχουν στην UV ηλιακή ακτινοβολία και για τον λόγο αυτόν είναι πολύ σημαντικό το μονωτικό υλικό να προστετευθεί έναντι της ηλιακής ακτινοβολίας με φίλμ PVC λευκού ή μαύρου χρώματος, ή και με προστατευτική βαφή ειδική για την προστασία των μονώσεων.
Μετά την εγκατάσταση
Οι ηλιακοί θερμοσίφωνες φτάνουν στην μέγιστη απόδοση τους 2 ημέρες μετά την ολοκλήρωση της εγκατάστασης. Στα υψηλής ποιότητας μοντέλα με κορυφαίους ηλιακούς συλλέκτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το ζεστό νερό από την πρώτη ημέρα, Σε κάθε περίπτωση, μην βιαστείτε να κρίνετε την απόδοση του ηλιακού σας πριν παρέλθει διάστημα 2 ημερών.Συχνές αιτίες για να μην λειτουργεί σωστά ο ηλιακός σας
Αν παρέλθει το διάστημα των 2 ημερών και ο ηλιακός σας δεν ζεσταίνει νερό όπως πρέπει, τότε ο εγκαταστάτης θα πρέπει να ελέγξει ότι δεν υφίσταται μία ή περισσότερες από τις παρακάτω αιτίες για τις οποίες ένας ηλιακός δεν λειτουργεί σωστά.- Κακή επιλογή προσανατολισμού
- Κακή κλίση του ηλιακού συλλέκτη
- Σκίαση συλλεκτών από δένδρα ή άλλα ψηλά αντικείμενα
- Κακή πλήρωση του κλειστού κυκλώματος
- Διαρροή στις σωληνώσεις του κλειστού κυκλώματος.
- Λανθασμένη σύνδεση σωληνώσεων κρύου / ζεστού μετά τον ηλιακό.
Γρηγόρης Μοναχός
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Α.Π.Θ.
