Του Ευάγγελου Στάθη, φιλόλογου
Οι Καραγκούνηδες είναι
μια κοινωνική ενότητα του Ελληνικού λαού με ιδιαίτερα και ευδιάκριτα
κοινωνικά και πολιτιστικά γνωρίσματα και δικές τους συνήθειες. Ιδιαίτερο
χαρακτηριστικό γνώρισμά τους είναι η ενδυμασία, ιδίως των γυναικών.
Ζούνε και κατοικούν στα πεδινά μέρη των νομών Τρικάλων και Καρδίτσας.
Τι ακριβώς ήταν, από που
προέρχονταν και γιατί ονομάστηκαν έτσι δεν έχει απολύτως εξακριβωθεί.
Για το όνομα Καραγκούνηδες έχουν υποστηριχθεί διάφορες απόψεις. Μερικοί
ερευνητές υποστηρίζουν ότι προέρχεται από τις λέξεις κάρα (=κεφαλή) και
κινώ (κουνώ)' Είχαν δηλαδή την συνήθεια, ιδίως τα παλιότερα χρόνια, να
χρησιμοποιούν για συνεννόηση τις κινήσεις του κεφαλιού τους αντί της
ομιλίας ή να κουνούν το κεφάλι τους μιλώντας.
Οι την κάραν κινούντες (κουνούντες) ονομάστηκαν Καρα(γ)κούνηδες.
Άλλη άποψη είναι ότι η λέξη προέρχεται από τη σύνθεση δυο ξένων λέξεων:
Της Τουρκικής καρά που σημαίνει μαύρος και της σλάβικης (ίσως αλβανικής) λέξης γουν δηλαδή...
γούνας με αποτέλεσμα
Καραγκούνηδες να είνα όσοι φορούσαν μαύρη γούνα. Η θεωρία αυτή μάλλον
δεν ευσταθεί, γιατί οι κάτοικοι του κάμπου, περισσότερο από
κλιματολογική άποψη, ήταν αδύνατο να φορούν μαύρες γούνες,
χαρακτηριστικό που αποδίδεται περισσότερο σε όσους ασχολούνται με την
κτηνοτροφία σε ορεινά μέρη με χαμηλές θερμοκρασίες.
Άλλη άποψη,
επικρατέστερη αυτή, ερμηνεύει το όνομα από τις λέξεις κάρα και Γιουνάν,
δηλαδή μαύροι Έλληνες. Μερικοί ερευνητές χρησιμοποιούν κυριολεκτικά τις
λέξεις, γιατί τάχα οι Τούρκοι κατακτητές ονόμαζαν έτσι τους κατοίκους
του κάμπου από το ηλιοκαμένο χρώμα του προσώπου.
Άλλοι πάλι αποδίδουν
μεταφορική σημασία στο όνομα, εννοώντας με τη λέξη μαύρος τον δύσμοιρο,
τον βασανισμένο, τον ταλαιπωρημένο δουλευτή της γης του Θεσσαλικού
κάμπου.
Ο καθηγητής
κοινωνιολογίας κ. Γεώργιος Καββαδίας μελέτησε τους Καραγκούνηδες και
διαπίστωσε πανάρχαια την καταγωγή τους. Τα τραγούδια τους και οι χοροί
τους είναι όμοιοι σχεδόν με τους άλλους Ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς,
αλλά με ρυθμούς αργούς και σταθερούς. Από την άποψη αυτή θυμίζουν
Δωριείς.
Σίγουρα οι Καραγκούνηδες
αποτελούν ξεχωριστό κομμάτι μες στον Ελληνικό χώρο. Η μοιρολατρική
ηρεμία της μονότονης ζωής στον κάμπο φτάνει στις μέρες μας με τους
χορούς, τα τραγούδια, τα ήθη και έθιμα των ανθρώπων που ολόκληρη τη ζωή
τους πολεμούσαν με τη μαλάρια (= Ελονοσία) και τη λάσπη για λίγο
καλαμπόκι κι ένα παράθυρο στον ήλιο. Τυπικό παράδειγμα αυτού του
καραγκούνικου ψυχισμού αποτελεί ο χορός της σβαρνιάρας, χορός που
αποτελεί πρόγονο της καραγκούνας, η μάνα της, όπως χαρακτηριστικά
αποκαλείται. Θεωρείται ότι είναι η παλιότερη οργανική σύνθεση απ' όλους
τους χορούς της περιοχής. Ονομάζεται σβαρνιάρα, γιατί οι χορευτές της
σβαρνίζουν, σέρνουν κατά κάποιον τρόπο τα πόδια τους υπογραμμίζοντας τον
βαρύ χαρακτήρα αυτού του Θεσσαλικού πληθυσμού.
ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΔΕΣ
Σύμφωνα με την έρευνα
του Γ. Καββαδία οι Καραγκούνηδες κατοικούν σε 73 χωριά από τα 232 του Ν.
Τρικάλων. Το 1940 ανέρχονταν σε 43.277 ενώ το1981 σε 49.717 ή στο
37,04% του Ν. (36% του Ν.)Ε Π Α Ρ Χ Ι Α Τ Ρ Ι Κ Α Λ Ω Ν
Κοινότητες χρονολογία 1940 1981
Αγ. Κυριακής 356 388
Αποστόλων 402 612
Αρδανίου 789 538
Αχλαδοχωρίου 171 183
Βαλτινού 547 731
Γεωργανάδων 334 475
Γλίνου 492 561
Γόμφων 1085 1207
Γριζάνου 1460 1453
Δενδροχωρίου 562 737
Δενδροχώρι 494 608
Εξάλοφος 68 129
Διαλεκτού 794 873
Διποτάμου 513 544
Διπόταμος 272 260
Ρόγκια 241 284
Δροσερού 466 547
Ελευθεροχωρίου 412 563
Ζάρκου 1861 1825
Ζηλευτής 748 634
Καρυών 253 252
Κεραμιδίου 341 448
Κεφαλοβρύσου 932 905
Κηπακίου 80 142
Κλοκοτού 683 841
Κουμαριάς 191 49
Κουμαριά 29
Συκιά 20
Κρήνης 823 1052
Κρηνίτσας 308 428
Λεπτοκαριάς 308 200
Λογγακίου 219 301
Λόγγου 332 379
Λυγαριάς 493 553
Μ. Κεφαλοβρύσου 637 725
Μεγαλοχωρίου 1617 1731
Μ. Καλυβίων 2465 2286
Μεγάρχης 1209 1062
Μεγάρχη 976 936
Ουρανός 80 128
Μουριάς 621 726
Νομής 356 494
Οιχαλίας (Νεοχωρίου) 2427 3221
Παλαιομοναστηρίου 1264 1216
Παλαιοπύργου 729 1036
Παλαιόπυργος 979
Κοκόνα 57
Παναγίτσας 455 416
Παραποτάμου 555 529
Παραπόταμος 284 223
Βαλομάνδρι 151 132
Λιλή 120 174
Πατουλιάς 425 528
Περδικορράχης 154 120
Πετροπόρου 289 571
Πετρωτού 714 1148
Πηγής 1196 1325
Πηνειάδας 193 484
Πρίνου 354 702
Πυργετού 713 1095
Ράξας 837 761
Ράξα 694 669
Χαιδεμένη 143 192
Ριζαριού 723 740
Ριζώματος 1419 1339
Σερβωτών 489 630
Σωτήρας 313 351
Ταξιαρχών 1164
Φανερωμένης 584 578
Φαρκαδόνας 1763 2117
Φήκης 1182 1368
Φήκη 998 1118
Δροσοπηγή 184 250
Φλαμουλίου 318 490
Φωτάδας 346 479
Χρυσαυγής 459 454
Σύνολο Καραγκούνηδων 40761 47317
Σύνολο Κατοίκων επαρχίας 83775 105004
http://tovaltino.blogspot.gr/ #
KARDITSAS.BLOG:ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΔΕΣ ΖΟΥΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ...ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΦΑΡΣΑΛΩΝ.
