της Βικτωρίας Πολύζου, συμβουλευτική ψυχοθεραπεύτρια, σύμβουλος σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού, medlabnews.gr
Η
Δυσλεξία είναι μια δυσκολία νευροβιολογικής και νευροαναπτυξιακής φύσης
με κληρονομική προδιάθεση. Επηρεάζει τις γνωστικές διεργασίες του
εγκεφάλου που αφορούν την κατάκτηση των δεξιοτήτων ανάγνωσης, γραφής,
ορθογραφίας. Η δυσλεξία επηρεάζει τη ζωή εκατομμυρίων παιδιών και
ενηλίκων σε όλο τον
κόσμο, με σοβαρές εκπαιδευτικές, ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες.
Εκδηλώνεται τα πρώτα χρόνια στο Δημοτικό σχολείο ως μία απροσδόκητη και ανεξήγητη μαθησιακή δυσκολία στην ανάγνωση και γραφή, σε φυσιολογικά παιδιά με κανονική ή και ανώτερη ευφυΐα που μέχρι τότε τίποτε δεν έδειχνε ότι είχαν κάποιο πρόβλημα.
Στο
25% των μαθητών υπολογίζονται τα παιδιά με δυσλεξία στην Ελλάδα. Πολλά
από αυτά αντιμετωπίζουν την επικριτική συμπεριφορά, τόσο των δασκάλων,
όσο και των γονιών τους, οι οποίοι δεν μπορούν να αντιληφθούν το
πρόβλημα.
Η
δυσλεξία είναι συνήθως κληρονομική με κύρια συμπτώματα στην ανάγνωση
και στην ορθογραφία (στον γραπτό λόγο) , όμως ταυτόχρονα αποτελεί
βιολογική υπεροχή. Γι ’αυτό δεν εμπόδισε τους Αϊνστάιν, Έντισον,
Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Ρoκφέλερ, Τομ Κρουζ, Σιλβέστερ Σταλόνε, όλοι τους
δυσλεξικοί να διαπρέψουν ως διάσημοι εφευρέτες, επιστήμονες,
ολυμπιονίκες, έμποροι ή και καλλιτέχνες. Το πέτυχαν επειδή η
δυσλεξία τους προίκισε με δημιουργικούς εγκεφάλους, επειδή τους
συμπαραστάθηκαν, επειδή πίστεψαν στον εαυτό τους, επειδή προσπάθησαν.
Δηλαδή, η δυσλεξία δε σταματά το παιδί να αναπτύξει το ταλέντο του
και να επιτύχει, αρκεί να διαγνωσθεί έγκαιρα και σωστά και το παιδί να
βοηθηθεί, να εμψυχωθεί, να γίνει αποδεκτό όπως είναι και να προσπαθήσει.
Η δυσλεξία είναι μια διαταραχή που:
- Αφορά και περιορίζεται μόνο στο γραπτό λόγο και όχι στον προφορικό. Περιορίζεται δηλαδή σε διαταραχή των δεξιοτήτων εκείνων που είναι αναγκαίες για την εκμάθηση της ανάγνωσης, της γραφής και της ορθογραφίας.
- Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι η δυσλεξία είναι σύνδρομο και ως σύνδρομο δεν μπορεί παρά η διάγνωση της να στηρίζεται σε περιγραφή τυπικών χαρακτηριστικών εκδηλώσεων.
- Παρουσιάζεται σε παιδιά με κανονική ή και ανώτερη νοημοσύνη που φοιτούν σε κανονικά σχολεία κι έχουν εκτεθεί σε συνήθη κοινωνικά και πολιτιστικά ερεθίσματα. Δηλαδή δεν πρόκειται για περιβαλλοντικό πρόβλημα, αλλά για νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει θεμελιώδεις λειτουργίες
Τα συμπτώματα του συνδρόμου της δυσλεξίας είναι:
- Δυσκολία στην ανάγνωση
- Δυσκολία στη γραφή
- Δυσκολία στην ορθογραφία
- Διάσπαση προσοχής
- Διαταραχή προσανατολισμού
- Προβλήματα οφθαλμοκίνησης
- Δυσχέρεια αντίληψης της αλληλουχίας
- Δευτεροπαθή ψυχολογικά προβλήματα
Η
δυσλεξία είναι ιδιαίτερα παραπλανητική, γιατί δεν φαίνεται στην
καθημερινή προφορική επικοινωνία, αφού δεν παρουσιάζουν προβλήματα λόγου
ή ομιλίας και συχνά έχουν εξαιρετική λογική και ευφυΐα. Δηλαδή, στη δυσλεξία δεν υπάρχει πρόβλημα προφορικού ή καθαρότητας λόγου
και, συνεπώς, δεν τίθεται θέμα λογοθεραπείας ούτε στη διάγνωση, ούτε
στην αντιμετώπιση, η οποία διεθνώς είναι ψυχοεκπαιδευτική και γι’ αυτό
πραγματοποιείται μόνον από ειδικούς παιδαγωγούς και ψυχολόγους,
εξειδικευμένους στις μαθησιακές δυσκολίες .
Μύθοι και αλήθειες
Μύθος 1: Δεν υπάρχει «θεραπεία» για τη δυσλεξία.
Αλήθεια:
H δυσλεξία δεν είναι ασθένεια. Με τη σωστή διδασκαλία και τη βοήθεια
του κατάλληλου ατόμου, οι δυσλεκτικοί μπορούν να μάθουν να διαβάζουν
ακριβώς όπως και οποιοσδήποτε άλλος.
Μύθος 2: Οι δυσλεκτικοί έχουν «ειδικές ικανότητες».
Αλήθεια:
Εκτός από τα προβλήματα τους με την ανάγνωση, οι δυσλεκτικοί έχουν
λίγο-πολύ τις ίδιες ικανότητες με όλους τους άλλους. Μερικοί δυσλεξικοί
έχουν εξαιρετικές ικανότητες, αλλά ακριβώς το ίδιο πράγμα μπορεί να
ειπωθεί και για άτομα χωρίς πρόβλημα δυσλεξίας.
Μύθος 3: Η δυσλεξία είναι ένα «δώρο».
Αλήθεια:
Το μόνο που προσφέρει η δυσλεξία στους δυσλεξικούς που δεν έχουν μάθει
να διαβάζουν σωστά είναι δυστυχία. Όσους δυσλεκτικούς και να ρωτήσουμε
δεν θα πάρουμε θετική απάντηση για την δυσλεξία. Χαρακτηριστική είναι η
έκφραση ενός δυσλεκτικού: «εάν η δυσλεξία είναι δώρο, παρακαλώ πάρτε την
πίσω»
Μύθος 4: Οι δυσλεκτικοί έχουν υψηλή νοημοσύνη.
Αλήθεια:
Επανειλημμένες μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ
της δυσλεξίας και της νοημοσύνης στα μικρά παιδιά. Η νοημοσύνη των
δυσλεκτικών κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα με των μη δυσλεκτικών ατόμων.
Ωστόσο εάν οι δυσλεκτικοί δεν μάθουν να διαβάζουν, φαίνεται ότι το IQ
τους μειώνεται περισσότερο από των μη δυσλεκτικών με την ηλικία.
Μύθος 5: Οι δυσλεκτικοί έχουν χαμηλή νοημοσύνη.
Αλήθεια:
Όπως είπαμε ήδη δεν υπάρχει σχέση ανάμεσα στη νοημοσύνη και στην
δυσλεξία. Έχουν υπάρξει μεγάλες προσωπικότητες με ιδιαίτερα υψηλό IQ οι
οποίοι είχαν δυσλεξία (όπως ο Einstein, οThomas Edison και πολλοί άλλοι)
Μύθος 6: Η δυσλεξία δεν μπορεί να διαγνωστεί στα πολύ μικρά παιδιά.
Αλήθεια:
Ο έμπειρος δάσκαλος μπορεί να εντοπίσει την δυσλεξία από τις πρώτες
μέρες του παιδιού στο σχολείο. Η άποψη ότι σε κάποια παιδιά η δυσλεξία
αργεί να εμφανιστεί είναι αβάσιμη.
Μύθος 7: Η δυσλεξία εμφανίζεται σε πολύ μικρό ποσοστό πληθυσμιακά
Αλήθεια:
Πρόσφατες έρευνες σε Βρετανία και ΗΠΑ δείχνουν ότι το 15-20% του
πληθυσμού αντιμετωπίζει πρόβλημα δυσλεξίας. Με βάση το γεγονός ότι ακόμα
και σήμερα πολλοί γονείς δυσκολεύονται να αποδεχτούν το πρόβλημα, το
ποσοστό αυτό ίσως είναι ακόμα μεγαλύτερο.
Μύθος 8: Οι δυσλεκτικοί χρειάζονται ειδική επαγγελματική βοήθεια.
Αλήθεια:
Σχεδόν ο καθένας μπορεί να διδάξει έναν δυσλεκτικό να διαβάζει και να
συλλαβίζει, εάν έχει υπομονή, σωστό πρόγραμμα και μέθοδο.
Μύθος 9: Τα παιδιά «μαθαίνουν να διαβάζουν διαβάζοντας».
Αλήθεια:
Εάν αυτό ήταν έτσι, κάθε παιδί θα ήταν σε θέση να διαβάσει. Το να
δίνουμε βιβλία σε παιδιά πριν να έχουν αποκτήσει την ικανότητα να
διαβάζουν είναι εφάμιλλο της παιδικής κακοποίησης! Ποτέ δεν θα πρέπει να
αναγκάζουμε τα παιδιά να επιδεικνύουν δημόσια την όποια ανικανότητα
τους.
Μύθος 10: Η αντιστροφή γραμμάτων είναι μια σαφής ένδειξη της δυσλεξίας.
Αλήθεια:
Αν τα παιδιά διδάσκονται να σχηματίζουν γράμματα σωστά, δεν
αντιστρέφουν τα γράμματα, είτε είναι δυσλεκτικά ή όχι. Όταν τα παιδιά
αφήνονται να αντιγράφουν τα γράμματα με τον τρόπο που θέλουν, συνήθως
περνούν σε μία φάση που αντιστρέφουν τα γράμματα και τα δυσλεκτικά
παιδιά αργούν περισσότερο να ανακάμψουν από αυτό.
Μύθος 11: Τα συμπτώματα της δυσλεξίας φθίνουν με την πάροδο του χρόνου χωρίς παρέμβαση
Αλήθεια:
Οι δυσλεκτικοί αναπτύσσουν από μόνοι τους τεχνικές ώστε να
ανταπεξέλθουν στο πρόβλημα τους. Έτσι το πρόβλημα συγκαλύπτεται, η
δυσλεξία όμως παραμένει.
Μύθος 12: Τα αγόρια είναι 3 ή 4 φορές πιο πιθανό να είναι δυσλεκτικά από ό, τι τα κορίτσια.
Αλήθεια:
Τα αγόρια είναι πολύ πιο πιθανό να αποτύχουν να μάθουν να διαβάζουν με
σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, αλλά αυτό δεν είναι επειδή είναι πιο
επιρρεπή στη δυσλεξία. Συνήθως τα αγόρια λόγω του ότι είναι πιο
υπερκινητικά και διασπάται ευκολότερα η προσοχή τους, μαθαίνουν να
διαβάζουν πιο δύσκολα.
Μύθος 13: Δυσλεκτικά θεωρούνται μόνο τα άτομα που παρουσιάζουν αντιστροφή των γραμμάτων
Αλήθεια:
Η δυσλεξία είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, με πολυποίκιλα συμπτώματα που δεν
περιορίζονται μόνο στην αντιστροφή των γραμμάτων. Για παράδειγμα ένα
άτομο μπορεί να παρατηρεί λέξεις που «ξεφεύγουν» από τη σειρά τους, ενώ
ένα άλλο άτομο να εντοπίζει «θαμπές» λέξεις στο κείμενο.
Μύθος 14: Οι δυσλεκτικοί είναι τεμπέληδες
Αλήθεια:
Οι δυσλεκτικοί δεν είναι τεμπέληδες. Ο εγκέφαλος των δυσλεκτικών
παιδιών εργάζεται εντονότερα από των μη δυσλεκτικών. Η απογοήτευσή τους
όταν δεν τα καταφέρνουν τους οδηγεί στο να εγκαταλείπουν αυτό που
κάνουν. Αυτό από κάποιους εκλαμβάνεται ως τεμπελιά, χωρίς όμως να ισχύει
κάτι τέτοιο.
Μύθος
15: Οι δυσλεκτικοί είναι αδέξιοι, και δυσκολεύονται (για παράδειγμα) να
μάθουν να δένουν τα κορδόνια τους.
Αλήθεια: Μερικοί δυσλεκτικοί είναι
όντως αδέξιοι, αλλά οι περισσότεροι δεν είναι. Για άλλη μια φορά, δεν
υπάρχει κάποια αποδεδειγμένη σχέση. Τα περισσότερα αδέξια παιδιά
μαθαίνουν να διαβάζουν χωρίς πρόβλημα.
Μύθος
16: Η αριστεροχειρία είναι σημάδι δυσλεξίας.
Αλήθεια: Δεν υπάρχουν
μελέτες που να έχουν βρει ποτέ κάτι περισσότερο από μία πολύ μικρή
σύνδεση. Οι περισσότερες μελέτες δεν υποδεικνύουν κάποια σχέση ανάμεσα
στην αριστεροχειρία και τη δυσλεξία.
Η δυσλεξία δεν διορθώνεται ποτέ οριστικά.Με
την βοήθεια προγραμμάτων παρέμβασης ο μαθητής μπορεί να μάθει
εναλλακτικούς τρόπους για την αντιμετώπισή της. Οσο πιο νωρίς διαγνωστεί
το πρόβλημα και ξεκινήσει η αντιμετώπισή του τόσο καλύτερα θα
προοδεύσει το παιδί στην ζωή του, όπως κάθε φυσιολογικό παιδί. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της δυσλεξίας είναι δυνατή σε οποιαδήποτε ηλικία, ανεξάρτητα από τη βαρύτητα και το είδος της δυσλεξίας.
