ΚΑΘΕ ΠΟΤΕ ΛΕΜΕ ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ? ~ ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ, ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΦΩΤΩΝ

ΤΑ ΛΕΜΕ 3 ΦΟΡΕΣ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ:
1. Τα κάλαντα των Χριστουγέννων:24 Δεκεμβρίου
2. Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς:31 Δεκεμβρίου
3. Τα κάλαντα των Φώτων:5 Ιανουαρίου

ΝΑ ΤΑ ΠΟΥΜΕ?

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα

Καλήν εσπέραν άρχοντες, 
αν είναι ορισμός σας, 
Χριστού την θείαν Γέννησιν 
να πω στ' αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον 
εν Βηθλεέμ τη πόλει. 
Οι ουρανοί αγάλλονται 
χαίρει η κτήσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται 
εν φάτνη των αλόγων  
ο Βασιλεύς των ουρανών 
και Ποιητής των όλων.
Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι το "Δόξα εν Υψίστοις"
και τούτο Άξιον εστί η των ποιμένων πίστις.

ΝΑ ΤΑ ΠΟΥΜΕ?

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά
ψηλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος.

Αρχή που βγήκε ο Χριστός
άγιος και Πνευματικός,
στη γη να περπατήσει
και να μας καλοκαρδίσει.

Άγιος Βασίλης έρχεται,
και δεν μας καταδέχεται,
από την Καισαρεία,
συ' σαι αρχόντισσα κυρία.

Βαστά εικόνα και χαρτί
ζαχαροπλάστη, ζυμωτή
χαρτί και καλαμάρι
δες και με-δες και με το παλικάρι.

Το καλαμάρι έγραφε,
τη μοίρα του την έλεγε
και το χαρτί-και το χαρτί ομίλει
Άγιε μου-άγιε μου καλέ Βασίλη.

Κάτσε να φας, κάτσε να πιεις
κάτσε τον πόνο σου να πεις
κάτσε - κάτσε να τραγουδήσειςκαι να μας καλοκαρδίσεις. 

ΝΑ ΤΑ ΠΟΥΜΕ?

Κάλαντα των Φώτων

Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός 
η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός. 
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό 
κάθετ' η κυρά μας η Παναγιά.
'Οργανo βαστάει, κερί κρατεί 
και τον 'Αϊ-Γιάννη παρακαλεί. 
'Αϊ-Γιάννη αφέντη και βαπτιστή 
βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί.
Ν' ανεβώ επάνω στον ουρανό 
να μαζέψω ρόδα και λίβανο. 
Καλημέρα, καλημέρα, 
Καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά...

ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ~ ΕΘΙΜΟ

Τα κάλαντα είναι ελληνικό έθιμο που διατηρείται αμείωτο ακόμα και σήμερα με τα παιδιά να γυρνούν από σπίτι σε σπίτι 2 μαζί ή και περισσότερα και να τραγουδούν τα κάλαντα συνοδεύοντας το τραγούδι τους με το τρίγωνο ή ακόμα και κιθάρες, ακορντεόν, λύρες, ή φυσαρμόνικες.

Τα παιδιά γυρνούν από σπίτι σε σπίτι, χτυπούν την πόρτα και ρωτούν: «Να τα πούμε;». Αν η απάντηση από τον νοικοκύρη ή την νοικοκυρά είναι θετική, τότε τραγουδούν τα κάλαντα για μερικά λεπτά τελειώνοντας με την ευχή «Και του Χρόνου. Χρόνια Πολλά». Ο νοικοκύρης τα ανταμείβει με κάποιο χρηματικό ποσό, ενώ παλιότερα τους πρόσφερε μελομακάρονα ή κουραμπιέδες.

Κάλαντα λέγονται την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων και είναι διαφορετικά για κάθε γιορτή.

Καταγωγή της λέξης κάλαντα

Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα. Πιστεύεται ότι η ιστορία τους προχωρεί πολύ βαθιά στο παρελθόν και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Βρήκαν, μάλιστα, αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα).

Τα παιδιά της εποχής εκείνης κρατούσαν ομοίωμα καραβιού που παρίστανε τον ερχομό του θεού Διόνυσου. Άλλοτε κρατούσαν κλαδί ελιάς ή δάφνης στο οποίο κρεμούσαν κόκκινες και άσπρες κλωστές. Στις κλωστές έδεναν τις προσφορές των νοικοκύρηδων.

Το τραγούδι της Ειρεσιώνης της εποχής του Ομήρου, το απαντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης:

Στο σπίτι ετούτο πού 'ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη
ν' ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα
να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη
και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι, κρασί και λάδι
κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι».

http://www.explorecrete.com/