Ιερά Μονή Πελεκητής
Φωτογραφία:Ηρακλής Μήλας
Καρδίτσα. Μια μικρή καρδιά που χτυπάει ακριβώς στο κέντρο της Ελλάδας και μοιάζει σαν κάθε χτύπος της να σε ανεβάζει από τα επίπεδα χαμηλά στα απόκρυμνα ψηλά, από τον κάμπο στα βουνά.
Οι καρδιτσιώτικοι τόποι στέκουν σαν σημεία αναφοράς για βουνίσιους και καμπίσιους, για όσους αγαπούν την ατέλειωτη ευθεία και για όσους λατρεύουν τις διαδοχικές κορφές. Ισως δεν υπάρχει άλλος τόπος στη χώρα μας με δύο τόσο έντονα διακριτούς χαρακτήρες. Και μέσα σε αυτούς απλώνονται την ίδια στιγμή αμέτρητες εικόνες απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς, αλλά και δεκάδες θύλακες πολιτισμού.
Οι διαδρομές στην Καρδίτσα δεν έχουν τελειωμό και, για όσους ξέρουν, εδώ υπάρχουν ακόμα πολλά ανεξερεύνητα και ακριβοθώρητα διαμάντια που σε αφήνουν με το στόμα ανοιχτό.
Σημείο συνάντησης για βουνίσιους και καμπίσιους, για αγρότες και κτηνοτρόφους, για το άγριο και το ήρεμο πρόσωπο του τόπου είναι η πόλη της Καρδίτσας στο κέντρο του νομού, ανάμεσα στους δύο κόσμους. Απλωμένη επίπεδα σχεδόν στην άκρη του κάμπου πριν αυτός δώσει τη θέση του στους λόφους και τις οροσειρές, η Καρδίτσα, εδώ και χρόνια, έχει το προνόμιο να είναι μία από τις πιο φιλικές για τους κατοίκους της, αλλά και τους επισκέπτες της, πόλη της Ελλάδας.
Το όνομά της έχει διάφορες θεωρίες προέλευσης, από τις «καρυδίτσες» του βαμβακιού που από την τουρκοκρατία καλλιεργούνταν εδώ μέχρι την παραφθορά του σλαβικού gradista που σημαίνει πόλη. Αλλά σίγουρα η πιο γοητευτική θεωρία είναι αυτή που λέει ότι η πόλη ονομάστηκε έτσι επειδή βρίσκεται στο κέντρο, δηλαδή στην καρδιά, ανάμεσα στον κάμπο και στα βουνά.
Η χιονισμένη ραχοκοκαλιά των θεσσαλικών Αγράφων καθρεφτίζεται στα γαλήνια νερά της λίμνης Πλαστήρα.
Φωτογραφία:Ηρακλής Μήλας
Θεσσαλιώτιδα, η κοιτίδα
Μπορεί η Καρδίτσα να είναι η νεότερη από τις υπόλοιπες μεγάλες πόλεις της Θεσσαλίας, αλλά υπάρχουν ευρήματα που δείχνουν ότι η ευρύτερη περιοχή έχει κατοικηθεί από τη Παλαιολιθική εποχή.
Και κάπως έτσι κινείται και η υπόλοιπη ιστορία του τόπου ανάμεσα σε θρύλους και γεγονότα. Κατ’ αρχάς εδώ βρισκόταν η αρχαία Θεσσαλιώτιδα, η κοιτίδα όλων των Θεσσαλών. Από εδώ περάσανε στα αρχαία χρόνια Πελασγοί, Mινύες, Mυρμιδόνες, Δόλοπες, Aθαμάνες, Aιολείς και Bοιωτοί και όλοι σχεδόν άφησαν τα ίχνη τους.
Το 1455 η Καρδίτσα αναφέρεται ως χωριό της επαρχίας Φαναρίου, με πληθυσμό περίπου 160 κατοίκους και μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα ο οικισμός έχει σχεδόν αστικοποιηθεί. Η χρονιά ιδρύσεως της πόλης θεωρείται κάπως πιο τυπικά το έτος 1800. Ο Αγγλος περιηγητής Leake αναφέρει την παρουσία ενός οικισμού το 1810, λίγα χρόνια όμως μετά στην περιοχή ξέσπασε λιμός που ερήμωσε τον τόπο. Στα χρόνια της Επανάστασης του ’21 στην περιοχή έδρασε ο αρχιστράτηγος Καραϊσκάκης μαζί με άλλους οπλαρχηγούς, ενώ η πόλη απελευθερώθηκε από τους Οθωμανούς εξήντα χρόνια μετά.
Ξεχωριστή μέρα στην ιστορία της πόλης υπήρξε η 12η Μαρτίου του 1943, όταν η Καρδίτσα, με τη βοήθεια των αγωνιστών του ΕΛΑΣ, έγινε για λίγους μήνες η πρώτη ελεύθερη, από τους Γερμανούς, πόλη της Ευρώπης. Και αυτό το ελεύθερο πνεύμα μοιάζει να έχει επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας, καθώς η πόλη έχει αριστοτεχνικά αφομοιώσει στον ιστό της τον αειφορικό τρόπο ζωής που διακρίνει τις πιο πρωτοποριακές πόλεις του κόσμου.
Το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς της Καρδίτσας, όπως φαίνεται από τον τελευταίο παραδοσιακό δρόμο της πόλης, την οδό Βάλβη.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Η Καρδίτσα είναι μια μικρή, ιδανική πόλη για περπάτημα, με πεζόδρομους, πλατείες και πάνω από όλα με τους περίφημους ποδηλατόδρομούς της που την έκαναν διάσημη πολλά χρόνια πριν το αγαπημένο δίκυκλο γνωρίσει, σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδας, τη σημερινή του άνθηση.
Ποδήλατο στο κέντρο της πόλης
Μπορεί ο χαρακτηρισμός της πόλης ως «το Αμστερνταμ της Ελλάδας» να είναι λίγο υπερβολικός, αλλά είναι αλήθεια ότι το ποδήλατο είναι το αγαπημένο μέσο μετακίνησης των κατοίκων και ο καλύτερος τρόπος για τον ταξιδιώτη να κάνει τη βόλτα του. Σε διάφορα σημεία της πόλης υπάρχουν σταθμοί μίσθωσης ποδηλάτων, με το σύστημα κοινοχρήστων ποδηλάτων του Δήμου να είναι εξαιρετικά οικονομικό και εύκολο στη χρήση και γι’ αυτό μη διστάσετε να ανεβείτε σε ένα αγαπημένο δίτροχο. Το δίκτυο των ποδηλατοδρόμων φτάνει τα 7,5 χλμ. στον αστικό ιστό και τα 10,5 χλμ. στην περιαστική περιοχή, και στο διάβα σας θα συναντήσετε δεκάδες ακόμα ποδηλάτες που ομορφαίνουν την πόλη.
Η Καρδίτσα απλώνεται κυκλικά στην άκρη του κάμπου σε ένα σημείο που τα ποτάμια του Γαβριά και του Καράμπαλη που κατεβαίνουν από τα βουνά ενώνονται και καταλήγουν στον Καλέντζη, ο οποίος διασχίζει όλο τον κάμπο πριν τα νερά του ενωθούν με τον Ενιπέα. Οι υδάτινοι διάδρομοι δημιουργούν όμορφα παρόχθια δάση στα σύνορα της πόλης, ενώ το πράσινο σημείο αναφοράς μέσα στον αστικό ιστό είναι το περίφημο πάρκο με την υπέροχη ονομασία Παυσίλυπο. Στο τέλος του πεζόδρομου Τερτίπη, που ενώνει το άλσος με την Πλατεία Ελευθερίας, το Παυσίλιπο είναι ιδανικό για μια ήρεμη βόλτα. Εδώ βρισκόταν το αλλοτινό Βαρούσι, το ιστορικό κέντρο της πόλης, ενώ στο σημερινό πάρκο γίνονταν παλιά οι μεγάλες ζωοπανηγύρεις της ευρύτερης περιοχής.
Ο έφιππος ανδριάντας του Νικολάου Πλαστήρα στην ομώνυμη πλατεία.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Στα νότια του βρίσκεται η πλατεία Πλαστήρα που πήρε το όνομά της από τον διάσημο τέκνο της πόλης με τον έφιππο ανδριάντα του στρατιωτικού να πρωταγωνιστεί, ενώ λίγο πιο δίπλα βρίσκεται η μεγάλη υπαίθρια σκακιέρα θυμίζοντας την παραδοσιακή αγάπη που έχουν οι Καρδιτσιώτες για το σκάκι. Στην πλατεία και περιμετρικά του Παυσίλυπου θα συναντήσετε και πολλά τσιπουράδικα, ταβέρνες και ζαχαροπλαστεία, το Δημοτικό Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο «Λ. & Ν. Σακελλαρίου» με πολλά εκθέματα από την ιστορία της πόλης, αλλά και τον μεγαλόπρεπο Μητροπολιτικό ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Γνωριμία με τα αξιοθέατα
Από το Παυσίλυπο μπορεί κανείς να φτάσει γρήγορα στην κεντρική πλατεία της Καρδίτσας, την πλατεία Ελευθερίας, που φιλοξενεί τα αγάλματα των Μουσών Ερατώ, Θάλεια και Κλειώ, και της Χάριτος Αγλαΐας, το ιστορικό νεοκλασικό κτίριο Παλλάς και το σύγχρονο συντριβάνι. Λίγο πιο βόρεια, ανάμεσα στα κτίρια, βρίσκεται η μικρή πλατεία Δικαστηρίων και ένα στενό παρακάτω υψώνεται ένα μεγαλοπρεπές νεοκλασικό μέγαρο που σήμερα φιλοξενεί το ξενοδοχείο Αρνη.
Νότια της πλατείας Ελευθερίας θα συναντήσετε το εντυπωσιακό κτίριο της Δημοτικής Αγοράς, ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα με χαρακτηριστικό μεταλλικό σκελετό στη στέγη με γυάλινη πλήρωση στο οποίο βρίσκονται διάφορα εμπορικά μαγαζιά. Αξίζει να περπατήσετε στην οδό Βάλβη, κάθετη στην Αγορά, που θεωρείται ένας από τους τελευταίους εμπορικούς δρόμους που θυμίζει κάτι από την παλιά Καρδίτσα.
Από εδώ μπορείτε να κάνετε μια τελευταία ποδηλατάδα στην πόλη για να φτάσετε στο σχετικά νέο (2010) και όμορφο Αρχαιολογικό Μουσείο που φιλοξενεί εκθέματα που χρονολογούνται από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και την ύστερη αρχαιότητα αλλά και στην αξιόλογη Δημοτική Πινακοθήκη που βρίσκεται ακριβώς δίπλα του.
Το κέντρο της Καρδίτσας, η πλατεία της Ελευθερίας.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Βγείτε με το ποδήλατο έξω από την πόλη και κατευθυνθείτε νότια, όπου μετά από μόλις 3 χιλιόμετρα θα συναντήσετε το περιαστικό άλσος της Παπαράντζας, παλαιό αγαπημένο τόπο για την βόλτα των αστών, το οποίο αποτελεί ένα σπάνιο απομεινάρι από τα αρχαία δάση βελανιδιών και φτελιών που αγκάλιαζαν τον κάμπο.
Η λίμνη που αναγέννησε έναν τόπο
Ηταν το μακρινό 1925 όταν ο Νικόλαος Πλαστήρας εμπνεύστηκε ένα έργο που θα άλλαζε την όψη της πατρίδας του, δίνοντας ζωή στον κάμπο. Ενα φράγμα και μια τεχνητή λίμνη, εκεί πάνω στο οροπέδιο της Νεβρόπολης, νότια από το χωριό Μορφοβούνι, γενέτειρα του Μαύρου Καβαλάρη. Χρειάστηκε να περάσουν επτά χρόνια από τον θάνατό του, όταν τα νερά άρχισαν να κατακλύζουν το οροπέδιο το έτος 1960 και να δημιουργούν την τεχνητή λίμνη Πλαστήρα που από τότε προσφέρει τα άφθονα νερά των θεσσαλικών Αγράφων για την άρδευση και την ύδρευση του Θεσσαλικού κάμπου, αλλά και για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Η λίμνη Πλαστήρα ονομάζεται επίσης και λίμνη Ταυρωπού, καθώς πάνω στον ρου του ποταμού, παραπόταμο του Αχελώου, χτίστηκε το φράγμα που φτάνει σε ύψος τα 83 μέτρα.
Η λίμνη απλώνεται ανάμεσα σε λόφους, μόλις 15 χλμ. δυτικά της Καρδίτσας, σε ένα υψόμετρο 800 μέτρων. Καταλαμβάνει μια συνολική έκταση περίπου 25.000 στρεμμάτων και έχει μέγιστο βάθος 65 μέτρα. Οι αριθμοί όμως ωχριούν μπροστά στη μαγική της εικόνα, ιδιαίτερα όταν ο ερχομός του φθινοπώρου δημιουργεί μια παλέτα χρωμάτων που στεφανώνουν τα κρυστάλλινα νερά. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, και μοναδικό σε αυτές τις διαστάσεις στη χώρα μας, είναι οι δαντελωτές ακτές της λίμνης που δημιουργούν πανέμορφα φιόρδ.
Το εσωτερικό του Μητροπολιτικού ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Οταν δημιουργήθηκε πολλοί κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή, αλλά δεν άργησε ο καιρός που άρχισαν να επιστρέφουν, καθώς πλέον πρόκειται για τητογραφία: Ηρακλής Μήλαςν πιο τουριστική λίμνη της χώρας μας, προσελκύοντας χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. Η παραγωγή ενέργειας, η κάλυψη των αναγκών σε νερό, η δημιουργία ενός τοπίου εξαιρετικής ομορφιάς και η τουριστική ανάπτυξη αποδεικνύουν ότι τα αειφορικά έργα των ανθρώπων μπορούν να πετύχουν την προκοπή του τόπου.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Από την δημιουργία της λίμνης και μετά έχει παρατηρηθεί μία έκρηξη της βιοποικιλότητας καθώς στα ήρεμα νερά της και στα πυκνά δάση βρίσκουν προστασία δεκάδες είδη της πανίδας.
Μαζί, πουρνάρια, φιλύκια, κουμαριές, φράξοι και κουτσουπιές, βελανιδιές, καστανιές και πλατάνια κατεβαίνουν από τους λόφους στις όχθες και μόνο τα γραφικά χωριά ξεπετάγονται από την πυκνή βλάστηση.
Η πρώτη εικόνα
Ο δρόμος από την Καρδίτσα οδηγεί αρχικά στο Μορφοβούνι, αν και αξίζει κανείς να κάνει την παράκαμψη προς τον ιστορικό Μεσενικόλα, το χωριό που χαρακτηρίζεται ως το μπαλκόνι της Θεσσαλίας, αφού από εδώ το βλέμμα σας φθάνει μέχρι τον Ολυμπο και το Πήλιο. Ο Μεσενικόλας μαζί με το Μορφοβούνι και το χωριό Μοσχάτο στα νότια διακρίνονται για τη μεγάλη παράδοση στην παραδοσιακή αμπελοκαλλιέργεια, στην οποία ξεχωρίζει η τοπική ποικιλία Μαύρο Μεσενικόλα. Κοντά στο Μοσχάτο βρίσκεται και ο αρχαϊκός ναός του Απόλλωνα, που αποτελεί τον καλύτερα διατηρημένο ναό της εποχής του σε όλη τη Θεσσαλία.
Το φράγμα της λίμνης Πλαστήρα φτάνει τα 83 μέτρα ύψος.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Από το Μορφοβούνι με τα στενά σοκάκια αξίζει να ανεβεί κανείς στη μαρτυρική Μονή Αγίας Τριάδας που κάηκε από τους Ιταλούς. Πρωταγωνιστικό ρόλο όμως στον προσκυνηματικό τουρισμό παίζει η δοξασμένη Ιερά Μονή Κορώνας του 12ου αιώνα, κοντά στο Μοσχάτο. Η εντυπωσιακή φρουριακή αρχιτεκτονική της μονής συναγωνίζεται σε πολιτισμική αξία τις τοιχογραφίες που φιλοξενούνται στο εσωτερικό της και κρατάνε από το 1587. Στη μονή πήραν μέρος το 1ο και το 2ο Συνέδριο της Εθνικής Αντίστασης και αν και οι κατακτητές Γερμανοί προσπάθησαν να την πυρπολήσουν, η μονή δεν καταστράφηκε ποτέ, λειτουργώντας σαν φάρος της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού στην περιοχή.
Πίσω στο Μορφοβούνι ο κεντρικός δρόμος γρήγορα οδηγεί στην ακρολιμνιά αυτού του τεχνητού θαύματος όπου ξεκινάει μια παρόχθια διαδρομή μοναδικής ομορφιάς που κινείται στους λόφους και στα χωριά του παλιού οροπεδίου της Νεβρόπολης.
Διαδρομή γεμάτη χρώματα
Ο γύρος της λίμνης είναι μεγάλος φτάνοντας τα 65 χλμ., αλλά με τις εικόνες που θα δείτε δεν θα θέλετε να τελειώσετε την περιήγησή σας. Πρώτο χωριό κοντά στις όχθες, και ένα από τα πιο πολύπαθα μετά τη δημιουργία της λίμνης, το Κρυονέρι, ιστορικό κεφαλοχώρι του οροπεδίου της Νεβρόπολης. Πίσω του στην πλαγιά στέκεται η μικρή Κερασιά με τα πολλά νερά και τους νερόμυλους που διακρίνεται για την παρουσία του ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου με τις τοιχογραφίες του 1637 και το πέτρινο καμπαναριό.
Ο δρόμος συνεχίζει λίγες δεκάδες μέτρα παράλληλα με τις όχθες και αξίζει να ακολουθήσετε τις πολλές μικρές παρακάμψεις που οδηγούν μέχρι τη λίμνη, καθώς σίγουρα θα ανταμειφθείτε στο τέλος από τη γαλήνη των νερών και το ειδυλλιακό τοπίο. Επόμενη στάση η θέση Κουτσοδήμος με τους ξενώνες και αμέσως μετά τα Καλύβια Πεζούλας, ο τουριστικός κόμβος της λίμνης Πλαστήρα.
Η λίμνη είναι ένας παράδεισος για όσους λατρεύουν τις δραστηριότητες στη φύση.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Στα δυτικά της πάνω στον λόφο βρίσκονται τα παραδοσιακά χωριά Πεζούλα και Φυλακτή με τις δεκάδες πετρόχτιστες βρύσες, το πέτρινο γεφύρι και τον ναό του Αγίου Παντελεήμονα που βρίσκεται κρυμμένος μέσα στο πυκνό δάσος. Πάνω από τη Φυλακτή υψώνεται η ραχοκοκαλιά Βουτσικάκι και πολλοί είναι αυτοί που επιλέγουν σαν αφετηρία το χωριό για να περπατήσουν στα αλπικά λιβάδια των Αγράφων.
Πίσω στα Καλύβια, ο δρόμος οδηγεί στην περίφημη πλαζ Πεζούλας, όπου λειτουργούν διάφορα κέντρα ενημέρωσης για την περιοχή μαζί με εταιρείες διοργάνωσης δραστηριοτήτων. Ο επισκέπτης μπορεί εδώ να απολαύσει όλο τον χρόνο μια βόλτα με κανό-καγιάκ στη λίμνη, ιππασία στις όχθες, ποδηλασία, τοξοβολία, πεζοπορία και ένα σωρό ακόμα δραστηριότητες της φύσης. Μια ακόμα παράκαμψη σας οδηγεί στη γλυκιά Νεράιδα, ένα χωριό πνιγμένο στις καστανιές και στα έλατα, απ’ όπου ένας καλός δρόμος οδηγεί στο ορειβατικό καταφύγιο, κοντά στις κορφές των θεσσαλικών Αγράφων.
Το κλείσιμο του κύκλου
Επόμενη στάση ο δεύτερος πιο τουριστικός προορισμός της περιοχής, το ιστορικό Νεοχώρι. Χτισμένο αμφιθεατρικά σε πλαγιά με υπέροχη θέα προς τη λίμνη και τα Αγραφα, το χωριό ήταν σπουδαίο κέντρο και πρωτεύουσα του οροπεδίου της Νεβρόπολης κατά τον 16ο αιώνα, όταν υπήρξε και η έδρα της αυτόνομης κοινότητας των Αγράφων. Εδώ, αξίζει να επισκεφθείτε τον Βοτανικό Κήπο που βρίσκεται στις όχθες της λίμνης στον οποίο βρίσκονται συγκεντρωμένα πολλά από τα σπάνια φυτά που φυτρώνουν στα δάση και τα βουνά της περιοχής.
Η φρουριακή αρχιτεκτονική της Μονής Κορώνας.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Συνεχίζοντας στην κεντρική οδική αρτηρία γρήγορα φτάνετε στο μικρό χωριό Μπελοκομίτη, απ’ όπου μια παράκαμψη σας οδηγεί στα ηπειρωτικά, παράλληλα με το μικρό φαράγγι του Κερεντά που δημιουργεί το ρέμα του Καριτσιώτη. Εδώ βρίσκεται και ένα από τα παλιότερα χωριά της περιοχής, η Καρίτσα, που πολλές φορές καταστράφηκε στο παρελθόν από Οθωμανούς και Γερμανούς. Μετά το χωριό στην άκρη μίας απόκρημνης πλαγιάς στέκεται το σημαντικότερο ιστορικό, θρησκευτικό και αρχιτεκτονικό μνημείο της λίμνης Πλαστήρα, η περίφημη Μονή Παναγίας της Πελεκητής.
Ένα φρουριακό μοναστήρι του 15ου αιώνα που όπως λέει ο θρύλος πελεκήθηκε με ξύλινα εργαλεία μετά από υπόδειξη της Θεοτόκου στους μαστόρους της.
Ο δρόμος οδηγεί πάλι στη λίμνη ώσπου συναντάτε το φράγμα της λίμνης. Εκεί σας περιμένουν δεκάδες μαγαζάκια με τοπικά προϊόντα. Από εδώ στρίβετε προς τις ανατολικές ακτές, όπου συναντάτε στη σειρά τα χωριά Μούχα, Καστανιά και Λαμπερό, πριν φτάσετε πάλι στο Μοσχάτο και κλείσετε τον γύρο της λίμνης Πλαστήρα.
Ο ορεσίβιος πολιτισμός των Αγράφων
Απόρθητα βουνά, δρόμοι που φτιάχνονται και χάνονται, κορφές χωρίς ονόματα, αμέτρητες ώρες απολαυστικής οδήγησης και κοντά στους 70 οικισμούς και χωριά. Τα θεσσαλικά Αγραφα ή αλλιώς η περιοχή της Αργιθέας ήταν από πάντα ένας άγριος τόπος και δεν είναι τυχαίο ότι υπήρξε το λίκνο του αρχαίου πολεμικού λαού των Αθαμάνων. Και όσο ειδυλλιακά όμορφη κι αν είναι η λίμνη στα πιο χαμηλά, αν δεν ανέβεις στα βουνά της πέτρας και του δάσους δεν έχεις δει τίποτα.
Η θέα προς τη λίμνη Πλαστήρα στο νοτιότερο τέλος της με τα χαρακτηριστικά φιορδ.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Καράβα, Βουτσικάκι, Ντελιδίμι, Καραβούλα, Τύμπανος και Γαλάτσι οι κορυφές των Αγράφων και Πετριλιώτης, Ανθηριώτης, Λιασκοβίτης, Παλιοχωρίτικο, Ποταμάκια Βραγκιανών, οι παραπόταμοι του γίγαντα Αχελώου που ορίζει την περιοχή στα δυτικά. Ανάμεσά τους πυκνά μεικτά δάση από οξιές και έλατα κρατάνε καλά προστατευμένη την παρθένα φύση ενός τόπου μοναδικού.
Η πύλη για τον μαγικό τόπο των καρδιτσιώτικων βουνών βρίσκεται στο Μουζάκι, το οποίο απλώνεται στο τέλος του κάμπου, στους πρόποδες του ήρεμου όρους Ιταμου. Πρώτη στάση στο χωριό Πορτή όπου βρίσκεται η Παλαιοκάμαρα, το πέτρινο γεφύρι που κατασκεύασε ο Αγιος Βησσαρίωνας. Το μικρό χωριό είναι διάσημο και για τα δεκάδες σπήλαια που απλώνονται γύρω του και που πολλά από αυτά περιμένουν τους εξερευνητές να τα ανακαλύψουν.
Οι δρόμοι συνεχίζουν να ανεβαίνουν στα ψηλά γεμάτοι στροφές και απότομες φουρκέτες. Από τη Δρακότρυπα φτάνετε στην Οξυά, που απέναντί της στέκεται η Μονή της Αγίας Τριάδας με τις μαυρισμένες τοιχογραφίες του 1682. Η πορεία φτάνει γρήγορα στην Αργιθέα, όπου ανάμεσα στα πολλά γεφύρια της περιοχής θα συναντήσετε το γεφύρι του Τριζώλου, το μεγαλύτερο πέτρινο γεφύρι της Θεσσαλίας. Στον δρόμο για το Μεσοβούνι συναντάτε το γεφύρι του Θερινού, απ’ όπου θα φτάσετε στο νεκροταφείο της αρχαίας Αργιθέας, πρωτεύουσας των Αθαμάνων.
Λίγα χιλιόμετρα πορείας και σύντομα φτάνετε στο Ανθηρό, πρωτεύουσα του σύγχρονου δήμου και κεφαλοχώρι της περιοχής. Ξαποστάστε για λίγο στην καφετέρια του χωριού -δεν θα συναντήσετε άλλη για πολλά χιλιόμετρα-, καθώς οι στροφές σίγουρα θα σας έχουν κουράσει. Στα νότια του Ανθηρού θα δείτε τη σιδερένια γέφυρα της Συκιάς και στα βόρεια, κοντά στη Μεταμόρφωση θα συναντήσετε τη Μονή Κατουσίου.
Ο περίβολος της φημισμένης Μονής Παναγίας της Πελεκητής.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Ανάμεσα στις κορυφές
Η δεύτερη διαδρομή για να μπει κανείς στα θεσσαλικά Αγραφα είναι από Μουζάκι προς Πευκόφυτο σε μια πορεία που κινείται στη σκιά της εντυπωσιακής Καζάρμας και φτάνει στην περιοχή γύρω από το χωριό Πετρίλο, το οποίο διακρίνεται για τις 19 πετρόχτιστες εκκλησίες του. Τα γραφικά χωριά πολλά, αλλά με λίγους κατοίκους, γι’ αυτό μη χάσετε την ευκαιρία για μια κουβέντα, όπου συναντήσετε άνθρωπο. Λιβάδια, Βλάσι, Ρώσσης, Χάρις, Βασιλάδες και άλλοι μικρότεροι οικισμοί σάς οδηγούν παράλληλα με το ρέμα του Πλατανιά μέχρι το Λεοντίτο και τα Κουμπουριανά, όπου κρεμασμένο σε ένα βράχο στέκεται το εντυπωσιακό κτίσμα της Ιεράς Μονής Σπηλιάς, το λημέρι του αρχιστράτηγου Καραϊσκάκη.
Στα πόδια της στέκεται η μικρή λίμνη της Στεφανιάδας, δημιούργημα των κατολισθήσεων και από εδώ μια διαδρομή περνάει το διάσελο των βουνών και σας αποκαλύπτει τον γίγαντα Αχελώο σε ένα από τα πιο όμορφα κομμάτια του. Γύρω του ο Μάραθος, τα ιστορικά Βραγκιανά, το Καταφύλλι με το τετράτοξο γεφύρι του, τα Γριμπιανά και άλλοι μικρότεροι οικισμοί της πέτρας, του δάσους και των κεφαλόβρυσων.
Δριστέλες , κρήνες και νερόμυλοι
Αναπόσπαστο στοιχείο της καρδιτσιώτικης παράδοσης, τόσο στα βουνά όσο και στη πόλη είναι οι νερόμυλοι, οι δριστέλες και οι πέτρινες κρήνες που συναντάει κανείς παντού κοντά στα ρέματα που γειτνιάζουν με τα ορεινά χωριά, αλλά και στα πιο ήρεμα ποτάμια του κάμπου.
Η όμορφη εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Πετρίλο.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Κάθε χωριό είχε τους μύλους του, ενώ οι δριστέλες ήταν πιο λίγες, καθώς λειτουργούσαν ως σημείο συνάντησης των γυναικών από τα γύρω χωριά, που έπλεναν τις φλοκάτες, τις κουβέρτες και τα ρούχα τους και έλεγαν τα νέα της κάθε περιοχής.
Σήμερα μπορεί να συναντήσει κανείς μικρά απομεινάρια, ανακατασκευασμένους, αλλά και παλιούς νερόμυλους και δριστέλες που ακόμα διατηρούνται. Μάλιστα πολλά από αυτά τα υπέροχα δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής και μηχανικής παραμένουν απόλυτα λειτουργικά, εδώ και δεκαετίες.
Πιο διάσημοι από αυτούς είναι ο νερόμυλος του Zωγράφου στο Παλαιοχώρι, ο νερόμυλος του Nικήτα Γκάλιου στον Αγιο Aκάκιο, ο νερόμυλος του Kέδρου, ο νερόμυλος στο δάσος της Αργιθέας και οι δύο παραδοσιακοί νερόμυλοι στο Αργύρι.
Τα δώρα του μεγάλου κάμπου
Με αφετηρία το κομβικό Μουζάκι ξεκινούν οι διαδρομές που κατευθύνονται στα ανατολικά και μπαίνουν μέσα στον ατέλειωτο κάμπο της Καρδίτσας. Απέραντες εκτάσεις με βαμβάκια, σπαρτά και καλαμπόκια διακόπτονται από δεκάδες ποτάμια και ρέματα που γεννιούνται στις κορφές των Αγράφων, και μόνο οι καταπράσινες φλέβες των παρόχθιων δασών σπάνε τη μονοτονία των καλλιεργειών. Δίπλα στο Μουζάκι το Μαυρομμάτι, γενέτειρα του Καραϊσκάκη, όπου βρίσκεται και ο έφιππος ανδριάντας του.
Ο γίγαντας Αχελώος όπως κυλάει στα δυτικά όρια της περιοχής της Αργιθέας.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Εδώ θα συναντήσετε και το σπίτι του, ενώ κοντά στο χωριό και στη Μονή του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται και η -επισκέψιμη- σπηλιά όπου γεννήθηκε ο αρχιστράτηγος. Οδηγώντας στον δρόμο που αγκαλιάζει τους πρόποδες των βουνών και πριν μπείτε στον κάμπο αξίζει να περάσετε από το Φανάρι, όπου δεσπόζει σε πολύ καλή κατάσταση το βυζαντινό κάστρο του 13ου αιώνα.
Από εδώ δοκιμάστε να εισέλθετε στον κάμπο, όπου ένας δαίδαλος από επαρχιακούς δρόμους σάς βγάζει σε μικρά αγροτικά χωριά, καρτεσιανά χτισμένα. Με σύνορο στα βόρεια τον παραπόταμο του Πηνειού, Πάμισο συναντάτε την Μαγούλα, το Αγναντερό με την πέτρινη γέφυρα του Βουβουλίνα, το Προάστιο, τα Σερβωτά, τη Μαραθιά και κάπως έτσι φτάνετε στον Παλαμά, εκεί που χτυπάει η καραγκούνικη καρδιά του κάμπου.
Χτισμένος κοντά στο σημείο που ενώνονται ο Σοφαδίτικος με τον Ενιπέα, ο Παλαμάς έχει την τύχη να φιλοξενεί στην κεντρική πλατεία του τον ναό του Αγίου Αθανασίου του Ρουμ με τις υπέροχες τοιχογραφίες. Στα βόρεια και στην κορυφή του λόφου πάνω από τον Βλοχό υπάρχουν τα ερείπια αρχαίου τείχους, μετά τη Μεταμόρφωση θα συναντήσετε την ομώνυμη εκκλησία, όπου ακόμα ασκείται το πανάρχαιο έθιμο της δεντρολατρείας των τζάρτζαλων, στην Αστρίτσα θα συναντήσετε το παλιό τσιφλικόσπιτο με την ονομασία Κονάκι Κοέν και στην Ιτέα θα επισκεφθείτε το όμορφο Αγροτικό και Λαογραφικό Μουσείο του χωριού.
Από τον κάμπο και πάλι στα βουνά
Το όμορφο χωριό Βλάσι στις πλαγιές της Καράβας.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Ο κάμπος δεν λέει να τελειώσει και ακολουθώντας τον δρόμο προς τα νότια και, αφού περάσετε την Ματαράγκα και τον Πύργο όπου πάνω σε έναν λόφο βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης του Κιερίου, φτάνετε στη γέφυρα του Μοσχολουρίου και στους Σοφάδες, πρωτεύουσα της περιοχής. Εδώ αξίζει να ανακαλύψετε τα λίγα παραδοσιακά πλίνθινα σπίτια που έχουν επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας, ενώ η ευρύτερη περιοχή είναι γνωστή για τις «μαγούλες» της. Πρόκειται για διάσπαρτους λοφίσκους στη μέση του κάμπου, στις οποίες υπάρχουν ερείπια αρχαίων οικισμών. Πιο νότια ακόμα στη Φιλία και κοντά στις όχθες του ποταμού Σοφαδίτη θα δείτε τα ερείπια του διάσημου στην αρχαιότητα πανθεσσαλικού ιερού της Ιτωνίας Αθηνάς.
Και κάπως έτσι φτάνετε στο τέλος του κάμπου, εκεί που απλώνονται σε σειρά τα χωριά Κέδρος, Ανάβρα, Αχλαδιά και Λεοντάρι. Από εδώ θα ανεβείτε στους λόφους απ’ όπου θα θαυμάσετε τη τεχνητή λίμνη Σμοκόβου. Εδώ, κάντε μια παράκαμψη προς τα ανατολικά για να συναντήσετε τα ιαματικά Λουτρά Καΐτσας και τη Μονή των Αγίων Θεοδώρων φτάνοντας μέχρι τη Μακρυρράχη.
Από την άλλη μεριά της λίμνης στέκονται η Λουτροπηγή και τα διάσημα Λουτρά Σμοκόβου που οι θεραπευτικές ιδιότητες των πηγών τους ήταν γνωστές ήδη από την αρχαιότητα. Από εδώ ξεκινάει και μια τελευταία και πανέμορφη ημιορεινή διαδρομή στα δάση, που καταλήγει στη Ρεντίνα το ιστορικό κεφαλοχώρι στα άκρα του νομού Καρδίτσας. Ο παραδοσιακός οικισμός διακρίνεται για την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην κεντρική πλατεία, την ιστορική Μονή της Ρεντίνας, το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Αγράφων, αλλά και τις δεκάδες πεζοπορικές διαδρομές στα δάση και τα ρέματα της περιοχής.
Η άγρια φύση μιας λίμνης
Η περιοχή στην οποία δημιουρ-γήθηκε η λίμνη Πλαστήρα ονομαζόταν παλαιότερα Νεβρόπολη, που σημαίνει «η πόλη των νεαρών ελαφιών», κάτι που αποδεικνύει ότι το δασωμένο οροπέδιο υπήρξε, ανά τους αιώνες, ένα φυσικό κατα-φύγιο για πολλά είδη της πανίδας.
Ο κάμπος και η Κεντρική Πίνδος, όπως φαίνονται από το Φανάρι.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
Σήμερα η περιοχή μαγνητίζει τους λάτρεις της φύσης, αλλά και πολλούς επιστήμονες που κατά τη διάρκεια των πεζοπορειών τους μπορούν να ανακαλύψουν πολλά από τα 800 περίπου είδη της χλωρίδας της Πίνδου που φυτρώνουν εδώ.
Στη λίμνη βρίσκουν καταφύγιο πάνω από 70 είδη πουλιών και ιδιαίτερα τον χειμώνα εδώ καταφθάνουν πολλά είδη παπιών για να ξεχειμωνιάσουν, ενώ στα πυκνά και απρόσιτα δάση είναι περιστασιακή η εμφάνιση λύκων, αρκούδων, αγριόγατων και ζαρκαδιών.
ΔΙΑΜΟΝΗ
ARNI HOTEL DOMOTEL, τηλ.: 2441 022161, www.domotel.gr
HOTEL KIERION, τηλ.: 2441 071923,www.hotelkierion.gr
ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΑΣΤΡΟΝ, τηλ.: 2441 023552, www.astronhotel.com.gr
ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΑΥΡΑ, τηλ.: 2441 040863, www.myavra.gr
Λίμνη Πλαστήρα
Το πολύχρωμο εσωτερικό του Αγίου Γεωργίου στη Ρεντίνα.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
KAZARMA LAKE RESORT & SPA, Καλύβια Φυλακτή, τηλ .: 2441092290, www.kazarma.gr
ΦΑΓΗΤΟ
BROTHERS, Πλατεία Στρατολογίας. Πανδαισία σωστά ψημένων κρεατικών σ’ έναν όμορφο χώρο με πλούσια κάβα.
AVANTI Βενιζέλου 98, Πλατεία Λάππα. Μεσογειακή διατροφή, συνδυασμοί αλλά και Pizza Restaurant για ένα απλό γεύμα ως ένα ιδιαίτερο δείπνο.
ARNI BISTROΤ Καραϊσκάκη 4. Σ’ ένα επιβλητικό σκηνικό, παραπέμπει σε εικόνες παλιάς αριστοκρατικής εποχής. Κλασική επιλογή για τους απαιτητικούς επισκέπτες.
Golden Bar Bistro Λάππα 8. Εξαιρετικά πιάτα, γκουρμέ αλλά και πιο απλά. Φιλόξενη μπάρα ποτού και όμορφη ατμόσφαιρα.
Λίμνη Πλαστήρα
KAZARMA Restaurant Bar, Καλύβια Φυλακτής. Παραδοσιακά πιάτα μαγειρεμένα με αγνά υλικά, σ’ έναν φιλόξενο χώρο.
ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ
CADILLAC RECORDS, Δ. Τερτίπη & Χατζημήτρου. Δημοφιλές αγαπημένο στέκι όλων των νέων της Καρδίτσας.
BAMBINI Cafe Bar, Καζαμπάκα 4. Μικρό και cozy cafe bar. Χαρούμενες φάτσες, όμορφη διάθεση μέρα και νύχτα.
Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας
Το υπέροχο βυζαντινό κάστρο του Φαναρίου είναι χτισμένο σε περίοπτη θέση πάνω από τον κάμπο.
Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας
ΠΗΓΗ:http://www.ethnos.gr/
