Μαγιάτικη
μέρα διάλεξε ο σύλλογος Καρδιτσιωτών
Φθιώτιδας «Ο Καραϊσκάκης» (Κυριακή
14-5-2017) για την εκδρομή του, στην Σαλαμίνα.
Μια εκδρομή καλά οργανωμένη που δεν
κούρασε, αλλά ευχαρίστησε όσους
συμμετείχαν.
Ζερβόδεξα
της Εθνικής οδού ανθισμένα τα σχίνα και
οι πικροδάφνες μας έδιναν το πρώτο
καλωσόρισμα. Θάλασσες τα σπαρτά στην
Κωπαϊδα άρχιζαν να ψωμώνουν. Χωρίς να
το καταλάβουμε φτάσαμε στον κόλπο της
Ελευσίνας. Απέναντι το νησί της Σαλαμίνας
λουσμένο στο φως του ήλιου και στις
δόξες του παρελθόντος.
Η
Σαλαμίνα ήταν γνωστή απ’ την αρχαιότητα
και ως Κούλουρη. Από δω βγήκε η φράση
«πήγε η ψυχή μου στην Κούλουρη». Το νησί
έγινε παγκοσμίως γνωστό απ’ τη ναυμαχία
της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. Τα πολυάριθμα
και μεγάλα περσικά πλοία εγκλωβίστηκαν
στα στενά της Σαλαμίνας σύμφωνα με το
σχέδιο του Θεμιστοκλή και υπέστησαν
μεγάλες ζημιές. Ο Ξέρξης Α’ έβλεπε απ’
το όρος Αιγάλεω την καταστροφή των
πλοίων του και την επόμενη χρονιά μάζεψε
τα απομεινάρια του στρατού του και
επέστρεψε στην Ασία. Οι ιστορικοί
πιστεύουν πως η νίκη των Ελλήνων στη
ναυμαχία της Σαλαμίνας ήταν αποφασιστικής
σημασίας τόσο για την Ελλάδα και τον
πολιτισμό της, όσο και για την Ευρώπη
που απηλλάγη οριστικά απ’ την περσική
απειλή.
Πρώτος
μας σταθμός το ιστορικό μοναστήρι της
Ιεράς Μονής Φανερωμένης. Η μοναχή
Φεβρωνία ανέλαβε την ξανάγησή μας.
Ιδρυτής της Μονής υπήρξε ο ευσεβής
Μεγαρίτης Λάμπρος Κανέλος. Σύμφωνα με
την εκκλησιαστική παράδοση είδε στον
ύπνο του τρεις φορές την Παναγία, που
τον πρόσταξε να πάει στη Σαλαμίνα στα
ερείπια του ναού, ρίχνοντας το πανωφόρι
του στη θάλασσα για να περάσει απέναντι.
Στις 17 Μαϊου 1640 πήγε στο σημείο και με
τη βοήθεια των κατοίκων έσκαψε και βρήκε
την εικόνα της Παναγίας της Φανερωμένης.
Αργότερα αναστήλωσε το ναό και ίδρυσε
μοναστήρι όπου μόνασε και ο ίδιος.
Μετονομάστηκε σε Λαυρέντιος και η
εκκλησία μας τον ανακύρηξε Όσιο. Το
καθολικό της Μονής διακοσμήθηκε με
3.600 αγιογραφίες απ’ τον Αργείτη Γιώργο
Μάρκου και τους μαθητές του.
Στη
διάρκεια της επανάστασης του 1821 η Μονή
αποτελούσε καταφύγιο του άμαχου πληθυσμού
της Αθήνας και των γύρω περιοχών. Την
περίοδο εκείνη λειτούργησε και ως
νοσοκομείο. Οι παρακάτω στίχοι εκφράζουν
την επιθυμία του Γεώργιου Καραϊσκάκη
να μεταφερθεί στην Κούλουρη όταν
τραυματίστηκε.
«Εγώ
κι αν ελαβώθηκα, σύντροφοι, μη λυπάστε
πάω
ταχύ στην Κούλουρη μεσ’ στη Φανερωμένη
πούν’
οι βασιλικοί γιατροί να γιάνουν την
πληγή μου
και
να κρεμάσω τ’ άρματα επάνω στ’ Άγιο
Βήμα
κι
ως να διαβάσει ο λειτουργός θε να τα
βάλω να ’ρθω»
Ο
ηγούμενος της Μονής Γρηγόριος υπήρξε
μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Στον
περίβολο της Μονής υπάρχει ο τάφος του
οπλαρχηγού Γιάννη Γκούρα που σκοτώθηκε
στην Ακρόπολη. Εκεί νιώθεις πόσο στενά
ήταν συνδεδεμένα η πίστη και ο αγώνας
του λαού για λευτεριά. Η Ι. Μ. Φανερωμένης
γιορτάζει στις 23 Αυγούστου.
Απέναντι
απ’ τη Μονή Φανερωμένης βρίσκεται το
σπίτι του μεγάλου λογοτέχνη Άγγελου
Σικελιανού. Ο Σικελιανός επισκέφτηκε
το 1933 τη Μονή Φανερωμένης και εντυπωσιάστηκε
από τη φυσική ομορφιά του τοπίου και
εξέφρασε την επιθυμία να του παραχωρηθεί
ένας χώρος διαμονής. Πρόκειται για ένα
δίπατο λευκό σπίτι ακριβώς δίπλα στη
θάλασσα με μπλε πόρτες και παράθυρα.
Λίγα μέτρα από το σπίτι βρίσκεται η
προτομή του Άγγελου Σικελιανού. Εδώ
έζησε ο ποιητής από το 1938 έως το 1949. Στην
κηδεία του Κωστή Παλαμά (20 Φεβρουαρίου
1943) εκφώνησε ιστορική ομιλία παρουσία
χιλιάδων Ελλήνων που έψαλλαν τον Εθνικό
ύμνο μπροστά στα έκπληκτα μάτια των
Γερμανών κατακτητών.
«Ηχήστε
οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές
δονήστε
σύγκορμα τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε
τύμπανα πολέμου…
Οι
φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον
αέρα!
Σ’
αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!»
Επόμενη
στάση μας στην πόλη της Σαλαμίνας ήταν
ο Ι. Ν. Αγ. Δημητρίου. Αποτελεί την πρώτη
ενορία της πόλης και ανεγέρθηκε το 1806.
Αποτελεί αντίγραφο της Μονής Φανερωμένης,
αλλά σε μικρότερη και απλούστερη μορφή.
Μέσα στο ναό βρίσκονται δυο έργα του
Γιαννούλη Χαλεπά (ο Δεσποτικός θρόνος
και ο Άμβωνας) και οχτώ πίνακες του
Πολυχρόνη Λεμπέση.
Το
ιστορικότερο κομμάτι του ναού είναι ο
τάφος του οπλαρχηγού της Επανάστασης
του 1821 Γεωργίου Καραϊσκάκη. Ο Καραϊσκάκης
σ’ αυτό το ναό εκκλησιαζόταν και θεωρούσε
προστάτη του τον Αγ. Δημήτριο. Το ασημένιο
πουκάμισο (κάλυμμα) της εικόνας του Αγ.
Δημητρίου είναι αφιέρωμα του Καραϊσκάκη
το 1824 από τις λιωμένες πιστόλες και
παλάσκες του. Όταν τραυματίστηκε στο
Φάληρο ζήτησε να επισκεφτεί το ναό του
Αγίου για να γίνει καλά, αλλά ήταν γραπτό
του να μπεί στην εκκλησία πεθαμένος
στις 23/4/1827. Η τελευταία του επιθυμία
ήταν να ταφεί στην εκκλησία του Αγ.
Δημητρίου, όπως και έγινε.
Το
1835 με βασιλικό διάταγμα του Όθωνος έγινε
ανακομιδή των λειψάνων του. Το μεγαλύτερο
μέρος των οστών του πήγε στο Φάληρο και
ένα μέρος έμεινε στο ναό του Αγ. Δημητρίου.
Στην αυλή του ναού υπάρχει η προτομή
του αγωνιστή.
Η
Σαλαμινα εχει 40.000 κατοικους και το
καλοκαιρι φτανει τις 280.000 Είναι η πατριδα
του τραγικου συγγραφεα Ευρυπιδη. Τα
τελευταια χρονια εχει κατασκευαστει
το Ευρυπιδειο θεατρο χωρητικοτητας
3.000 θεσεων, οπου γινονται ολες οι
εκδηλωσεις του νησιου.
Την
ξενάγηση των εκδρομέων ανέλαβε ο κ.
Γιώργος Αναγνώστου. Η προσκυνηματική
αυτή επίσκεψη στη Φανερωμένη και τον
Αγ. Δημήτριο μας γέμισε συγκίνηση και
στοχασμό.
Η
τελευταία στάση ήταν στην Πλάκα της
Αθήνας και στον πύργο των αέρηδων. Ο
λαός πίστευε πως ήταν ναός αφιερωμένος
στον Αίολο γι’αυτό ονόμασαν και την
κοντινή οδό Αιόλου. Το εντυπωσιακό αυτό
έργο το κατασκεύασε ο αστρονόμος
Ανδρόνικος από την Κύρρο της Μακεδονίας
τον 1ο αιώνα π.Χ. Ήταν ο αρχαιότερος
μετεωρολογικός σταθμός του κόσμου και
υπολόγιζε τον καιρό και την ώρα. Οι
έμποροι ήθελαν να γνωρίζουν τους ανέμους
και την ώρα για να υπολογίσουν πότε θα
έφταναν τα προϊόντα τους στον προορισμό
τους. Ο πύργος των αέρηδων είναι ένας
οκταγωνικός πύργος 13.5 μ κατασκευασμένος
από πεντελικό μάρμαρο. Πάνω στη στέγη
υπήρχε ένας ανεμοδείκτης που δεν σώζεται
σήμερα και κάτω απ’ το γείσο της στέγης
απεικονίζονταν οκτώ φτερωτοί ανάγλυφοι
άνεμοι με τα σύμβολά τους. Κάτω από τους
ανέμους ήταν τα ηλιακά ρολόγια. Κατά
την τουρκοκρατία μετατράπηκε σε τόπο
προσευχής των Δερβίσηδων. Ο πύργος των
αέρηδων γλύτωσε απ’ το «αρπακτικό»
Έλγιν που ήθελε να μεταφέρει ολόκληρο
το κτίριο στη Βρετανία.
Οι
όμορφες ταβέρνες της Πλάκας μας ξεκούρασαν
με νόστιμους μεζέδες και κρύες μπύρες.
Κατά το λιόγερμα πήραμε το δρόμο της
επιστροφής γεμάτοι εικόνες μιας όμορφης
μέρας.
Γιώργος Ζούγρος
Δάσκαλος
