Η ΣΗΜΑΙΑ ΤΩΝ ΟΠΛΑΡΧΗΓΩΝ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ: «Ή ΑΙΜΑ Ή ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ»

Η σημαία τών Οπλαρχηγών τών Αγράφων. Κάθε εστία αντιστάσεως τών υποδούλων Ελλήνων καθώς και κάθε εξέγερση (έστω και ασύντακτη ή ασυντόνιστη), είχε την δική της ιδιόμορφη σημαία, επινόηση των οπλαρχηγών τής περιοχής. 
Η επιγραφή αναφέρει «Ή ΑΙΜΑ Ή ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ».

Οι περίφημοι Αρματωλοί των Αγράφων Καρδίτσας ο Αγγελής Σουμίλας, ο Παναγιώτης Μεϊντάνης και το μικρό Χορμόπουλο (1683) το χιλιοπενεμένο:

Που είναι καμάρι των Κλεπτών, καμάρι των Αγράφων
Φέρουν τα φλάμπουρα ανοικτά, με το Σταυρό στη μέση

Και σ’ άλλη παραλλαγή για τους ίδιους:

Με τα μπαϊράκια τα’ ανοικτά, τα κόκκινα, τα άσπρα

Οι οπλαρχηγοί και οι αγωνιστές των Αγράφων έχουν σημαία με κόκκινο ή λευκό σταυρό.

Ο ονομαστός κλέφτης του Μοριά Ζαχαριάς το 1805 έραψε μπαϊράκι με σταυρό. Το μπαϊράκι ήταν στο επάνω μέρος κόκκινο, στη μέση άσπρο και κάτω μαύρο. Στη μέση είχε σταυρό με τα γράμματα «ή αίμα ή ελευθερία ή θάνατος» που συμβολίζουν τα χρώματα.

Πηγή: http://yperpisteoskaipatridos.blogspot.com/