 |
| Φωτογραφία: Νίκος Μητσιόπουλος |
Ένα από τα ομορφότερα αγριολούλουδα των βουνών μας είναι και ο κόκκινος κρίνος.Ονομάζεται και Τουρκοπούλα ή φαναράκι .Το όνομα πιθανόν να προήλθε από το βουνό Χαλκηδόνιο (ή Μαυροβούνι, 1.054 μ.) της Θεσσαλίας(Νομός Μαγνησίας).
Τον συναντάμε κάτω από ελατό δάση από τη Β. Πίνδο, τα Άγραφα μέχρι τη Ν. Πελοπόννησο, και ξέφωτα αυτών σε μεγάλα σχετικά υψόμετρα.
Παρά του ότι βρίσκεται στα βουνά κινδυνεύει με αφανισμό γιατί πολύ εκδρομής προτιμούν να κόβουν τούς βλαστούς και τα άνθη χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες.
Το είδος περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Κάρολο Λινναίο το 1753 στο όρος Χαλκηδόνιο της Θεσσαλίας, υπό την σημερινή του ονομασία.[1] Κατά καιρούς, εκτός από την ομώνυμη φυλή, αναγνωρίζονταν και οι ποικιλίες Lilium chalcedonicum var. maculatum (με πυκνά ανθήσεως) και Lilium chalcedonicum var. heldreichii (στο οποίο το άνω τμήμα του στελέχους είναι άτριχο).[2] Ωστόσο, οι δυο αυτές ποικιλίες δεν αναγνωρίζονται πλέον.[3]
Το είδος αυτό υβριδίζει με τον κρίνο της Παναγίας (Lilium candidum), δημιουργώντας το φυσικό υβρίδιο Lilium x testaceum.[2]
 |
| Φωτογραφία: Νίκος Μητσιόπουλος |
Άνθος κόκκινου κρίνου
Ο κόκκινος κρίνος είναι πολυετές, ποώδες φυτό, το οποίο μπορεί να φτάσει συνήθως σε ύψος τα 35-70 εκατοστά,[3] αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να φτάσει και το 1,5 μέτρο. Ο βολβός είναι κιτρινόλευκος και πλατύς. Ο βλαστός είναι πράσινος και καλύπτεται ολόκληρος από λογχοειδή-γραμμοειδή φύλλα. Αυτά βρίσκονται σχεδόν σε οριζόντια θέση στη βάση, αλλά προς το άνω άκρο γίνονται όλο και πιο όρθια, μέχρι τα φύλλα που βρίσκονται σχεδόν πάνω στο στέλεχος.
Ανθοφορεί κατά την περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου, όποτε εμφανίζει 1 έως 5 (πολύ σπάνια 12) κόκκινα άνθη μήκους έως και 10 εκ., κυρτά προς τα πίσω, τα οποία έχουν βαρύ άρωμα, πορτοκαλί γύρη και στήμονες που προεξέχουν από το περιγόνιο.
Κατανομή και οικότοπος
Είναι ενδημικό είδος της περιοχής των Βαλκανίων, που εξαπλώνεται από τη νότια Αλβανία στη Βόρεια, Κεντρική(Άγραφα-περιοχή λίμνης Πλαστήρα) και Νότια Ελλάδα, μέχρι τον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα, αλλά επίσης και στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου. Ευδοκιμεί σε υγρές περιοχές, κυρίως σε ξέφωτα ανοιχτών ορεινών δασών φυλλοβόλων και πυξών και λιβάδια σε ασβεστολιθικά, βραχώδη εδάφη σε υψόμετρο 600-1700 μέτρων.[3]
Κουλτούρα
Η τοιχογραφία της Άνοιξης, όπου διακρίνονται οι κόκκινοι κρίνοι, εποχή του Χαλκού, 1600 π.Χ.
Η παλαιότερη γνωστή απεικόνιση ενός κόκκινου κρίνου είναι στη τοιχογραφία της Άνοιξης. Πρόκειται για μινωική τοιχογραφία που χρονολογείται πριν από 3.500 χρόνια στην εποχή του Χαλκού, που ανακαλύφθηκε στην ακτή του Αιγαίου στο νησί της Σαντορίνης, το οποίο με τη Μινωική έκρηξη θάφτηκε από ένα ηφαίστειο.[4]
Λόγω της εντυπωσιακής εμφάνισής τους καλλιεργείται τουλάχιστον από το 16ο αιώνα.[3] Υποθέτεται ότι εισήχθη στην Ευρώπη από τον Master Harbran από την Κωνσταντινούπολη το 1597.[2]
Άλλες ονομασίες
Στον ελλαδικό χώρο, ο Κόκκινος κρίνος απαντά και με τις ονομασίες Τουρκάκι, Τουρκοπούλα και Φαναράκι. Πρόκειται επίσης και για το Κρίνον το πορφυρούν, που αναφέρει ο Θεόφραστος.[1]
 |
| Φωτογραφία: Νίκος Μητσιόπουλος |
http://www.greekflora.gr/el/flowers/1081/Lilium-chalcedonicum-L-1753
Feldmaier & McRae, 1982
Arne Strid, 2007
https://web.archive.org/web/20120425111200/http://www.therafoundation.org/wallpaintingexhibition/springfresco/wallpainting
Βιβλιογραφία
Arne Strid: The lilies of Greece. In: Caroline Boisset (Hrsg.): Lilies And Related Plants, 2007, S. 18–26, ISBN 978-1-902896-84-7
Carl Feldmaier, Judith McRae: Lilien. Ulmer, Stuttgart 1982, ISBN 3-8001-6121-
