Παρασκευή 22 Μαΐου 2015

Το επεισόδιο υπερφαγίας (βουλιμίας)


Κατά τη διάρκεια ενός βουλιμικού επεισοδίου το άτομο καταναλώνει τις τροφές με πολύ μεγάλη ταχύτητα.
Από την Αρετή Γκατζέλια, Κοινωνιολόγο- Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας, MSc Κλινική Ψυχολογία
Σύμφωνα με μία πληθώρα ερευνών τα χαρακτηριστικά ενός βουλιμικού, ή αλλιώς ενός υπερφαγικού επεισοδίου σχετίζονται με τα συναισθήματα, την κατανάλωση της τροφής και την απώλεια ελέγχου του ατόμου που βρίσκεται σε αυτό. Τα συναισθήματα του ατόμου την στιγμή που ξεκινάει ένα βουλιμικό επεισόδιο είναι ευχάριστα, διότι η γεύση και η αίσθηση της τροφής του προσφέρουν μεγάλη απόλαυση. Ωστόσο αυτά τα συναισθήματα δεν διαρκούν πολύ. Στην συνέχεια, αντικαθίστανται από αυτά της αηδίας όσο το άτομο συνεχίζει να καταναλώνει περισσότερο φαγητό.
Κατά τη διάρκεια ενός βουλιμικού επεισοδίου το άτομο καταναλώνει τις τροφές με πολύ μεγάλη ταχύτητα.  Οι περισσότεροι καταναλώνουν σχεδόν μηχανικά τις τροφές, μασώντας ελάχιστα. Ακόμη, πίνουν άφθονα υγρά έτσι ώστε να διευκολύνουν την κατάποση και αυτό τους κάνει να αισθανονται πληρότητα και φούσκωμα. Στην συνέχεια, τα υγρά βοηθούν το άτομο να προκαλέσει εμετό .
Το αίσθημα της αναστάτωσης του ατόμου είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Πολλοί από αυτούς βρίσκονται σε αμηχανία κατά την διάρκεια του επεισοδίου. Η επιθυμία για φαγητό είναι αυτή η πανίσχυρη δύναμη που οδηγεί το άτομο σε μία πολύ κακή συνήθεια. Στην περίπτωση αυτή η κατανάλωση της τροφής συχνά χαρακτηρίζεται καταναγκαστική. Μεγάλο ποσοστό των ατόμων αυτών πιστεύουν πως η συμπεριφορά τους αυτή είναι αηδιαστική, υποτιμητική και ντρέπονται για αυτή .
Ένα άξιο θέμα αναφοράς είναι το αίσθημα διαταραχής της συνείδησης από το οποίο διακατέχεται το άτομο κατά την διάρκεια του επεισοδίου. Οι περισσότεροι από αυτούς περιγράφουν αυτή την κατάσταση τονίζοντας πως αισθάνονται σαν να βρίσκονται σε κατάσταση ύπνωσης. Αυτό σημαίνει πως οι συμπεριφορά τους αυτή είναι αυτοματοποιημένη και νιώθουν σαν να μην είναι ο εαυτός τους που τρώει. Ορισμένοι τονίζουν πως προσπαθούν να αποσπάσουν την προσοχή τους για να μην σκέφτονται τι κάνουν, για παράδειγμα παρακολουθούν τηλεόραση .
Η μυστικότητα που εμφανίζεται είναι το αποτέλεσμα της ντροπής που νιώθει το άτομο. Είναι ένα πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτό της διαταραχής της βουλιμίας. Οι περισσότεροι καταφέρνουν να το κρύψουν για πολλά χρόνια. Ένας τρόπος για να το πετύχουν είναι να τρώνε φυσιολογικά όταν βρίσκονται με κόσμο ή να χρησιμοποιούν κάποια τεχνάσματα .
Το πιο κυρίαρχο στοιχείο της βουλιμίας είναι αυτό της απώλειας του ελέγχου. Ωστόσο, το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό έχει διαφορετικές μορφές σε κάθε άτομο. Ορισμένοι νιώθουν την απώλεια ελέγχου πριν ακόμα αρχίσουν να τρώνε, ενώ άλλοι την αισθάνονται σταδιακά, ή πολλές φορές εμφανίζεται με την συνειδητοποίηση ότι έχουν καταναλώση μεγάλες ποσότητες τροφής. Περιγραφές ατόμων που πάσχουν από την διαταραχή παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι αποκαλύπτουν πως η αίσθηση της απώλειας του ελέγχουν με τον καιρό εξασθενεί γιατί η εμπειρία τους έχει δείξει πως η δεν μπορούν να αποφύγουν την βουλιμία και για αυτό δεν αντιστέκονται.
Ο προγραμματισμός των γευμάτων είναι μία κίνηση αναπόφευκτη για τα άτομα αυτά, διότι είναι αυτός που τους δίνει την δυνατότητα να ασκήσουν κάποιου είδους έλεγχο στο πότε και που θα παραδοθούν στην βουλιμία τους, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο την παρεμπόδιση της καθημερινότητας τους. Έτσι, αισθάνονται σε έναν βαθμό πως δεν χάνουν τον έλεγχο τους, όμως αυτό δεν πραγματοποιείται επειδή δεν είναι αρκετά ικανοί να διακόψουν την ροη της βουλιμίας. Επιπλέον, στην  περίπτωση που το επεισόδιο διακοπεί (π. χ. αν τελειώσει το φαγητό, αν χτυπήσει το τηλέφωνο ή το κουδούνι) οι βουλιμικοί συνεχίζουν το φαγητό σαν να μην συνέβει ποτέ αυτή η διακοπή .
Οι έρευνες δεν είναι ποτέ αρκετές για να καταφέρουμε να προσδιορίσουμε την συχνότητα των επεισοδίων βουλιμίας, αλλά και το τι τρώνε τα άτομα που βρίσκονται μέσα σε αυτό. Συνήθως, οι τροφές που καταναλώνουν τα βουλιμικά άτομα είναι οι λεγόμενες «απαγορευμένες», αυτές δηλάδή που το άτομο προσπαθεί να αποφύγει .
Σχετικά με την συχνότητα, το πιο πιθανό είναι το επεισόδιο βουλιμίας να συμβαίνει μία φορά την εβδομάδα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε εάν η βουλιμία γίνεται πρόβλημα ανάλογα με την συχνότητά της ή ανάλογα με το κατά πόσο επηρεάζει την ζωή του ατόμου. Στην πράξη, οι κλινικοί ψυχολόγοι επικεντρώνονται στο κατά πόσο η βουλιμία επιδρά στην σωματική υγεία αλλά και στην γενικότερη ποιότητα ζωής .
Το χρονικό της διάρκειας ενός επεισοδίου εξαρτάται από το είδος του προβλήματος ή της διαταραχής πρόσληψης της τροφής. Μελέτες έχουν δείξει πως πολλά από τα επεισόδια διαρκούν περίπου μία ώρα, σε άτομα που χρησιμοποιούν καθαρκτικά ή διουρητικά. Σε άτομα που δεν τα χρησιμοποιούν μπορεί να διαρκέσει κατά μέσο όρο δύο φορές περισσότερο .
Τα επεισόδια βουλιμίας διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Υπάρχουν πλήρη επεισόδια, μέτρια αλλά και αυτά της βραδείας εξέλιξης. Τα επεισόδια βραδείας εξέλιξης είναι εκείνα που μπορεί να εμφανιστούν σε ανθρώπους που πάσχουν από ανορεξία και συνοδεύονται από άγχος και αίσθηση της απώλειας ελέγχου και διαρκούν περισσότερο από αυτά των ατόμων που πάσχουν από βουλιμία. Τα συναισθήματα της ενοχής και της ντροπής δεν λείπουν ούτε από αυτές τις περιπτώσεις .
Πολλά θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι τα αίτια των επεισοδίων βουλιμίας. Ωστόσο, έρευνες έσουν επικεντρώσει το ενδιαφέρον σε ορισμένους παράγοντες. Τα δυσάρεστα συναισθήματα είναι ένας παράγοντας που μπορεί να οδηγήσουν σε ένα επεισόδιο. Για παράδειγμα, η κατάθλιψη, το άγχος, η απόγνωση, η μοναξιά, η πλήξη, ο εκνευρισμός και ο θυμός είναι ορισμένα από αυτά .
Επιπλέον, το αίσθημα του υπερβολικού βάρους, η ανησυχία για αύξηση του σωματικού βάρους, η παραβίαση των διαιτητικών κανόνων, η έλλειψη οργάνωσης χρόνου, η προεμμηνορυσιακή υπερένταση και η κατανάλωση αλκοόλ είναι μερικοί ακόμοι παράγοντες που σε συγκεκριμένες περιπτώσεις διαδραματίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των βουλιμικών επεισοδίων .
Οι συνέπειες των επεισοδίων ποικίλλουν ανάλογα με την περίπτωση. Αρχικά, τα άτομα αισθάνονται ανακούφιση, διότι εξαφανίζονται οι αισθήσεις της πείνας και της στέρησης, όπως και η κατάθλιψη ή το άγχος που οδήγησαν στο επεισόδιο. Στη συνέχεια, βέβαια, κάνουν την εμφάνισή τους τα συναισθήματα της ντροπής, της ενοχής και της αηδίας. Επόμενο είναι να ακολούθησουν η κατάθλιψη και η απελπισία, εξαιτίας της αδυναμίας που παρουσίασαν στο να ελέγξουν το φαγητό τους. Το άγχος προέρχεται από τον φόβο του ατόμου για πιθανή αύξηση του σωματικού βάρους. Η εξάντληση που ακολουθεί είναι μία από τις σωματικές συνέπειες, η οποία φέρνει μαζί της αρνητικά συναισθήματα. Ο φόβος των ατόμων που βρίσκονται σε μία τέτοια κατάσταση είναι πιθανό να τα οδηγήσει σε ακραίες λύσεις.
Βιβλιογραφία:
Dr. Christopher Fairburn (2009). Βουλιμία. Ξανακερδίστε τον έλεγχο. Αθήνα: Πατάκης.

http://psychografimata.com/