Λίμνες Καρδίτσας: Στις στράτες των Αγράφων

Αφήνοντας πίσω τις ευθείες του κάμπου χανόμαστε στο πλούσιο ανάγλυφο των Ανατολικών Αγράφων. Εδώ ανακαλύπτουμε βήμα - βήμα μια πανέμορφη ορεινή διαδρομή που συνδέει το Σμόκοβο με τη Ρεντίνα, τη Φουρνά με το Νεοχώρι της λίμνης Πλαστήρα

Εφορμώντας είτε από τη Λαμία είτε από την Καρδίτσα οι γρήγορες στροφές σε ανεβάζουν σύντομα στη ζώνη των ελάτων, εκεί όπου οι ίσκιοι των κορυφών παίζουν κρυφτό πίσω από τα πλατανόφυλλα.

Οι τεχνητές λίμνες Πλαστήρα και Σμοκόβου προσφέρουν συναρπαστικές εικόνες. Εδώ, άποψη της λίμνης Πλαστήρα.


Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης www.viewsofgreece.gr

Η λίμνη Σμοκόβου προσεγγίζεται μέσω οδικού δικτύου με άσφαλτο, το ίδιο εύκολα από την Καρδίτσα όσο και από τη Λαμία. Σε τόπο ορεινό οι στροφές είναι δεδομένες, ωστόσο αυτή την εποχή δεν υπάρχει κίνδυνος παγετού και έτσι μπορείτε να απολαύσετε χωρίς άγχος τα υπέροχα τοπία.
Ερχόμενοι από τη Νότια Ελλάδα θα περάσετε τον κόμβο της Λαμίας και θα πάρετε τον δρόμο για Δομοκό. Πριν το Δομοκό θα στρίψετε αριστερά για τα χωριά Ομβριακή - Μακρυράχη απ’ όπου οι όχθες της λίμνης Σμοκόβου απέχουν μόλις 4 χιλιόμετρα.
Σημείο αναφοράς για να θαυμάσετε τη θέα στη λίμνη είναι το χωριό Κάτω Κτιμένη (450 μ.). Η αρχαία Κτιμένη ήταν πρωτεύουσα της γης των Δολόπων, στην περιοχή «Παλαιόκαστρο» μάλιστα έχουν εντοπιστεί υπολείμματα τειχών ενώ στο «Καστρί» ανακαλύφθηκαν τάφοι της Μυκηναϊκής περιόδου (1300 π.Χ.).
Το μεγαλύτερο μέρος της τεχνητής λίμνης Σμοκόβου διατρέχει ασφάλτινος δρόμος που θα σας φέρει εύκολα στη Λουτροπηγή. Το χωριό που πριν από το 1927 ονομαζόταν Σμόκοβο, ατενίζει από ψηλά την υδάτινη λεκάνη. Εξι χιλιόμετρα ανατολικά του, συναντάμε τα Λουτρά Σμοκόβου όπου αναβλύζουν οι φημισμένες ιαματικές πηγές και βρίσκονται οι σύγχρονες εγκαταστάσεις.
Η αρχοντική Ρεντίνα και ο «Ταρζάν»
Η ομορφότερη διαδρομή αναπτύσσεται στα όρια των Νομών Φθιώτιδας, Καρδίτσας και Ευρυτανίας και είναι αυτή που φεύγει δυτικά από τη Λουτροπηγή με κατεύθυνση προς Ρεντίνα – Φουρνά.
Ο δρόμος κουλουριάζεται στο πλούσιο ανάγλυφο που δημιουργούν τα δασωμένα βουνά και αποκαλύπτει μια αεροπορικών διαστάσεων θέα στα κορφοβούνια του Βελουχιού, των Αγράφων, της Οίτης και των Βαρδουσίων.
Στα 12 χιλιόμετρα από τη Λουτροπηγή θα συναντήσουμε σε ύψος 850 μέτρων τη Ρεντίνα που θεωρείται το ιστορικό κεφαλοχώρι της περιοχής γνωστό και ως «Βασίλισσα των Αγράφων». Η εύρωστη οικονομικά κοινότητα της Ρεντίνας πάντα έδινε το «παρών» στο κάλεσμα της Ιστορίας.
Σημαντικός ήταν ο ρόλος της στην Επανάσταση του ‘21, ενώ κατά τη διάρκεια της Γερμανοϊταλικής Κατοχής εδώ λειτουργούσε Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ. Επισκεφθείτε το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Αγράφων (www.mear.gr)  αλλά και το Εκκλησιαστικό Μουσείο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης (www.rentina-agrafwn.gr).
H Ρεντίνα είναι επίσης πασίγνωστη για το ομώνυμο μοναστήρι της που απέχει 7 χιλιόμετρα από τον οικισμό. Ο χρόνος ίδρυσής του είναι άγνωστος, ωστόσο το Καθολικό χρονολογείται από το 1640. Σε περιόδους ακμής λειτουργούσε με περισσότερους από 50 μοναχούς. Διέθετε τεράστια περιουσία, πλούσια βιβλιοθήκη και σημαντικά κειμήλια, ενώ στους χώρους του υπήρχε σχολή ανώτερης μόρφωσης. Σήμερα το μοναστήρι είναι γυναικείο και συντηρείται από τρεις μοναχές. Ο επισκέπτης θα δει το εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού (1659) και τις θαυμάσιες αγιογραφίες του 17ου αι.
Αφήνοντας πίσω την αρχοντική Ρεντίνα ακολουθούμε τον ασφάλτινο δρόμο που χάνεται στο πυκνοδασωμένο ανάγλυφο διατηρώντας κατεύθυνση βορειοδυτική με προορισμό το κεφαλοχώρι της Ανατολικής Ευρυτανίας, την ιστορική Φουρνά.
Η διαδρομή αυτή έχει γίνει γνωστή με την ονομασία «Ταρζάν» από την ομώνυμη ειδική διαδρομή του Ράλι Ακρόπολις που γινόταν παλιότερα όταν ο δρόμος ήταν χωμάτινος. Εδώ σε μια καλύβα έζησε ο σύγχρονος Φουρνιώτης «ερημίτης» Γιώργος Μπούργος ή «Ταρζάν» όπως τον έλεγαν χαριτολογώντας οι συχωριανοί του. Στην πορεία σας θα διασχίσετε το πανέμορφο ελατόδασος που καταλαμβάνει τα υψώματα στη θέση Ζαχαράκη. Στο εκκλησάκι των Αγ. Αναργύρων υπάρχει χώρος αναψυχής όπου τώρα την άνοιξη αξίζει να σταματήσετε.
Φουρνά η «ερμηνεία της φύσης»
Συνολικά από τη Ρεντίνα έως τη Φουρνά θα διανύσετε 18 χιλιόμετρα που αν είστε λάτρεις του ορεινού τοπίου θα εύχεστε να μην τελειώσουν ποτέ.
Στη Φουρνά η καρδιά του χωριού χτυπά στην κεντρική πλατεία όπου δεσπόζει ο θεόρατος πλάτανος και τα παλιά μαγαζιά. Εδώ βρίσκεται η εντυπωσιακή εκκλησία της Μεταμόρφωσης με αγιογραφίες του γνωστού αγιογράφου Διονυσίου. Η θέα από την πλατεία είναι εξαιρετική, τόσο προς την μικρή κοιλάδα όσο και προς τα Αγραφα.
Ομως η Φουρνά ήταν πασίγνωστη στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα από τη μονή της Ζωοδόχου Πηγής, όπου δίδασκε ο ιερομόναχος Διονύσιος (1670-1744), συγγραφέας του αξιόλογου για την εποχή του έργου «Ερμηνεία της Ζωγραφικής» το οποίο μεταφράστηκε σε διάφορες γλώσσες και αποτέλεσε για πολύ καιρό βασικό εγχειρίδιο για τους ορθόδοξους αγιογράφους ανά την υφήλιο. Ο πιο διάσημος ίσως μαθητής του Διονυσίου ήταν ο Κοσμάς ο Αιτωλός.
Συνεχίζοντας από τη Φουρνά με κατεύθυνση βόρεια σε ασφάλτινο πάντα οδόστρωμα θα φτάσετε στο χωριό Κλειστό με τις τρεις αυτόνομες συνοικίες του Πλάτανο, Μεσοχώρι και Κορίτσα. Ο Κλειστός είναι ένα όμορφο χωριό πνιγμένο στο πράσινο, περιτριγυρισμένο από περιβόλια και κάθε λογής οπωροφόρα δέντρα. Πέντε χιλιόμετρα πιο πάνω θα βρεθείτε στη θέση «Σπίτι του Διαβάτη» ένα κομβικό σημείο όπου ο δρόμος διχάζεται. Σε κάθε περίπτωση, αν θέλετε να κατευθυνθείτε προς λίμνη Πλαστήρα προτιμότερο είναι να πάρετε το αριστερό παρακλάδι (χαλικοστρωμένος χωματόδρομος 6 χλμ.) που θα σας φέρει στο χωριό Νεράιδα Δολοπών όπου θα πατήσετε και πάλι άσφαλτο.
Από εδώ θα συνεχίσετε για τα χωριά Σαραντάπορο, Αμάραντο, Ραχούλα, Καστανιά και θα πέσετε στη λεκάνη της λίμνης Πλαστήρα κοντά στο χωριό Μούχα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής, το ορεινό ολάνθιστο τοπίο θα σας ενθουσιάσει, όμως οι στροφές είναι πάρα πολλές και σίγουρα θα κουράσουν τους αμάθητους. Συνολικά να υπολογίζετε Φουρνά – Φράγμα Πλαστήρα 75 χιλιόμετρα εκ των οποίων μόνο 6 είναι σε χωματόδρομο.
Δραστηριότητες με βάση τη Λίμνη Πλαστήρα
Η διαδρομή Μούχα - Φράγμα Πλαστήρα - Μπελοκομίτη είναι η ομορφότερη που μπορεί να πραγματοποιηθεί με αυτοκίνητο στην περιοχή.
Τα ελατοσκέπαστα νησάκια, οι χιονισμένες μέχρι αργά τον Μάη βουνοκορφές, τα φιόρδ της λίμνης Πλαστήρα αποκαλύπτονται στο οπτικό πεδίο του ταξιδιώτη και συναρπάζουν. Με λίγη προσοχή -αν υπάρχει κίνηση θα καθυστερήσετε λίγο- θα περάσετε το φράγμα και θα συνεχίσετε προς Μπελοκομίτη και Νεοχώρι.
Οπωσδήποτε αξίζει μια παράκαμψη για να ανηφορίσετε έως τη θέση Παρατηρητήριο (χωματόδρομος 4 χλμ. ) από όπου με καθαρό καιρό θα δείτε όλο το νότιο τμήμα της τεχνητής λίμνης, το φράγμα, τον κάμπο της Καρδίτσας, τον Ολυμπο.
Από το χωριό Καρίτσα θα προσεγγίσετε το μοναστήρι της Παναγιάς Πελεκητής που ακουμπά σε απόκρημνη κόχη των Αγράφων σε ύψος 1.400 μέτρων. Πρόκειται για ένα φρουριακής μορφής εντυπωσιακό κτίσμα του 16ου αιώνα. Ο δρόμος μέχρι την είσοδο της μονής είναι ασφαλτοστρωμένος.
Επόμενη στάση το όμορφο Νεοχώρι που ήταν πρωτεύουσα των Αγράφων, ενώ υπήρξε και έδρα της επισκοπής Φαναριού-Νεοχωρίου. Φημισμένη ήταν η σχολή του, όπου οι μαθητές διδάσκονταν αρχαία ελληνικά, λατινικά, ποίηση και θεολογία!
Σήμερα ο μεγαλύτερος «πλούτος» του χωριού είναι η ανυπέρβλητη θέα προς τη λεκάνη της λίμνης Πλαστήρα που λόγω της αλματώδους τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής έδωσε άλλη ώθηση στην οικονομία της κοινότητας. Το Νεοχώρι μεταλλάχθηκε σε περίβλεπτο τουριστικό προορισμό αφού εδώ έχουν κτισθεί τα τελευταία χρόνια τα περισσότερα καταλύματα.
Κάντε μια βόλτα προς την εκκλησία του Αγ. Νικολάου που είναι σκαρφαλωμένη στον βράχο και περπατήστε το μονοπάτι στο Μαλόκερδο για να δείτε τη λίμνη να ποζάρει στο «πιάτο». Στον πέρα Μαχαλά ξεχωρίζει η παλιά εκκλησία της Παναγίας, όπως και η εκκλησία του Αγ. Γεωργίου με το όμορφο προαύλιο.
Από το Νεοχώρι θα κατηφορίσετε προς τα Καλύβια Πεζούλας. Προσέξτε σε αυτό το σημείο τα έργα οδοποιίας που είναι σε εξέλιξη και που δυστυχώς έχουν αλλοιώσει τη μοναδική τοπιογραφία καθώς έχουν αποψιλώσει μέρος του θαυμάσιου παραλίμνιου δάσους.
Από Καλύβια Πεζούλας αξίζει να ανηφορίσετε έως τη Νεράιδα, το χωριό που δημιούργησε για την αναψυχή των εύπορων Καρδιτσιωτών ο Νικόλαος Πλαστήρας. Ο οικισμός κοιτά τη λίμνη από υψόμετρο 1250. Από εδώ μπορείτε να συνεχίσετε για 14 χιλιόμετρα έως το μικρό χιονοδρομικό κέντρο Αγράφων στη θέση «Καραμανώλη».
Οι κάτοχοι τετρακίνητων οχημάτων-εφόσον βέβαια έχουν λιώσει τα χιόνια- μπορούν από Καραμανώλη να συνεχίσουν προς Παναγιά Πελεκητή.
Αναζητήστε από τα ξενοδοχεία της περιοχής του χάρτες που παρουσιάζουν τα σημαδεμένα μονοπάτια όπου μπορούν να πραγματοποιηθούν εκπληκτικές πεζοπορικές διαδρομές με αφετηρία τα χωριά της λίμνης. Ακόμη αξίζει να νοικιάσετε ποδήλατο για να εξερευνήσετε τους παραλίμνιους διαμορφωμένους από το δήμο ποδηλατοδρόμους. Επίσης μπορείτε να κάνετε μια βόλτα στη λίμνη με κανό. Εταιρείες που νοικιάζουν ποδήλατα και κανό λειτουργούν στην πλαζ της Πεζούλας, ενώ θα έχετε δυνατότητα να απολαύσετε έναν περίπατο με άλογα. Συνολικά αν θελήσετε να πραγματοποιήσετε το γύρο της λίμνης κάτι που το συνιστούμε ανεπιφύλακτα, θα χρειαστεί να διανύσετε περίπου 70 χιλιόμετρα σε δρόμο ασφάλτινο. Σε όλο το μήκος της διαδρομής θα βρείτε αξιόλογα καταλύματα και ταβέρνες.
Τα φράγματα που ξεδιψούν τη Θεσσαλία
Την ιδέα της τεχνητής λίμνης Πλαστήρα συνέλαβε το 1925 ο Νικόλαος Πλαστήρας που καταγόταν από το κοντινό χωριό Μορφοβούνι (Βουνέσι). Τελικά το φράγμα υψώθηκε αρκετά χρόνια αργότερα και ο ταμιευτήρας που σχηματίστηκε πλημμυρίζοντας το εύφορο οροπέδιο της Νεβρόπολης, γέμισε στα τέλη της δεκαετίας του ’50, σχεδόν 7 χρόνια μετά το θάνατο του Μαύρου Καβαλάρη (προσωνύμιο του Πλαστήρα από την Μικρασιατική Εκστρατεία). Το φράγμα που έχει ύψος 83 και μήκος 220 μέτρα, συγκρατεί την ποσότητα των 400 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού που συγκεντρώνονται στις αρχές του καλοκαιριού σε μια έκταση περίπου 25 τ.χ. με βάθος 70 μέτρα –κοντά στο φράγμα. Το υδροηλεκτικό εργοστάσιο προσφέρει στο ενεργειακό δυναμικό της ΔΕΗ 40MWH ανά εβδομάδα. Ταυτόχρονα από τα νερά της λίμνης αρδεύεται και υδρεύεται ο κάμπος και η πόλη της Καρδίτσας.
Τα πρώτα έργα για την ανύψωση του φράγματος Σμοκόβου ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στη θέση «Παλιοσταλός». Το ύψος του είναι περίπου 105 μέτρα και το μήκος του 460 μ. Το έργο αυτό τιθάσευσε τα νερά του ποταμού Ονοχώνου με συνέπεια να δημιουργηθεί η τεχνητή λίμνη Σμοκόβου που καλύπτει μια έκταση σχεδόν 10.000 στρεμμάτων με συνολική χωρητικότητα 240 εκατ. κ.μ. νερού. Η πλήρωση της λεκάνης ολοκληρώθηκε το 2003. Τα νερά που συγκεντρώνονται εδώ χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την άρδευση σχεδόν μισού εκατομμυρίου στρεμμάτων του θεσσαλικού κάμπου, ενώ παράλληλα θέτουν σε λειτουργία δυο μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.
Fast Info
Ρεντίνα, ένα ιστορικό χωριό: Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες για το χωριό της Ρεντίνας προέρχονται από έναν επισκοπικό κατάλογο της Μητρόπολης Λαρίσης όπου γινόταν αναφορά στην επισκοπή «Λιτής και Ρενδίνης» και χρονολογούνται το 856 μ.Χ. επί αυτοκράτορα Λέοντος Σοφού.
Τα Λουτρά του Αλή Πασά: Η εκμετάλλευση των ιαματικών πηγών Σμοκόβου ξεκίνησε ήδη από το 1662. Με την πάροδο του χρόνου τα Λουτρά έγιναν γνωστά σε όλη την Ελλάδα για τις ευεργετικές και θεραπευτικές ιδιότητες των θειούχων και αλκαλικών νερών τους. Από τους πιο διάσημους επισκέπτες της εποχής ήταν ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων.
Βοτανικός Κήπος Νεοχωρίου: Σε μία ειδυλλιακή παραλίμνια τοποθεσία ανάμεσα στο Νεοχώρι και τα Καλύβια Πεζούλας βρίσκεται ο Βοτανικός κήπος Νεοχωρίου όπου έχουν φυτευτεί χαρακτηριστικά δείγματα της χλωρίδας των Ελληνικών βουνών. Στον χώρο του λειτουργεί καφενείο και πωλούνται θεραπευτικά βότανα.
Η δολοφονία του Λεπενιώτη: Την ημέρα του Πάσχα του 1812 ή του 1815 ο Κώστας Λεπενιώτης, ο γιγαντόσωμος οπλαρχηγός των Αγράφων, αδελφός του θρυλικού Κατσαντώνη έχοντας στο ιστορικό του μια πλούσια δράση κατά των Τούρκων, δολοφονήθηκε από οπλοφόρους του Αλή Πασά καθώς έβγαινε από την εκκλησία της Μεταμόρφωσης στη Φουρνά. Την άνανδρη δολοφονία του κατέγραψε η δημοτική μούσα με τους στίχους «το Λεπενιώτη βάρεσαν μεσ’ στου Φουρνά στη μέση…».

ΔΙΑΜΟΝΗ
Ρεντίνα: «Δολοπία» (24430 71247, www.dolopia.gr)  με πλήρως εξοπλισμένα δωμάτια.
«Rentinia Inn» (24430 71111, www.rentiniainn.gr)  παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Φουρνά: «Αγρια Ομορφιά» (22370 51600, www.ksenonasfournas.gr)  σε θέση αγνάντι στα βουνά.
Νεοχώρι: «Ναϊάδες» (24410 93333, www.naiades.gr).  Με θαυμάσια θέα στη λίμνη.
«Pandion Mountain Resort» (24410 93440, www.pandion.gr).  Παραδοσιακός ξενώνας.
«Νεβρός» (24410 93201, www.nevros.gr).  Βλέπει λίμνη από μακριά.
«Αγνάντι» (24410 93190,  www.limniplastirahotels.com) με πανοραμική θέα στη λίμνη.

ΦΑΓΗΤΟ
Στη Ρεντίνα στην ταβέρνα «της Βούλας» (24430 71240), για αγριογούρουνο στιφάδο. Ντόπια κρέατα στον «Πλάτανο» (24430 71229). Για χορτόπιτες στο «γρέκι του Ραγιά» (24430 71222). Στο περιμετρικό δρόμο της λίμνης στο «Δροσοσταλιά» (6982522593). Στη Φουρνά μερικές ταβέρνες λειτουργούν το Σ/Κ. Στο Νεοχώρι το εστιατόριο του ξενοδοχείου «Αγνάντι» λειτουργεί και τις καθημερινές. Στο εστιατόριο του «Ναϊάδες» δοκιμάστε χοιρινά φιλετάκια. Στην ταβέρνα του «ΚΕΛΕΠΟΥΡΗ» για κρεατικά της ώρας. Στην έξοδο προς Πεζούλα υπάρχει το «Μανιτάρι» (24410 93322). Προτιμήστε αρνάκι γάστρας και κόκορα κρασάτο.
Κείμενο-Φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.gr
ΠΗΓΗ:http://www.ethnos.gr/