♥ Καρδίτσα: Τα έθιμα του Πάσχα στο Νομό μας

Πηγή φωτ.: ΕΡΤ3–Κάθε Τόπος και Τραγούδι στους Σοφάδες Καρδίτσας 

Ήθη, έθιμα και παραδόσεις, που μετρούν αιώνες ζωής, παραμένοντας αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου, αναβιώνουν τις μέρες αυτές, της μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης, στο νομό Καρδίτσας.

Την Κυριακή του Πάσχα, ο πατροπαράδοτος οβελίας δεν λείπει από κανένα γιορτινό τραπέζι. Οι περισσότεροι επιλέγουν αρνί, αλλά υπάρχουν και άλλοι που προτιμούν κατσικάκι στη σούβλα. Συνήθως, στις γειτονιές, στις πόλεις και τα χωριά του νομού, συγκεντρώνονται δύο και τρεις οικογένειες μαζί και ψήνουν τον οβελία με την συνοδεία ντόπιου τσίπουρου και κρασιού. Απαραίτητος μεζές το κοκορέτσι, που βγαίνει από τη φωτιά πριν από το αρνί.

Το απόγευμα της Κυριακής, στο Μορφοβούνι, μετά τον Εσπερινό οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην πλατεία για τον «χορό της αγάπης». Εκεί σχηματίζουν τέσσερις χορούς (δύο οι άνδρες και δύο οι γυναίκες) και καθώς χορεύουν τραγουδούν το «Σήμερα Χριστός Ανέστη», ένα παραδοσιακό τραγούδι της περιοχής. Μετά, συνήθως, ακολουθεί γλέντι με παραδοσιακές ορχήστρες.

Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, συναντάμε σε αρκετά χωριά, τα Σίγνα. Πρόκειται για ένα καθαρά θρησκευτικό έθιμο, καθώς μετά τη λειτουργία σχηματίζεται μία πομπή με τα λάβαρα, τις εικόνες και τα εξαπτέρυγα, που κάνει τον κύκλο του χωριού. Στην πομπή συμμετέχουν οι ιερείς, οι ψάλτες και οι πιστοί που κρατάνε λαμπάδες και καθ’Α όλη την διαδρομή ψέλνουν το «Χριστός Ανέστη».

Πηγή φωτ.: αντρεας πετρος δημητριου

Επίσης, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, στο Αηδονοχώρι του Δήμου Μενελαΐδος, μετά τη θεία λειτουργία και τα Σίγνα οι κάτοικοι του χωριού τραγουδούν και χορεύουν στην πλατεία του χωριού το Τάι – Τάι. Πρόκειται για έναν κλειστό χορό, τον οποίο χορεύουν άντρες και γυναίκες, σε διαφορετικές σειρές, με διασταυρωμένα τα χέρια τους. Είναι πολύ πιθανόν, ο χορός αυτός να προέρχεται από τον πολεμικό χορό, Πυρρίχιο και μεταφέρεται από γενιά σε γενιά μέχρι τις μέρες μας.

Σεργιάνι,Χορός στο ομώνυμο έθιμο στη Καρδίτσα ♥

Ματαράγκα Καρδίτσας-Φωτογραφία: Ιωάννης-Όμηρος Ντάφος

-[Σταθοπούλου 1984, 89] Περιοχή Καρδίτσας: Στην κυριολεξία χορός "σεργιάνι" δεν υπάρχει. Συμβατικά μόνο ονομάζεται έτσι. Στο σεργιάνι λοιπόν αυτό χόρευαν μονάχα οι γυναίκες, στις παραπάνω καθορισμένες γιορτές. Ο χορός Σεργιάνι είναι χορός απλός, ιδιόρρυθμος, μονότονος, χωρίς σκέρτσα και τσακίσματα, ο ίδιος περίπου - με μικροδιαφορές μόνο - στις διάφορες περιοχές. Δε χορεύεται με όργανα αλλά με τραγούδια που τραγουδούν οι ίδιες οι χορεύτριες. Ο χορός του Σεργιανιού είναι χορός αργός, με εφτά ή πέντε βήματα μπρος και δύο πίσω, φτιαγμένος έτσι ώστε να δείχνει όλο το μεγαλείο της φορεσιάς της Καραγκούνας, που χορεύει σεμνά, ταπεινά και καμαρωτά. Με το πίσω-μπρος της χορεύτριας - το μόνο σκέρτσο που έχει ο χορός - κουνιούνται (σιένται) οι φούντες και κυματίζουν τα λαγκιόλια, έτσι ώστε να δίνουν μια εικόνα φαντασμαγορική και γραφική στο σύνολό της. Δε χορεύεται κυκλικά αλλά σε ευθεία μέχρι μια ορισμένη απόσταση και μετά γυρίζει σε γωνία για να ακολουθήσει πάλι ευθεία κ.ο.κ. Πάντα όμως μες στον κύκλο που σχηματίζουν αυτοί που κάνουν σεργιάνι. Για την ευθεία του αυτή, ο χορός ονομάζεται γαϊτάνι (Δουλειά-δουλειά κι ο χορός γαϊτάνι). Στο Σεργιάνι πιανόταν όλες οι Καραγκούνες: πρώτα οι παντρεμένες με τα σκουδράνια - έτσι έλεγαν τη φορεσιά τους - έπειτα οι νιόπαντρες και μετά οι ανύπαντρες κοπέλες με τις πολύχρωμες και φανταχτερές φορεσιές τους. Το χορό έσερνε η "πρώτη" και ήταν αυτή η ίδια σ' όλους τους χορούς. Την έλεγαν και "γκεσέμι". Ηταν η πιο θαραλλέα και η καλύτερη χορεύτρια και τραγουδίστρια μαζί. Ηταν αυτή που "τό 'λεγαν τα κότσια της".

-[Τόσκα-Κάμπα 1984, 82] Σέλλανα Καρδίτσας, Καραγκούνηδες: Το Σεργιάνι είναι ένα είδος χορού που μοιάζει περισσότερο με ρυθμικό περπάτημα. Το Σεργιάνι ανοίγει με το τραγούδι "Μωρέ για βγάτε πέντε λυγερές", που το τραγουδούν οι Καραγκούνες βαδίζοντας παρέες παρέες ή πιασμένες από το χέρι. Ο χορός αυτός γίνεται τα απογεύματα της Κυριακής και κυρίως τις μεγαλογιορτάδες, Απόκριες, Πάσχα, τα Φώτα και όλο το Τριώδιο. Κλείνει δε το Σεργιάνι με το τραγούδι "Στην πόρτα και στ' αλώνι σου". Μπροστά έμπαιναν οι ηλικιωμένοι, ακολουθούσαν οι μεσόκοποι, οι νιόπαντρες, οι αρραβωνιασμένοι και στο τέλος οι κοπέλες.

-[Μπαζιάνας 1992, 12] Σοφάδες Θεσσαλίας: Το πασχαλινό σεργιάνι γινόταν τις τρεις μέρες της Λαμπρής, πρωί και απόγευμα, στο προαύλιο της εκκλησίας, μετά τη λειτουργία ή τον εσπερινό. Μπορούσε όμως να γίνει και σε άλλο συμφωνημένο μέρος, αλλά ποτέ σε δύο διαφορετικά σημεία του χωριού ταυτόχρονα. Ενας επίσης ήταν ο κύκλος του χορού και ποτέ δύο ή περισσότεροι. Η "μπροστάρισσα", ή άλλη γυναίκα, άρχιζε το τραγούδι της προτίμησής της. Τα πρώτα μουσικά μέτρα - δύο συνήθως - εκτελούνταν φωνητικά χωρίς να χορεύονται. Ηταν ένας προϊδεασμός στη μελωδία, στην τονική και στο ρυθμό. Ο χορός άρχιζε όταν οι μισές περίπου γυναίκες επαναλάμβαναν την πρώτη μουσική φράση. Οι χοροί που συνηθίζονταν στο σεργιάνι, δεν ήταν οι γνωστοί της περιοχής (τσάμικοι, συρτοκαλαματιανοί, καραγκούνα κλπ.), αλλά κυρίως ένας αργός ιδιότυπος, περπατητός σχεδόν σε οχτώ βήματα, που ήταν και ο πιο χαρακτηριστικός του εθίμου και ο οποίος με τα σημερινά κριτήρια θα χαρακτηριζόταν ελάχιστα θεαματικός. Μέτρο μουσικό και μέτρο χορευτικό εδώ συμπίπτουν, πράγμα που δε συμβαίνει πάντοτε στους λαϊκούς χορούς. Σπανιότεροι ήταν στην ευρύτερη περιφέρεια των Σοφάδων, όπως μαρτυρείται, και κάποιοι σταυρωτοί, θηλυκωτοί και πηδηχτοί χοροί, που είναι πια δυσεύρετοι και ίσως μερικοί να έχουν τελείως εξαφανιστεί, αφού έχουν λείψει πριν από χρόνια οι άνθρωποι που τους χόρευαν. Ρυθμικά οι χοροί αυτοί, όσων οι μελωδίες έχουν διασωθεί, είναι 4σημοι κατά κανόνα ή και 8σημοι (2.4.2) με ελάχιστες εξαιρέσεις.

Πηγή: http://dance-pandect.gr/
          http://karditsanews.gr/