Τετάρτη 16 Μαΐου 2018

Ο ημίθεος Αχιλλέας και οι Μυρμιδόνες

Μυρμιδόνες, οι τρομεροί πολεμιστές της Αρχαιότητας

Στην Αρχαία Ελλάδα εκτός από τους πασίγνωστους Σπαρτιάτες,υπήρχαν και άλλες φυλές στον ελλαδικό χώρο που φημίζονταν για την ανδρεία και τις πολεμικές τους ικανότητες. Μία από αυτές ήταν οι Μυρμιδόνες, οι οποίοι διακρίθηκαν για την τόλμη και την αποτελεσματικότητά τους στο πεδίο της μάχης. Σύμφωνα με τον Όμηρο, στη Φθία, δηλαδή τη σημερινή νοτιοανατολική Θεσσαλία και την περιοχή της βορειοανατολικής Φθιώτιδας.

Το όνομα σίγουρα σας είναι γνωστό από τον Όμηρο καθώς οι Μυρμιδόνες ήταν υπήκοοι του Αχιλλέα και το τάγμα με το οποίο πολεμούσε στην Τροία αποτελούταν αποκλειστικά από αυτούς. Κατά τον Όμηρο το βασίλειό τους εκτεινόταν από τα Φάρσαλα, τον Σπερχειό ως τη Μελιταία, τη Φθία και την Αλόπη.


Ο μύθος των Μυρμιδόνων

Οι Μυρμιδόνες (Πελασγοί Αχαιοί) κατάγονταν από τον Αιακό, τον γιο του Δία και της Αίγινας. Σύμφωνα με έναν από τους μύθους, η Ήρα για να εκδικηθεί την απιστία του συζύγου της έστειλε στο νησί του Αισώπου, την Αίγινα, τρία φίδια. Τα ερπετά δηλητηρίασαν το νερό και όλοι οι κάτοικοι του νησιού βρήκαν τραγικό θάνατο. Ο μόνος που επέζησε, ήταν ο Αιακός. Τότε η μητέρα του Αίγινα, για να μην είναι μόνος του, παρακάλεσε τον Δία να τον βοηθήσει. Ο Δίας μετέτρεψε τα μυρμήγκια που βρισκόταν σε έναν σάπιο κορμό δέντρου σε ανθρώπους, τους Μυρμιδόνες.

Ο Αιακός απέκτησε τρεις γιους. Ένας από αυτούς ήταν ο Πηλέας, ο οποίος, αφού σκότωσε τον έναν αδερφό του, κατέφυγε με μερικούς Μυρμιδόνες στην περιοχή της Φθίας, τη σημερινή ανατολική Φθιώτιδα και δημιούργησε το βασίλειο των Μυρμιδόνων. Ο Πηλέας παντρεύτηκε τη θεά της θάλασσας, Θέτις, και απέκτησαν έναν γιο, τον Αχιλλέα. Ο Αχιλλέας ήταν άτρωτος και υπό τη βασιλεία του οι Μυρμιδόνες γνώρισαν μεγάλη δόξα, όταν πήραν μέρος στον πόλεμο της Τροίας.

Οπλισμός
Η πανοπλία των πολεμιστών έπαιζε σημαντικό ρόλο στην προστασία τους από τα χτυπήματα των εχθρών. Ήταν έμβλημα κύρους και ήταν διαφορετική για κάθε φυλή. Ήταν βαριά και συνήθως κατασκευάζονταν από χαλκό και μπρούτζο. Η πανοπλία των Μυρμιδόνων είχε καφέ χρώμα όπως και τα μυρμήγκια, από τα οποία κατάγονταν.Οι Μυρμιδόνες θεωρούνται το καλύτερο δείγμα του μεταγενέστερου Μυκηναίου πεζού (ουσιαστικά του προ-οπλίτη), ο οποίος προήλθε από ελάφρυνση του οπλισμού του προγενέστερου (σαρισοφόρου) Μυκηναίου πεζού (όταν ο τελευταίος ήταν βαρέως τύπου, δηλαδή με θώρακα).Ο προγενέστερος (σαρισσοφόρος) Μυκηναίος πεζός είχε:α) κράνος,β) ανδρομήκη ορθογώνια ασπίδα με κεντρική λαβή και τελαμώνα (δεν είχε ακόμα εφευρεθεί το κεντρικό αντιβράχιο που συνδυαζόταν με λαβή στο δεξιό μέρος της ασπίδας κι επέτρεπε καλύτερη στήριξη),γ) μεσαίο ξίφος τύπου «άορ» (με λεπίδα που πλάταινε όσο πλησίαζε προς την αιχμή, ήτοι ήταν ελαφρώς εμπροσθοβαρές για ισχυρά θλαστικά πλήγματα) καιδ) το θρυλικό «ναύμαχον δόρυ», ουσιαστικά ο χάλκινος πρόδρομος της σάρισας, ένα αντιαρματικό όπλο 4-5 μέτρων μήκους που αρχικά χρησιμοποιείτο σε ναυτικές συγκρούσεις.

Η Θέτις παραλαμβάνει από τον Ήφαιστο την ασπίδα του Αχιλλέ
α

Η πιο περίτεχνη και καλύτερη πανοπλία άνηκε στον βασιλιά τους, τον Αχιλλέα, καθώς την είχε κατασκευάσει ο θεός Ήφαιστος. Κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Τροία, ο Αχιλλέας έχασε την πανοπλία του, όταν ο Πάτροκλος τη φόρεσε για να παραπλανήσει τους Τρώες και σκοτώθηκε από τον Έκτορα. Τότε η μητέρα του Αχιλλέα, Θέτις, ζήτησε από τον Ήφαιστο να του φτιάξει μια καινούργια. Η νέα του ασπίδα του ήταν ένα έργο τέχνης και περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια από τον Όμηρο. Από το κέντρο ως την άκρη της υπήρχαν λαξευμένες παραστάσεις με εικόνες από τη θάλασσα, τον ουρανό, τη γη, τον ήλιο, το φεγγάρι και τα αστέρια. Ο Ήφαιστος είχε χαράξει πάνω στην ασπίδα δύο πολιτείες, στη μία οι άνθρωποι παρουσιάζονταν να ζουν ειρηνικά και στη δεύτερη με πόλεμο. Η ασπίδα του Αχιλλέα εξιστορούσε τη χαρά της ειρήνης και τη συμφορά του πολέμου.Οι Μυρμιδόνες ανέπτυξαν ιδιαίτερα τη ναυτιλία τους και είχαν δημιουργήσει έναν μεγάλο στόλο από πλοία. Όπως και τα υπόλοιπα αρχαία φύλα πολεμούσαν με θάρρος, με σκοπό την κυριαρχία και τον ένδοξο θάνατο. Χρησιμοποιούσαν ακόντια, ξίφη και δόρατα. Η σύγκρουση ξεκινούσε με τη μονομαχία των αρχηγών που μετέβαιναν στο πεδίο της μάχης με άρματα. Ο βασιλιάς των Μυρμιδόνων, Αχιλλέας, έβγαινε μπροστά από την παράταξη των πολεμιστών και μονομαχούσε με τον αντίπαλο του. Πρώτα πετούσαν από απόσταση τα ακόντια ο ένας στον άλλον. Ακολουθούσε η μάχη με τα δόρατα και όταν αυτά έσπαγαν, έβγαζαν τα ξίφη. Όταν ένας από τους δύο έπεφτε νεκρός οι στρατιώτες ρίχνονταν στη μάχη σώμα με σώμα.

Οι Μυρμιδόνες στην Τροία
Σύμφωνα με τη μυθολογία, όταν ο Αιακός κατασκεύασε τα τείχη της Τροίας, τρία φίδια βγήκαν από τη θάλασσα και κατευθύνθηκαν στην πόλη. Τα δύο δεν μπόρεσαν να διαπεράσουν το τείχος του Αιακού, αλλά το ένα κατάφερε να εισχωρήσει στην πόλη. Όταν οι Τρώες ρώτησαν το μαντείο, τι σήμαινε η εισβολή του φιδιού, ο θεός τους απάντησε ότι ο απόγονος του χτίστη θα τους κατέστρεφε την πόλη.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετούς πολιορκίας της Τροίας, οι Μυρμιδόνες κυρίευσαν και λεηλάτησαν συνολικά 23 συμμαχικές πόλεις. Ο Αχιλλέας ήταν το πρόσωπο που προκάλεσε τις μεγαλύτερες απώλειες στο αντίπαλο στρατόπεδο. Οι Μυρμιδόνες, όπως φαίνεται από τον Όμηρο, ξεχώρισαν επιπλέον από τις τακτικές τους. Η αναφερόμενη κατάληψη 23 πόλεων υποδεικνύει ότι ήταν εξαιρετικοί στις τειχομαχίες και στις ναυμαχίες, που τότε ήταν πεζομαχίες επί πλοίων. Φαίνεται, από τις ομηρικές περιγραφές, ότι δεν περιορίζονταν σε φάλαγγες αλλά δρούσαν και συγκεντρωτικά σε επιλεγμένα σημεία της εχθρικής παράταξης με σκοπό τη διάρρηξη. Αν λάβουμε υπόψιν τις καθιερωμένες τακτικές αλλά και τον τρόπο που μαχόταν ο Αχιλλέας, μάλλον συγκεντρώνονταν σε μικρού μετώπου και μεγάλου βάθους και πυκνότητας σχηματισμούς, με τα άρματα μπροστά, εξαπέλυαν μαζικό μπαράζ δοράτων και μετά εφορμούσαν με δρομαία επίθεση στην αντίπαλη παράταξη με αποτέλεσμα τη διάρρηξή της. Υπό αυτήν την έννοια οι τακτικές των Μυρμιδόνων φαίνεται να θυμίζουν πολύ αυτές των Ρωμαίων και των Φράγκων και ίσως των Υπασπιστών.
Ο Αχιλλέας περιφέρει το άψυχο σώμα του Έκτορα δεμένο στο άρμα του

Η συμβολή των Μυρμιδόνων στον τρωικό πόλεμο, φάνηκε όταν αυτοί με εντολή του Αχιλλέα αποσύρθηκαν από τον πόλεμο για ένα διάστημα. Η αιτία ήταν η αντιπαλότητα του Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα, επειδή του πήρε την ιέρεια Βρισηίδα. Τότε, οι Τρώες κέρδισαν έδαφος και υπερίσχυσαν των Αχαιών στις μεταξύ τους μάχες. Οι Αχαιοί παρακάλεσαν τον Αχιλλέα, που είχε κλειστεί στη σκηνή του, και το επίλεκτο τάγμα του να επιστρέψει στον πόλεμο, υποσχόμενοι να του εκπληρώσουν κάθε επιθυμία.

Έπειτα από πιέσεις οι Μυρμιδόνες που ζούσαν για να πολεμούν, ρίχτηκαν ξανά στη μάχη με επικεφαλής τον πιστό φίλο του Αχιλλέα, τον Πάτροκλο. Ο Πάτροκλος φόρεσε την πανοπλία του Αχιλλέα για να παραπλανήσει τους εχθρούς. Όταν ο Έκτορας τον σκότωσε, η εκδίκηση του Αχιλλέα δεν είχε προηγούμενο. Προκάλεσε σε μονομαχία τον Έκτορα και τον σκότωσε.

Οι Μυρμιδόνες επαλήθευσαν τον χρησμό. Μπήκαν στην Τροία, κατέστρεψαν την πόλη και έσφαξαν τους κατοίκους με τον Αχιλλέα να σκοτώνεται, όταν χτυπήθηκε από τον Πάρη στο μοναδικό τρωτό του σημείο, την «Αχίλλειο πτέρνα».

Ο Αχιλλεύς, γιος του Πηλέως ενός θνητού και της Νηρηίδος Θέτιδος, μιας θεάς, ήταν ημίθεος. Η μητέρα του η Θέτις προσπάθησε να τον κάνει άτρωτο, βουτώντας τον στα νερά της Στυγός και κρατώντας τον από την πτέρνα. Όλα τα σημεία που άγγιξε ο ποταμός έγιναν άτρωτα. Η πτέρνα όμως έμεινε στεγνή και ο Αχιλλεύς απέκτησε το τρωτό σημείο του, έμβλημα της θνητότητάς του. Ο Αχιλλεύς στην Ιλιάδα προσδιορίζεται ως «ταχύπους» και τον σκότωσε ο Πάρις, με τη βοήθεια του θεού Απόλλωνος, χτυπώντας τον στην πτέρνα.

Πηγή: https://skolix216.wordpress.com/ proelasi.org, mixanitouxronou.gr