Ένας Θεσσαλός νεομάρτυρας: Ο Κωνσταντίνος ο εκ Καπούας.
Του Κων. Απ. Σουλιώτη, επ. λυκειάρχη
Στα ζοφερά χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπως είναι γνωστό από την ιστορία, μαρτύρησαν χιλιάδες άνθρωποι με απερίγραπτα βασανιστήρια για την πίστη του Χριστού. Ένας από τις χιλιάδες των νεομαρτύρων είναι και ο άγιος Κωνσταντίνος εκ Καπούας Καρδίτσης (μεσαιωνική πολίχνη, το σημερινό χωριό Καππά της Καρδίτσας), του οποίου η επίσημη αναγνώριση ως αγίου έγινε εσχάτως με πράξεις της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Ο άγιος Κωνσταντίνος, προτού βαφτισθεί χριστιανός και ενταχθεί στους κόλπους της Εκκλησίας μας, ήταν μουσουλμάνος, γιος Τούρκου αξιωματούχου της περιοχής Φαναρίου της Καρδίτσας. Σε ηλικία είκοσι χρόνων κατηχήθηκε στα χριστιανικά δόγματα από λόγιο μοναχό της ιεράς μονής της Καπούας «Άγιος Νικόλαος». Ό κατηχητής-μοναχός, όταν έκρινε ότι στο Τουρκόπουλο είχε εδραιωθεί η πίστη στον Χριστό, το βάφτισε στο μοναστήρι και από Σαΐμ, που ήταν το όνομά του, το μετονόμασε Κωνσταντίνο. Η αντίδραση του Τούρκου αξιωματούχου, πατέρα του νεοφώτιστου Κωνσταντίνου, υπήρξε κεραυνοβόλος και δυναμική. Θέλησε να τιμωρήσει με θάνατο τούς τρεις μοναχούς του μοναστηριού της Καπούας, αλλά δεν το κατόρθωσε, γιατί αυτοί κατάφεραν να καταφύγουν στα Μετέωρα, όπου ζήτησαν προστασία από τούς εκεί μοναχούς. Η οργή του πατέρα κορυφώθηκε και πυρπόλησε το μοναστήρι. Το μεγάλο, όμως, πρόβλημα για τον πατέρα ήταν ο γιος του, ο όποιος, στις παρακλήσεις στην αρχή και τις απειλές στη συνέχεια του ιδίου και των οργάνων του, δεν εννοούσε να αρνηθεί τον Χριστό και να επανέλθει στην παλιά του πίστη. Ο πατέρας, λοιπόν, χρησιμοποίησε κάθε μέσο και πολλές μεθοδείες, για να κάμψει τις αντιστάσεις του γιου του, χωρίς, όμως, κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Εξοργισμένος από τη σθεναρή στάση και τη συμπεριφορά του γιου του διέταξε στρατιώτες της φρουράς του να τον ρίξουν στο μπουντρούμι και να μην τον βγάλουν απ’ εκεί, αν δεν επανέλθει στην πατρώα πίστη. Οι στρατιώτες έπραξαν σύμφωνα με τις εντολές του πατέρα. Έριξαν τον Κωνσταντίνο στο σκοτεινό και μουχλιασμένο μπουντρούμι και πρωί-βράδυ τον ρωτούσαν και τον ξαναρωτούσαν αν είχε μετανιώσει για την αποστασία του. Ο Κωνσταντίνος, όμως, τους απαντούσε με ηρεμία και σταθερότητα: «Τον Χριστό μου δεν θα τον αρνηθώ ποτέ, ό,τι και να μου κάνετε· δεν φοβάμαι τίποτα· είναι δίπλα μου και με ενισχύει». Οι φρουροί μετέφεραν στον εντολέα τους τα λόγια του Κωνσταντίνου. Η οργή του πατέρα φούντωνε. Το μυαλό του θόλωνε από το πάθημά του και σε μια στιγμή έδωσε εντολή να τον βασανίσουν με ξυλοδαρμό. Φυσικά, ούτε και αυτού του είδους τα βασανιστήρια στάθηκαν ικανά να κάμψουν και να μεταπείσουν τον Κωνσταντίνο, γιατί και η δική του αγάπη για τον Χριστό φούντωνε κάθε μέρα και περισσότερο, και ήταν αποφασισμένος και να πεθάνει ακόμη, παρά να τον προδώσει. Τα όρια της υπομονής του πατέρα εξαντλήθηκαν και οργισμένος έδωσε εντολή στους στρατιώτες να τον βασανίσουν σκληρότερα και, αν δεν μεταπεισθεί και πάλι, να τον οδηγήσουν στην κρεμάλα. Αλλ’ όμως και τα νέα σκληρότερα βασανιστήρια δεν στάθηκαν ικανά να κάμψουν το φρόνημα και την πίστη του Κωνσταντίνου. Έτσι, οι στρατιώτες του ανακοίνωσαν την απόφαση του πατέρα του να τον απαγχονίσει, ως τελευταία και κορυφαία απειλή, αλλά και πάλι πήραν την αγέρωχη απάντηση: «Σας λέγω και πάλι· τίποτε δεν μπορεί να με χωρίσει από τον Χριστό μου. Τον αγαπώ τόσο πολύ, που δεν με νοιάζει αν δώσω για την αγάπη του και τη ζωή μου ακόμη». Οι στρατιώτες, σύμφωνα με τη διαταγή του πατέρα του, τον οδήγησαν έξω από την Καπούα, στο σημείο όπου είναι κτισμένο το σημερινό χωριό Καππά. Εδώ έριξαν σχοινί σ’ ένα χονδρό κλωνάρι του «Μεγάλου πλατάνου» που υπήρχε στη θέση αυτή (πλησίον του Κοινοτικού Γραφείου της Καππάς) και κρέμασαν τον Κωνσταντίνο. Όμως, το θαύμα έγινε· το σχοινί κόπηκε τρεις φορές, οπότε οι δήμιοι αναγκάστηκαν, ύστερα από διαταγή του παριστάμενου πατέρα του, να τον αποκεφαλίσουν. Η αγία ψυχή του νεαρού Κωνσταντίνου πέταξε κοντά στην αιώνια αγάπη του, τον Χριστό. Το τιμημένο σκήνωμά του το έθαψαν οι χριστιανοί κοντά στον τόπο του μαρτυρίου του, στην τοποθεσία «Τρία δέντρα». Ο Κωνσταντίνος μαρτύρησε στις 18 Αύγουστου 1610, την περίοδο δηλαδή που στην περιοχή της Δυτικής Θεσσαλίας ξέσπασαν φοβεροί διωγμοί εναντίον των Χριστιανών (1600-1615), εξαιτίας των δυο επαναστατικών κινημάτων του Μητροπολίτου Λαρίσης (έδρα του τότε ήταν τα Τρίκαλα) Διονυσίου του φιλοσόφου, τον όποιο οι Τούρκοι σκωπτικά αποκαλούσαν Σκυλόσοφο.
Ο άγιος Κωνσταντίνος, προτού βαφτισθεί χριστιανός και ενταχθεί στους κόλπους της Εκκλησίας μας, ήταν μουσουλμάνος, γιος Τούρκου αξιωματούχου της περιοχής Φαναρίου της Καρδίτσας. Σε ηλικία είκοσι χρόνων κατηχήθηκε στα χριστιανικά δόγματα από λόγιο μοναχό της ιεράς μονής της Καπούας «Άγιος Νικόλαος». Ό κατηχητής-μοναχός, όταν έκρινε ότι στο Τουρκόπουλο είχε εδραιωθεί η πίστη στον Χριστό, το βάφτισε στο μοναστήρι και από Σαΐμ, που ήταν το όνομά του, το μετονόμασε Κωνσταντίνο. Η αντίδραση του Τούρκου αξιωματούχου, πατέρα του νεοφώτιστου Κωνσταντίνου, υπήρξε κεραυνοβόλος και δυναμική. Θέλησε να τιμωρήσει με θάνατο τούς τρεις μοναχούς του μοναστηριού της Καπούας, αλλά δεν το κατόρθωσε, γιατί αυτοί κατάφεραν να καταφύγουν στα Μετέωρα, όπου ζήτησαν προστασία από τούς εκεί μοναχούς. Η οργή του πατέρα κορυφώθηκε και πυρπόλησε το μοναστήρι. Το μεγάλο, όμως, πρόβλημα για τον πατέρα ήταν ο γιος του, ο όποιος, στις παρακλήσεις στην αρχή και τις απειλές στη συνέχεια του ιδίου και των οργάνων του, δεν εννοούσε να αρνηθεί τον Χριστό και να επανέλθει στην παλιά του πίστη. Ο πατέρας, λοιπόν, χρησιμοποίησε κάθε μέσο και πολλές μεθοδείες, για να κάμψει τις αντιστάσεις του γιου του, χωρίς, όμως, κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Εξοργισμένος από τη σθεναρή στάση και τη συμπεριφορά του γιου του διέταξε στρατιώτες της φρουράς του να τον ρίξουν στο μπουντρούμι και να μην τον βγάλουν απ’ εκεί, αν δεν επανέλθει στην πατρώα πίστη. Οι στρατιώτες έπραξαν σύμφωνα με τις εντολές του πατέρα. Έριξαν τον Κωνσταντίνο στο σκοτεινό και μουχλιασμένο μπουντρούμι και πρωί-βράδυ τον ρωτούσαν και τον ξαναρωτούσαν αν είχε μετανιώσει για την αποστασία του. Ο Κωνσταντίνος, όμως, τους απαντούσε με ηρεμία και σταθερότητα: «Τον Χριστό μου δεν θα τον αρνηθώ ποτέ, ό,τι και να μου κάνετε· δεν φοβάμαι τίποτα· είναι δίπλα μου και με ενισχύει». Οι φρουροί μετέφεραν στον εντολέα τους τα λόγια του Κωνσταντίνου. Η οργή του πατέρα φούντωνε. Το μυαλό του θόλωνε από το πάθημά του και σε μια στιγμή έδωσε εντολή να τον βασανίσουν με ξυλοδαρμό. Φυσικά, ούτε και αυτού του είδους τα βασανιστήρια στάθηκαν ικανά να κάμψουν και να μεταπείσουν τον Κωνσταντίνο, γιατί και η δική του αγάπη για τον Χριστό φούντωνε κάθε μέρα και περισσότερο, και ήταν αποφασισμένος και να πεθάνει ακόμη, παρά να τον προδώσει. Τα όρια της υπομονής του πατέρα εξαντλήθηκαν και οργισμένος έδωσε εντολή στους στρατιώτες να τον βασανίσουν σκληρότερα και, αν δεν μεταπεισθεί και πάλι, να τον οδηγήσουν στην κρεμάλα. Αλλ’ όμως και τα νέα σκληρότερα βασανιστήρια δεν στάθηκαν ικανά να κάμψουν το φρόνημα και την πίστη του Κωνσταντίνου. Έτσι, οι στρατιώτες του ανακοίνωσαν την απόφαση του πατέρα του να τον απαγχονίσει, ως τελευταία και κορυφαία απειλή, αλλά και πάλι πήραν την αγέρωχη απάντηση: «Σας λέγω και πάλι· τίποτε δεν μπορεί να με χωρίσει από τον Χριστό μου. Τον αγαπώ τόσο πολύ, που δεν με νοιάζει αν δώσω για την αγάπη του και τη ζωή μου ακόμη». Οι στρατιώτες, σύμφωνα με τη διαταγή του πατέρα του, τον οδήγησαν έξω από την Καπούα, στο σημείο όπου είναι κτισμένο το σημερινό χωριό Καππά. Εδώ έριξαν σχοινί σ’ ένα χονδρό κλωνάρι του «Μεγάλου πλατάνου» που υπήρχε στη θέση αυτή (πλησίον του Κοινοτικού Γραφείου της Καππάς) και κρέμασαν τον Κωνσταντίνο. Όμως, το θαύμα έγινε· το σχοινί κόπηκε τρεις φορές, οπότε οι δήμιοι αναγκάστηκαν, ύστερα από διαταγή του παριστάμενου πατέρα του, να τον αποκεφαλίσουν. Η αγία ψυχή του νεαρού Κωνσταντίνου πέταξε κοντά στην αιώνια αγάπη του, τον Χριστό. Το τιμημένο σκήνωμά του το έθαψαν οι χριστιανοί κοντά στον τόπο του μαρτυρίου του, στην τοποθεσία «Τρία δέντρα». Ο Κωνσταντίνος μαρτύρησε στις 18 Αύγουστου 1610, την περίοδο δηλαδή που στην περιοχή της Δυτικής Θεσσαλίας ξέσπασαν φοβεροί διωγμοί εναντίον των Χριστιανών (1600-1615), εξαιτίας των δυο επαναστατικών κινημάτων του Μητροπολίτου Λαρίσης (έδρα του τότε ήταν τα Τρίκαλα) Διονυσίου του φιλοσόφου, τον όποιο οι Τούρκοι σκωπτικά αποκαλούσαν Σκυλόσοφο.
Το μαρτύριο του νεομάρτυρα της Καπούας Κωνσταντίνου αποθανάτισε και η λαϊκή μούσα με το ωραίο δημοτικό τραγούδι:
Να ’χε καεί ό πλάτανος,
να του ’πεφταν τα φύλλα,
που κρέμασαν το μπόι σου το όμορφο Μπεόπουλο.
Να ’χε καεί ό πλάτανος,
να του ’πεφταν τα φύλλα,
που κρέμασαν το μπόι σου το όμορφο Μπεόπουλο.
«Οι κάτοικοι της περιοχής, γράφει ο κ. Θωμάς Ζήσης, φιλόλογος τ. λυκειάρχης, δόκιμος συγγραφέας και εξαίρετος υμνογράφος, από παλαιά ευλαβούνται τον νεομάρτυρα Κωνσταντίνο ως άγιο για τη σθεναρή και λαμπρή ομολογία της χριστιανικής πίστεως. Γιατί ομολόγησε πράγματι τον Χριστό με τον ζήλο του νεοφώτιστου και με τον ενθουσιασμό που χαρακτηρίζει τη νεανική ηλικία. Και δεν είναι, βέβαια, η μαρτυρική μόνο ομολογία που συντέλεσε σ’ αυτό. Οι άνθρωποι της περιοχής διηγούνται και αρκετές θαυματουργικές ενέργειες του νεομάρτυρος». Στον τόπο του μαρτυρίου του οι κάτοικοι της Καππάς έχουν ήδη ανεγείρει και περικαλλή ιερό ναό στο όνομά του με την υπόδειξη, συγκατάθεση και τις ευλογίες κατά καιρούς των μακαριστών Μητροπολιτών Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Ιεζεκιήλ (Βελανιδιώτη), Κυρίλλου Α’ Καρμπαλιώτη και Κλεόπα Θωμόπουλου. Ο τελευταίος, μάλιστα, το 1995 έθεσε και τον θεμέλιο λίθο του εν λόγω ιερού ναού.
Πρώτος που συνέβαλε οικονομικά στην ανέγερση του ιερού ναού είναι ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών το 1997, ως Μητροπολίτης τότε Δημητριάδος, προσέφερε χρηματικό ποσό γιατί, όπως γράφει σε επιστολή του προς τον γράφοντα, «συνεκινήθη από την ανάγνωσιν του μαρτυρίου και των θαυμάτων του αγίου νεομάρτυρος Κωνσταντίνου».
Τέλος, αναφέρουμε ότι ο Εφέτης Λάρισας και εξαίρετος υμνογράφος κ. Γεώργιος Αποστολάκης έγραψε Ακολουθία και Παρακλητικό Κανόνα «Εις τον άγιον νεομάρτυρα Κωνσταντίνον Καπούας, τον εξ Αγαρηνών». Απολυτίκιο του αγίου, Καθίσματα, Κοντάκιο και Μεγαλυνάρια έγραψε και ό φιλόλογος πρ. λυκειάρχης, συγγραφέας και υμνογράφος κ. Θωμάς Ζήσης.
Πληροφορίες:
Κατερίνα Παπαϊωάννου
Φωτογραφίες:
