Τρίτη 1 Οκτωβρίου 2019

Νοσταλγώντας το χθες: Ο καστανάς, η φουφού και οι κρύες μέρες του Χειμώνα !

Ποιος θα βγάλει τα κάστανα απ΄τη φωτιά....
"ο καστανάς με τη φουφού",ένα γραφικό παραδοσιακό επάγγελμα,η κλασική μορφή του χειμώνα,με κρύο βροχή και χιόνι,στάσιμος στην άκρη του δρόμου...
Ξεκίνησαν από τη Θεσσαλία και κατέκτησαν την πρωτεύουσα.. στα ορεινά καστανοδάση η συγκομιδή ξεκινούσε φθινόπωρο,με τα πρώτα κρύα του χειμώνα,οι καστανάδες,άναβαν τη φουφού κι άρχιζαν να ροδοψήνουν τα κάστανα...η μυρωδιά χύνονταν στον αέρα,σταματούσε τους περαστικούς,να αγοράσουν πέντε έξι κάστανα στο χάρτινο χωνάκι και να χουχουλιάσουν λίγο τα χέρια στη φουφού... το 1922 αυξήθηκαν οι επαγγελματίες και ίδρυσαν το πρώτο "Σωματείον Στασίμων Πωλητών Καστάνων, Αραβοσίτων και Ξηρών Καρπών, η Ένωσις Θεσσαλών"....

Anna Kousiantza

Ο Καστανάς
Ο Καστανάς ήταν εποχιακό επάγγελμα. Ξεκινούσε τη δουλειά του στις αρχές του Φθινοπώρου και δούλευε μέχρι το τέλος του Χειμώνα.
Είναι από τα λίγα παραδοσιακά επαγγέλματα που δεν τα εξαφάνισε ο χρόνος και η «εξέλιξη».
Μόλις έπιαναν τα πρωτοβρόχια ο Καστανάς ετοίμαζε τη Φουφού, προμηθεύονταν τα κάστανα κι έπιανε τη γωνιά κάποιου πολυσύχναστου δρόμου.

Η Φουφού (φορητό μαγκάλι) ήταν τσίγκινη και στρογγυλή, χωρισμένη συνήθως σε τρία μέρη, όπου τοποθετούσε κατά μέγεθος τα κάστανα. Κάθε μέγεθος και διαφορετική τιμή. Μέχρι να πυρώσει η φωτιά, χαράκωνε μ’ ένα μαχαίρι τα κάστανα και ύστερα τα ΄ριχνε στη Φουφού να ψηθούν.

Τα κάστανα ήταν συνήθως βολιώτικα,  απ΄ τα Άγραφα ή απ΄ το Χορτιάτη.  Καθισμένος σ΄ ένα χαμηλό σκαμνάκι ο Καστανάς περίμενε την πελατεία του σκαλίζοντας τη φωτιά. Μόλις άρχιζαν να σκάζουν τα κάστανα, έπιανε τη μασιά και τα γύριζε απ’ την άλλη μεριά.

Αφού ψήνονταν τα απομάκρυνε από τη Φουφού. Έπιανε τότε την τσιμπίδα ο Καστανάς και γέμιζε το χωνάκι που είχε φτιάξει από παλιές εφημερίδες.
Καιρός για κάστανα
Όταν τρως κάστανα, ξεχνάς τα βάσανα! Με αυτά τα λόγια οι παλιοί ήθελαν να αποδώσουν με τον πιο παραστατικό τρόπο τις ευεργετικές ιδιότητες του νόστιμου αυτού καρπού.

της Μαρίας Γκέκα

Tα κάστανα, γνωστά από την αρχαιότητα, ήταν εκλεκτή τροφή για Θεούς και ανθρώπους. Πριν μερικές δεκαετίες αποτελούσαν «το ψωμί», δηλαδή την καθημερινή τροφή των ορεινών πληθυσμών της Ευρώπης κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Αν και στις μέρες μας το κάστανο έχει φύγει από το καθημερινό τραπέζι και θεωρείται λίγο-πολύ προϊόν για ιδιαίτερες γαστρονομικές απολαύσεις, κυρίως την περίοδο των Χριστουγέννων, δεν είναι λίγοι αυτοί που νοσταλγούν παλιές χειμωνιάτικες εικόνες, όταν ο περιφερόμενος καστανάς με τη φουφού, γέμιζε το σακουλάκι με τα κάστανα στους περαστικούς.

Τα κάστανα εμφανίζονται με τα πρώτα κρύα και συμβολίζουν την έλευση του χειμώνα. Βραστά, ψητά ή πουρές, αποτελούν πραγματικό γαστρονομικό θησαυρό για γλυκά ή αλμυρά εδέσματα.
Ιστορία και γεύση

Το κάστανο, γνωστό από την αρχαιότητα, αποτελούσε τη βασική τροφή των κατοίκων που ζούσαν σε ορεινές περιοχές. Μην ξεχνάμε πως η πατάτα καλλιεργήθηκε πολύ αργότερα! Αντικαθιστούσε επαξίως το ψωμί και το κρέας και για το λόγο αυτό ο Ξενοφώντας ονόμαζε την καστανιά «δένδρο του άρτου».

Στην αρχαιότητα τα κάστανα ήταν γνωστά με διάφορα ονόματα όπως «Διός βάλανοι», «Ευβοϊκά κάρυα», «λόπιμα» ή «Σαρδιαναί βάλανοι», αποτελούσαν ένα εκλεκτό συμπλήρωμα στη διατροφή, ή και σε κάποιες περιπτώσεις ένα πλήρες φαγητό. Οι αρχαίοι τούς απέδιδαν συνήθως ελληνική καταγωγή, χωρίς όμως να αποκλείουν και τις ανατολίτικες ρίζες τους (συγκεκριμένα από την Παφλαγονία). Αλλά και οι βυζαντινοί έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση για τα κάστανα που αποτελούσαν ένα βασικό επιδόρπιο στο διαιτολόγιό τους. Αργότερα, στο μεσαίωνα, σε περιόδους λιμών, αποτέλεσαν τη βασική τροφή των φτωχών λαών της Ευρώπης και όχι μόνο!

Ο καστανάς και η φουφού

Και μέχρι λίγα χρόνια πριν στη χώρα μας –σε κάποιες μικρότερες πόλεις μπορεί να συμβαίνει ακόμη- μόλις έπιαναν τα πρωτοβρόχια, ο καστανάς ετοίμαζε τη Φουφού, προμηθευόταν τα κάστανα κι έπιανε τη γωνιά κάποιου πολυσύχναστου δρόμου. Η Φουφού (φορητό μαγκάλι) ήταν τσίγκινη και στρογγυλή, χωρισμένη συνήθως σε τρία μέρη, όπου τοποθετούσε κατά μέγεθος τα κάστανα. Κάθε μέγεθος και διαφορετική τιμή. Μέχρι να πυρώσει η φωτιά, χαράκωνε μ’ ένα μαχαίρι τα κάστανα και ύστερα τα ‘ριχνε στη Φουφού να ψηθούν. Μόλις άρχιζαν να σκάνε τα κάστανα, έπιανε τη μασιά και τα γύριζε απ’ την άλλη μεριά. Αφού ψήνονταν, τα απομάκρυνε από τη Φουφού. Έπιανε τότε την τσιμπίδα και γέμιζε το χωνάκι που είχε φτιάξει από παλιές εφημερίδες.
Ποιος θα βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά;

Σήμερα; Πού πήγε εκείνο το μαγκάλι που περιμέναμε με λαχτάρα γύρω του να ψηθούν στη χόβολή του τα κάστανα; Ίσως μαζί με τη συμπαθητική φιγούρα του καστανά που ζέσταινε με την παρουσία του τους κρύους δρόμους των πόλεων απομείναμε μόνοι μας να «βγάλουμε τα κάστανα απ΄τη φωτιά»…
…Και φυσικά, αν έχει μείνει κανένας καστανάς εκεί έξω με τη φουφού του, μη διστάσετε να αγοράσετε ένα σακουλάκι κάστανα, ή δοκιμάστε να τα ψήσετε μόνοι σας στο σπίτι για να «κλέψετε» τα πλούσια οφέλη τους.

Κάνουν καλό στην καρδιά

Όπως όλοι οι ξηροί καρποί, συμβάλλουν στην καταπολέμηση του στρες και της κόπωσης, καθώς και στη μείωση της κακής-LDL χοληστερόλης, που είναι υπεύθυνη για τον αυξημένο κίνδυνο αθηρωμάτωσης και κατ’ επέκταση εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.
Τα κάστανα σε αντίθεση με άλλους ξηρούς καρπούς περιέχουν αρκετό νερό και λιγότερο λίπος. Συγκεκριμένα, η περιεκτικότητά τους σε λίπος ανέρχεται περίπου στο 1-2%, όταν σε άλλους ξηρούς καρπούς το ποσοστό αυτό μπορεί να ξεπερνά ακόμα και το 50%.
Είναι ιδανικά για άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση, γιατί η υψηλή περιεκτικότητά τους σε κάλιο σε συνδυασμό με το χαμηλό ποσοστό νατρίου που περιέχουν συμβάλλουν στον έλεγχο των επιπέδων της πίεσης, της καρδιακής συστολής και της υδατικής ισορροπίας του οργανισμού.


Πραγματικό χρυσωρυχείο θρεπτικών στοιχείων


Τα κάστανα ανήκουν στους ξηρούς καρπούς. Έχουν αρκετές θερμίδες, 500 τα 100 γραμμάρια, περιέχουν 48% νερό, πολλά ορυκτά άλατα, ενώ αποτελούν καλή πηγή πρωτεϊνών (περιέχουν απαραίτητα αμινοξέα που δεν συνθέτει από μόνος του ο οργανισμός) και υδατανθράκων (45%, με μορφή κυρίως αμύλου).
Περιέχουν βιταμίνες B1 και B2, απαραίτητες για τη μετατροπή των τροφών σε ενέργεια και για την ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, καθώς επίσης και βιταμίνη C (ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα) και φυλλικό οξύ (απαραίτητο για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων).
Επίσης, τα κάστανα έχουν σε καλή περιεκτικότητα ασβέστιο (για τη μεταβίβαση των νευρικών ερεθισμάτων και την ενίσχυση των οστών και των δοντιών), μαγνήσιο (αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και απαραίτητο για την υγεία των μαλλιών), φώσφορο (για τα οστά και την όραση), σίδηρο, νάτριο και κάλιο.
Γνωστή είναι επίσης και η συμβολή του στην καλή λειτουργία του εντέρου, ως υποκατάστατο δημητριακών.
Το κάστανο, ωμό ή ψητό, αποτελεί μια πλήρη τροφή, ιδανική για παιδιά στην ανάπτυξη, για όσους αναρρώνουν από διάφορες ασθένειες, όπως η έντονη διάρροια και για αθλητές.


Smart Tips


Όταν αγοράζουμε ωμά κάστανα, διαλέγουμε αυτά που έχουν λαμπερή φλούδα, χωρίς σκασίματα ή τρύπες.
Τα κάστανα ξεφλουδίζονται εύκολα όταν τα χαράξουμε και τα βράσουμε σε λίγο νερό για 5 λεπτά. Αφαιρούμε την εξωτερική φλούδα και τα ξαναβράζουμε μέχρι να χαλαρώσει και η εσωτερική τους φλούδα, για να τα καθαρίσουμε εύκολα.
Για να ξεφλουδίσετε εύκολα τα κάστανα που έχετε ψήσει στα κάρβουνα, θα πρέπει πρώτα να τα βρέξετε και να τα χαράξετε ελαφρά και στη συνέχεια να τα ψήσετε. Θα διαπιστώσετε ότι η φλούδα τους φεύγει αμέσως.
Χρήσεις & ποικιλίες

Υπάρχουν δυο είδη κάστανου που συνήθως συναντάμε στο εμπόριο: τα αγριοκάστανα και τα μαρόνια (γλυκά και χονδρά). Το πρώτο -το λέει και η λέξη- ευδοκιμεί σε ψυχρά κλίματα, και το δεύτερο είναι προϊόν καλλιέργειας που προορίζεται για την παρασκευή μαρόν γλασέ, μαρμελάδων, γλυκών και αλευριού.
Στη μαγειρική είναι πασίγνωστο ότι στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι η γαλοπούλα είναι απαραιτήτως γεμισμένη -εκτός των άλλων- και με κάστανα. Στη βόρεια Iταλία και στην κεντρική Γαλλία είναι πολύ διαδεδομένο το ψωμί από καστανάλευρο, ενώ εκεί όπου το κάστανο έχει πρωταγωνιστικό ρόλο είναι σαφώς η ζαχαροπλαστική!
Γνωρίζατε ότι…
το κάστανο είναι κατάλληλο για όλους, αλλά ιδιαίτερα για όσους υποφέρουν από διανοητική ή σωματική κόπωση, για τα παιδιά που βρίσκονται σε ανάπτυξη αλλά και για τους ηλικιωμένους;
για να είναι ευκολοχώνευτο πρέπει να καταναλώνεται μόνο του χωρίς κανένα συνοδευτικό;
το κάστανο ενδείκνυται για όσους πάσχουν από αιμορροΐδες, αναιμία, διάρροια, ενώ συμβάλλει ικανοποιητικά στην πρόληψη κατά του γήρατος;
το εκχύλισμα από κάστανο διακρίνεται για τις στυπτικές αντι-φλεγμονώδεις και ενυδατικές του ιδιότητες;
ο φλοιός της καστανιάς έχει αντιπυρετικές ιδιότητες και τα φύλλα του είναι πρώτης τάξης φάρμακο κατά του κοκίτη;
τσάι από φύλλα καστανιάς έχει εξαιρετικές τονωτικές ιδιότητες και μπορεί να λειτουργήσει και ως ορεκτικό αφέψημα;

Κάστανα με γάλα αμυγδάλου: τόνωση και αποτοξίνωση με ένα φυσικό συμπλήρωμα διατροφής


Σνακ φουλ στην ενέργεια


Θέλετε να φτιάξετε ένα σνακ σε χρόνο ρεκόρ; Αντί να βράσετε ή να ψήσετε τα κάστανα, χρησιμοποιήστε τον φούρνο μικροκυμάτων. Aρκεί να χαράξετε τη φλούδα τους όπως στις παραδοσιακές μεθόδους. Αφήστε τα να ψηθούν σε μέγιστη θερμοκρασία για κάποια λεπτά. Με αυτό τον τρόπο παραμένουν μαλακά, αφράτα, ενώ ξεφλουδίζονται εύκολα. Αν βέβαια θέλετε να τους προσθέσετε και λιποδιαλυτικές ιδιότητες, πασπαλίστε τα με λίγη κανέλα όσο είναι ακόμη ζεστά!

Πηγή: NaturaNrg #23